Carrousels van absurditeiten
Er was een tijd dat theater zo goed als samenviel met kermis, circus en cabaret. Maar na de middeleeuwen ontstond daarboven 'de hogere cultuur'. Op de Zomer van Antwerpen vegen Arsenic en Laika/Time Circus dat schisma weer uit.
door Wouter Hillaert
De tent van de Waalse troep Arsenic staat op de Rijnkaai in de schaduw van de grote circustent. Drank mag mee binnen, er staan tafeltjes onder de rokerige spots. Het belooft cabaret als in de oude dagen te worden: een volks avondje met van alles tussen zang en clownerie.
Arsenic verkoos wel een artistiek verantwoorde variant, door te putten uit het literaire oeuvre van de Rus Daniil Charms. Die hield ten tijde van het dadaïstische Cabaret Voltaire in Zürich vergelijkbare avondjes in Sint-Petersburg. Bijtend absurdisme troef.
Harms Cabaret (JJ) klapt daar in een ingenieus spiegeldecor alle hoekjes en kantjes van open. Er verschijnen farceachtige scènetjes tussen koppels, cynische grollen van onaangepasten, verluchtende caféscènes zonder tekst, Frans chanson, een beckettiaans clownsnummer waarin een weerpraatje ontaardt in een bokspartij. Het houdt niet op. "Is er iets op de wereld dat enige zin heeft", vraagt een leerling in een filosofisch scènetje aan zijn meester. Die raakt niet verder dan "Dat is".
Zo is het ook met deze show. Elk apart zijn de stukjes af in licht, beeld en kostuum, maar samen willen ze zo gesmeerd lopen dat het bijna mechanisch wordt. En zonder echt contact met de zaal of enige spontaniteit in spel wordt cabaret weinig meer dan een pose. Tegen de slotscène, waarin een vrouw zich ellenlang herhaalt (zeg eens dertig keer "Ah, het is een goocheltruc!") voel je enkel nog fysieke weerstand tegen zoveel gewilde opleuking van Charms' droge tekstjes. Harms Cabaret is, maar zonder bloed of betekenis.
De volkse vorm waarin Sensazione (JJJ) zich presenteert, heeft tenminste een grond. De kermis van Time Circus en Laika biedt Antwerpen een interactief verhaal over medeverantwoordelijkheid en kennismaking met anderen. Alle speciale tuigen die nabij de Siberiabrug zijn opgesteld, moeten zelf en samen bediend worden, want er gaat nog geen voltje elektriciteit door het park.
Zo trappen acht bezoekers een carrousel in gang, terwijl de rest in duo's in één riem geklonken wordt voor een reeks gezapige rondjes onder Cecilia's rokken. Zij zit erbovenop en doet haar droeve verhaal: papa en broertje zijn al zwaardslikkend omgekomen, mama en zusje al kronkelend. Elke artiest heeft zo zijn historie. Tapdanseres Irina krijgt haar voeten niet meer stil, tenzij na een ware zoen. Krachtpatser Marcel is onzichtbaar en vloert de ontvlambare man die eerder al op een vurig fietsje voorbij croste door het volk.
Het beweegt en het verrast, dit kermisevenement. Maar niet alle acteurs hebben dezelfde vlotte act en uitstraling als Anouck David, die je in de spiegeltent in- en weer uitpakt waar je bij staat. Vele andere vertelsels zijn dun, zelfs wat banaal. Het blijft dé grote uitdaging van uitstapjes naar meer populaire cultuurvelden: wat je wint aan pret en toegankelijkheid, niet te verliezen aan inhoud en dramaturgie. Van Sensazione overtuigen uiteindelijk alleen het originele concept en de swingende machines van Time Circus. (WH)
> Harms Cabaret speelt tot 8 augustus, Sensazione tot 24 juli op de Zomer van Antwerpen. Info: 03/202.91.50 en www.zva.be
Elk apart zijn de stukjes van 'Harms Cabaret' af, maar samen willen ze zo gesmeerd lopen dat het bijna mechanisch wordt
