Céline gestript
In zijn trilogie over zingeving eindigt SKaGeN met zijn enscenering van Louis-Ferdinand Célines roman Reis naar het einde van de nacht vanzelf in het holst. Er is geen zin. Er zijn alleen maar losse shots van gruwel en ontbinding.
De eerste scène straalt dat meteen sterk uit. Rook door de zaal, nerveuze zaklampen, enkel silhouetten krijg je te zien. "Leve het vaderland, rekruut Bardamu!" De kolonel die het schreeuwt op de as van de Eerste Wereldoorlog gaat als eerste aan flarden. Elke ideologie, elk heroïsme is voor Céline een leugen. Vlucht zijn protagonist Bardamu daarna naar de kolonialistische hel van Afrika en naar de kapitalistische 'jaarbeurs' New York, dan blijkt elk soort vooruitgangsgeloof dezelfde schaamlap voor destructie en uitbuiting.
"Geloof nou niet dat ik komedie speel", leidde Céline zijn dikke pil ooit in. De verleiding is groot hem na 75 jaar wel zo naar de scène te vertalen, omdat Bardamu's losgeslagen omgeving vooral in de dialogen burlesk gemaakt wordt. SKaGeN poogt de middenweg. Met dialect en de nodige verkleedpartijtjes zoekt het collectief de absurditeit van de constante oorlogstoestand bij Céline, maar het speelt er niet mee op de lach. Op zijn best, zoals in de verdeling van appelbeignets in het lazaret, geeft dat een sterke vervreemding.
Dat Valentijn Dhaenens' onschuldige Bartamu daar veeleer de patiënt dan de scherpe chirurg van is, ligt aan de tekstbewerking. Er is niet gekozen voor zijn slimme vertelperspectief, maar voor het sprekende beeld. Dat wordt een strip: door de grimmige, zwart-rode plaatjes van Philip Paquet als decor, maar ook door de fragmentarische scènetjes op het podium en hoe cartoonesk ze ingekleurd worden. Als SKaGeN ergens goed in is (zie ook La merde), dan wel in het overzetten van een narratieve mix van tijden en plekken op scène.
Op papier dan toch. In praktijk zorgt dit creatieve vormonderzoek (uitgesprokener dan ooit bij SKaGeN, op het randje van Abattoir Fermé) voor nogal wat gedoe met eendenpakjes, rollende metaalconstructies en vaak krampachtig spel. Van Céline blijft een wrange sfeerschets over, niet de uitdagende ideeën.
(WH)
Op tournee tot 28/4, www.skagen.be.
Einde van trilogie is verzameling losse shots van gruwel en ontbinding
