Corona krijgen is voor een zwangere vrouw en haar kind veel risicovoller dan een vaccin nemen

Risico’s voor de baby, veranderingen in ons DNA, aangetaste vruchtbaarheid. Onder vrouwen die zwanger zijn of willen worden, leven nog steeds misvattingen over coronavaccins. Met een gezamenlijk statement willen gynaecologen, neonatologen en genetici er komaf mee maken. Vier vragen.

Houdt vaccinatie risico’s in voor baby’s?

Neen, vaccinatie tegen Covid-19 is voor ongeboren baby’s niet gevaarlijk. “Er zijn geen aanwijzingen dat het vaccin dat een zwangere vrouw krijgt via de placenta passeert en de foetus bereikt”, zo leest het statement. Vaccinatie zou volgens de experts niet leiden tot ernstige bijwerkingen, zoals een miskraam, vroeggeboorte of groeiachterstand.

Een besmetting met het coronavirus bij een niet-gevaccineerde vrouw kan wél risico’s met zich meebrengen. “Recentelijk is nog aangetoond dat tot 60 procent van de zwangere vrouwen met een covidbesmetting ernstig ziek of gehospitaliseerd raakt, omwille van zware infecties, zwangerschapsvergiftiging of vroegtijdige geboorte”, zegt Luc Cornette, voorzitter van de Belgische Vereniging voor Neonatologie. “Bij een vroegtijdige geboorte onder de 30 weken kunnen er ook problemen met beademing, voeding en hersenontwikkeling volgen voor het kind.” Hij besluit: als zwangere vrouw corona doormaken is voor haarzelf en haar kind veel risicovoller dan een vaccin nemen. “We moeten het sterk blijven aanbevelen, ongeacht de zwangerschapsduur.”

Moeders moeten beseffen dat ze hun pasgeboren kind, door de antistoffen die ze zelf na vaccinatie produceren, kunnen beschermen. Die antistoffen geven ze mee via de placenta en moedermelk. “Dat is niet onbelangrijk in de eerste levensmaanden, wanneer zo’n kind sowieso op zijn kwetsbaarst is.”

Kan een vaccin je onvruchtbaar maken?

Tot dusver is er niets dat een negatieve invloed op de vruchtbaarheid aantoont, zijn de gynaecologen en fertiliteitsexperts stellig. “Gezien de manier waarop de vaccins werken, ziet het er ook niet naar uit dat dit in de toekomst zal veranderen.”

De angst die tot die veel gehoorde misvatting heeft geleid, komt voort uit een kleine gelijkenis tussen het zogenoemde spike-eiwit van het coronavirus en een eiwit dat een rol speelt bij de vorming en werking van de placenta. “Deze gelijkenissen zijn echter veel te klein om een kruisreactie te veroorzaken”, klinkt het. Ook gegevens over invloed van vaccinatie op de spermakwaliteit worden geruststellend genoemd.

Nog zo'n andere misvatting is dat coronavaccins als Pfizer en Moderna, die van het type mRNA zijn , iemands DNA zouden veranderen. Daar klopt niets van, zegt geneticus Gert Matthijs van het Centrum Menselijke Erfelijkheid in Leuven. Het klopt dat de vaccins een stukje RNA bevatten dat overeenkomt met de informatie die nodig is om het spike-eiwit van het virus te produceren. Dit mRNA komt in een cel terecht, waar het wordt gebruikt voor de productie tot het eiwit, zodat ons lichaam dat kan herkennen en antistoffen kan aanmaken. “Maar dat mechanisme werkt maar in één richting: het mRNA gaat niet naar de celkern, waar ons DNA zich bevindt.” Er is ook geen evidentie dat we in de voorbije honderdduizend jaar stukjes mRNA van virussen zoals Covid-2 in ons genoom hebben opgeslagen.

Maakt de deltavariant zwangere vrouwen zieker?

Amsterdam, Rotterdam, Utrecht. In een aantal Nederlandse ziekenhuizen zijn de afgelopen dagen opvallend veel zwangere vrouwen met corona opgenomen. Gynaecologen hebben het er over een zorgwekkende trend. Het gaat om vrouwen die zuurstof en medicatie nodig hebben en soms moet een bevalling vroegtijdig worden ingezet. In alle gevallen gaat het om niet-gevaccineerden.

In ons land lijken op dit moment heel weinig of geen zwangere vrouwen door corona gehospitaliseerd te zijn. Dat leert een rondvraag van De Morgen bij een aantal ziekenhuizen. Ook vaccinoloog Pierre Van Damme (UAntwerpen) zegt geen verontrustende signalen op te vangen. Toch sluit hij niet uit dat zwangere vrouwen ook bij ons zieker kunnen worden dan voorheen. “We weten dat de deltavariant, die nu overheersend is, besmettelijker én ziekmakender is. Zwangere vrouwen zijn sowieso kwetsbaarder.”

Dat zwangere vrouwen meer risico lopen om ernstig ziek te worden zou te maken hebben met hun longcapaciteit. “Die is verminderd door de plaats die de baby inneemt”, vult neonatoloog Cornette aan. “Onder meer de kans op zware longontstekingen is daardoor groter.”

Zijn er veel zwangere vrouwen gevaccineerd?

In Vlaanderen ging men ervan uit dat 60.000 zwangere vrouwen prioritair gevaccineerd zouden worden. Maar in hoeveel gevallen dat effectief is gebeurd, is onduidelijk, zegt Dirk Ramaekers, hoofd van de taskforce vaccinatie.

“Wat wel zeker is, is dat Vlaanderen in mei 19.500 uitnodigingen naar zwangere vrouwen heeft verstuurd. Daar is meer dan 90 procent op ingegaan.” Ramaekers wijst erop dat dat percentage in Brussel en Wallonië, waar de vaccinatie moeizamer verloopt, minder hoog zal liggen.

Karl Lafaut, coördinerend arts bij Cocom, dat instaat voor de vaccinatiecampagne in het Brussels Gewest, hoort nog geregeld hoe de vaccinatie bij jonge vrouwen schort. “Er blijft veel fake news circuleren. Vaak bij vrouwen die iets minder goed ingeburgerd zijn of zich via andere mediakanalen informeren.”