‘Corona-profiteurs’ in Verenigd Koninkrijk: regering verkwistte 2,34 miljard euro

Mede door vriendjespolitiek op het hoogste niveau heeft de coronacrisis in het Verenigd Koninkrijk voor lucratieve handel gezorgd. De berichten over exorbitante zelfverrijking volgen elkaar razendsnel op. Uit onderzoek blijkt dat 2,34 miljard euro aan belastinggeld is verkwist.

Een 17de-eeuws landhuis met 40 hectare op twee uur rijden van Londen. De nieuwe eigenaar: de Britse ondernemer en deeltijdpoliticus Steve Dechan. Aan het begin van de coronacrisis wist hij een contract van 140 miljoen euro los te peuteren bij het Britse ministerie van Volksgezondheid om gezichtsschermen uit China te halen, gebruikmakend van zijn contacten binnen de Conservatieve Partij. De 120 miljoen plastic schilden bleken ondeugdelijk te zijn, maar voor Dechan leverde het genoeg op om, zo berichtte The Sunday Times, als landheer te gaan leven.

Slecht 0,23 procent van de gezichtsschermen die Dechan wist binnen te halen is terechtgekomen bij zieken- en verpleeghuizen. Zo kost ieder bruikbaar scherm uiteindelijk bijna 500 euro.

De 140 miljoen euro aan verspild belastinggeld staat niet op zichzelf. Uit een onderzoek van een Lagerhuiscommissie kwam naar voren dat de Britse regering tijdens de coronacrisis omgerekend 2,34 miljard euro heeft uitgegeven aan persoonlijke beschermingsmiddelen die onbruikbaar zijn gebleken. Critici vragen zich af of er sprake is van corruptie of incompetentie, of van allebei.

Tijdens de eerste uitbraak van het coronavirus heerste er grote paniek, met name op het ministerie van Volksgezondheid. Er was een schrijnend tekort aan beschermingsmiddelen. Verhalen doken op over artsen en verpleegkundigen die zich in vuilniszakken wikkelden alvorens coronapatiënten te behandelen. Wat volgde, was een jacht op mondkapjes, schorten en plastic handschoenen, met veelal China als jachtterrein. Bij de wildwestpraktijken werden aanbestedingsregels genegeerd, alsmede de bijbehorende kwaliteitseisen. Opportunisten aller landen roken hun kans.

Korte lijntjes

Zo berichtte BBC-programma Newsnight eind vorig jaar dat 26 miljoen euro in de zakken was verdwenen van een Spaanse zakenman. Deze was ingehuurd door een sieradenontwerper uit Florida die steriele kleding zou leveren aan de National Health Service. De Spanjaard moest in China op zoek gaan naar een geschikte producent. Het schandaal is onthuld door het Good Law Project, een advocatencollectief dat de handel en wandel van de regering nauwlettend volgt.

Soms waren de lijntjes met de regering wel heel kort. De buurman van minister van Volksgezondheid Matt Hancock, tevens de uitbater van diens stamkroeg, kreeg een contract ter waarde van 35 miljoen euro voor het leveren van testbuisjes. Dat leidde eerder dit jaar tot de roep om Hancocks aftreden. Uiteindelijk zou de bewindsman zijn baan verliezen wegens een zoenpartij met zijn persoonlijke assistente. Daarnaast zou minister van Binnenlandse Zaken Priti Patel hebben gelobbyd om een lucratieve mondkapjesbestelling te schenken aan een farmaceutisch bedrijf waar een vriend van haar werkt.

De schijn van vriendjespolitiek betrof niet alleen contacten voor beschermingsmiddelen. Vorige maand bepaalde een rechter dat Michael Gove, die als kanselier van het hertogdom Lancaster een belangrijke rol binnen het kabinet vervult, zich had bezondigd aan belangenverstrengeling. De bekende politicus had een contract van 650.000 euro gegund aan het pr-bureau Public First, waarmee hij hechte banden heeft. Samen met de nieuwssite OpenDemocracy wist dagblad The Guardian de link te ontdekken. Ondanks de ophef besloot ook deze bewindsman aan te blijven.

Geen concurrentie

Uit een analyse van de anticorruptie-organisatie Transparency International UK is gebleken dat bijna 99 procent van de aan corona gerelateerde contracten zonder concurrentie is toebedeeld. Zeker 24 contracten, met een totale waarde van 1,8 miljard euro zijn gegaan naar mensen of bedrijven die contacten hebben met de Conservatieve Partij, zoals die van Dechan. Na de deal bleek dit voormalige gemeenteraadslid ruim 8.000 euro aan zijn partij te hebben gedoneerd, een financieel gebaar dat hij niet eerder had gemaakt.

Inmiddels zijn er ook signalen dat niet alleen het aankopen van persoonlijke beschermingsmiddelen opportunisten aantrekt, maar ook het testen. Het regent al maanden klachten over door het ministerie goedgekeurde bedrijfjes die tegen woekerprijzen reistesten verzorgen. The Sun heeft pas onthuld dat een van die bedrijven, RT Diagnostics, testen dumpt en vervolgens toch reiscertificaten uitdeelt. Deze dubieuze praktijken zullen zeker worden besproken tijdens het onderzoek over het regeringsbeleid ten tijde van de coronacrisis, een onderzoek waar Boris Johnson niet naar uitkijkt.