Dankzij deze Franse president vergadert de NAVO vandaag in Brussel, en niet meer in Parijs

Met zowel de hoofdzetel van de NAVO in Evere als haar commandocentrum in Casteau (bij Bergen) gebeuren de belangrijkste militaire beslissingen tegen Rusland de komende weken op Belgisch grondgebied. En dat is geheel toevallig het gevolg van een ego-oprisping van de toenmalige Franse president Charles de Gaulle in de jaren 60. Want tot dan was de NAVO in Frankrijk gevestigd.

En stoemelings: zo belandde de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie destijds in België. Met ‘dank’ aan de Fransen. Bij de oprichting van de NAVO op 4 april 1949 had Frankrijk — net als elf andere landen, waaronder de VS, Groot-Brittannië én België — nochtans plechtig trouw gezworen aan het ook de voorbije dagen al veelbesproken ‘artikel 5'. In dat artikel uit het NAVO-handvest beloven alle (vandaag al 30) leden mekaar militair bij te springen van zodra één van hen aangevallen zou worden. Toen al leek dat gevaar vooral uit Rusland, alias de USSR, te komen.

Omdat Frankrijk nóg centraler in het operatiegebied van de NAVO lag, werd de hoofdzetel daarom in 1952 vanuit Londen naar Parijs overgeheveld. En daar zou die mogelijk ook vandaag nog altijd liggen, mocht toenmalig Frans president Charles De Gaulle zich niet ondergewaardeerd hebben gevoeld. Hij meende dat Frankrijk binnen de NAVO iets te veel moest jaknikken tegen de Britten en Amerikanen, hoewel ook de Fransen intussen al over kernwapens beschikten. En dus besloten onze zuiderburen zich in 1966 militair uit het bondgenootschap terug te trekken (wat zou duren tot 2009) en alleen nog ‘politiek’ lid te blijven.

Illegale koterijen

Dat botste natuurlijk met de locatie van het hoofdkwartier in Parijs, waardoor de andere NAVO-lidstaten besloten hun hoofdkwartier vanaf 1967 in het al even centraal gelegen Brussel neer te poten. Maar dat moest wel snel gaan. Dus werd in amper zeven maanden tijd door een mengelmoes aan Belgische, Nederlandse en Duitse bouwfirma’s op de voormalige luchthaven van Haren-Evere een nieuw complex ineen geknutseld. Een ‘noodcomplex’ zelfs, omdat het de bedoeling was om vijf jaar later naar een echt nieuw NAVO-hoofdkwartier op de Heizelvlakte te gaan.

Alleen — u weet hoe dat gaat met bouwplannen in België — zou het op de Heizel bij luchtkastelen blijven en bleef het ‘tijdelijke’ gebouw in Evere uiteindelijk 50 (!) jaar in gebruik. Met de voorbije decennia nog flink wat prefab-containers eraan geplakt, omdat er steeds meer nieuwe NAVO-leden bijkwamen. Een beetje koterij à la belge, dus. En blijkbaar zelfs illegaal: volgens een hardnekkig gerucht zou het complex destijds zonder bouwvergunning zijn neergezet en nooit geregulariseerd.

Ook aan de vestigingsplaats van de Supreme Headquarters Allied Powers Europe (SHAPE) — zeg maar het militaire strijdcentrum van de NAVO — in godbetert het Henegouwse Casteau bij Bergen, plakt een ongewone reden. Ook dat moest immers in 1966 uit Frankrijk weg, maar omdat de Belgische regering niet zo’n groot militair ‘doelwit’ vlakbij Brussel wilde, werd SHAPE ondergebracht in een oude legerkazerne in Casteau. Bovendien, redeneerde onze overheid, kon de toen arme regio rond Bergen wel wat economische groei door die SHAPE-aanwezigheid gebruiken.

Duizend bewakingscamera’s

Terwjil de 700 militaire SHAPE-medewerkers vandaag nog altijd in de intussen weliswaar zwaar gerenoveerde en -beveiligde legerkazerne in Casteau zitten, mochten de 4.200 diplomatieke NAVO-medewerkers in 2017 hun koterijen eindelijk achter zich laten en de Leopold III-laan oversteken naar het nieuwe hypermoderne hoofdkwartier. Prijskaartje: 1,17 miljard euro, waarvan België zelf volgens de verdeelsleutel zo’n 45 miljoen euro betaalde.

Zelfs nog voor Poetins oorlogsneigingen bleek veiligheid al het hoogste goed, met ruim duizend bewakingscamera’s voortdurend bekeken vanuit tientallen controlezalen, een dubbele omheining vol sensoren en ramen die schijnbaar bestand zijn tegen ontploffingen. Een ondergrondse schuilbunker? Die mogelijkheid werd eerder al formeel door de NAVO ontkend. Maar enkele ‘safe rooms’ vallen alvast niet uit te sluiten. Ook van daaruit kan dan via een ultrabeveiligd IT-systeem gecommuniceerd worden met alle militaire commandocentra van de 30 aangesloten NAVO-landen. Hopelijk staan die communicatielijnen de komende weken niet al te roodgloeiend.