Comité P-voorzitter over zaak-Chovanec: ‘Wij zijn niet de boze schoonmoeder van de politie’

In een eerder rapport had het Comité P al vastgesteld dat de juiste informatie na de dood van Jozef Chovanec (39) niet bij de juiste personen was terechtgekomen. Daardoor was niemand van de politietop op de hoogte van de ernst van de feiten. Pas nadat de weduwe van Chovanec de beelden van het politieoptreden naar buiten bracht, kreeg de dood van haar man aandacht van justitie. Op de beelden was onder meer te zien hoe een agente de Hitlergroet bracht terwijl haar collega’s de man in bedwang hielden.

In een nieuw rapport, dat deze week werd voorgesteld, gaat het Comité P verder in op de zaak én op de cultuur bij de luchthavenpolitie in het algemeen. Volgens het rapport was er tot voor kort “een groot probleem met leidinggevenden” en “totaal geen integriteitsbeleid” bij de luchthavenpolitie.

Het rapport is gebaseerd op 91 interviews. Het Comité P stelt echter ook dat er vooruitgang is geboekt. “Veel aanbevelingen van het Comité P zijn intussen wel degelijk opgevolgd”, zegt voorzitter Kathleen Stinckens (52). “Al is het duidelijk dat het overlijden van de heer Chovanec alles in een stroomversnelling heeft gebracht. Of zijn overlijden vermeden had kunnen worden? Dat is een vraag die zal moeten beantwoord worden door het gerechtelijke onderzoek. Elk overlijden is er één te veel. En hoewel ik ervan overtuigd ben dat de politieagent er alles aan doet om dat te vermijden, kan ik inderdaad enkel maar vaststellen dat het soms toch verkeerd afloopt. Dan is er een gerechtelijk onderzoek om uit te klaren wie verantwoordelijk is voor het overlijden. Maar de verantwoordelijkheid ligt niet steeds bij de tussenkomende politieagent.”

Toch wordt er rekening gehouden met de mogelijkheid dat Chovanec leed aan het zogeheten excited delirium syndroom (EDS), een medische aandoening waarbij iemand erg opgewonden, verward en soms zelfs agressief wordt. De vraag is of dat wel voldoende bekend is bij de politie.

“Uit ons onderzoek komt naar voren dat kennis over EDS binnen de Belgische politie al vrij lang aanwezig is, maar door verschillende omstandigheden werd dat nooit naar de politiepraktijk vertaald”, zegt Stinckens. “Toen het Comité P vernam dat het bestaan van de preventiefiche, noch de inhoud ervan – namelijk om bij voorkeur een mug ter plaatse te laten komen bij een vermoeden van EDS – gekend waren bij de dienst 112, werd er onmiddellijk een bezoek gebracht aan een 112-noodcentrale om hierover meer informatie te verkrijgen. Het Comité P signaleerde dat vervolgens aan de Commissaris-Generaal en intussen is men druk bezig om die opleidingsmodule op te nemen in de basisopleiding.”

Nochtans kwam in 2010 ook Jonathan Jacob om het leven. De 26-jarige man stierf na een tussenkomst van het Bijzonder Bijstandsteam in een Mortselse politiecel. Ook hij was – net als Chovanec – bijzonder geagiteerd. En ook daarover verschenen rapporten van het Comité P. “In verschillende onderzoeken na de dood van Jacob zijn we nagegaan of onze aanbevelingen werden opgevolgd. Sinds 2017 bestaat er een geharmoniseerd opleidingsaanbod ‘celprocedure’. Deze vorming is vandaag geïntegreerd in de opleiding van deze diensten.”

Dat het rapport van deze week geen fraai beeld schildert van de vroegere praktijken bij de luchthavenpolitie, is duidelijk. Stinckens vindt het belangrijk dat de zaken benoemd worden. “Maar het Comité P is niet de boze schoonmoeder van de politie. Onze onderzoeken hebben enkel tot doel om bij te dragen tot de goede werking van een democratische, integere en gemeenschapsgerichte politie. Een schoonmoeder die tips geeft om nog beter te scoren in je vriendenkring, daar kan je weinig op tegen hebben, toch? Maar die tips afdwingen, kunnen we inderdaad niet.”