California Love

Vijftig jaar geleden gebeurde er iets spannends in San Francisco. Duizenden jonge Amerikanen with flowers in their hair verhuisden in aangepaste klederdracht naar de wijk Haight-Ashbury en het nabijgelegen Golden Gate Park.

Hoewel we ons tegenwoordig vooral het carnavaleske aspect van de beweging herinneren, was er wel degelijk meer aan de hand. De beatgeneratie legde in de jaren 50 de ideologische basis voor de hippies. Schrijvers als Jack Kerouac en Allen Ginsberg ontmoetten elkaar in New York, maar al gauw verhuisden ze naar San Francisco. Ze droegen een non-conformistische levensstijl uit, wat heel wat hippiejongeren aansprak. Ze zetten zich af tegen materialisme, de overheid én de Vietnamoorlog.

De ongeziene bijeenkomst van jonge mensen - met verschillende achtergronden - bleek een interessant sociaal experiment. Haight-Ashbury werd een getto van bohemers die alles deden wat ze wilden doen. Het werd een boeiende zoektocht naar nieuwe manieren van expressie, een bewustwording van het menselijke bestaan.

Peace & love was de motor achter de Summer of Love, maar als een motor op volle toeren draait, sputtert hij weleens. De ene blikt nostalgisch terug op een periode waarin teenagers zich op creatieve wijze afzetten tegen de gevestigde orde. Anderen noemen de Summer of Love een naïeve, geromantiseerde mediacreatie die blind is voor de nadelen van onder meer vrije liefde en hallucinogene drugs.

Arme teenagers die de weg kwijt waren, kwamen niet altijd in goede handen terecht. Het is geen toeval dat Charles Manson de leden van zijn Family in die periode in die wijk rekruteerde. Toen George Harrison in augustus 1967 naar San Francisco vloog om de revolutie met eigen ogen te aanschouwen, wilde hij zo snel mogelijk weer weg. Hippie Hill had nog enige charme, maar voor de rest van de wijk bestond op dat ogenblik nog slechts één woord: schraal. Twee maanden later volgde The Death of the Hippie, een ceremonie waarin 'de hippie' symbolisch werd begraven door de mensen die het fenomeen zelf hadden gecreëerd. De theorie bleek mooier dan de praktijk.

Geëxperimenteer all over the place

1967 blijft een mooi muziekjaar. The Beatles, The Rolling Stones en The Velvet Underground brachten ijzersterke albums uit, maar ook aan de westkust van de Verenigde Staten was men helemaal klaar voor iets nieuws. Er werd op alle mogelijke manieren geëxperimenteerd, dus ook muzikaal. Jefferson Airplane en de Grateful Dead klinken tegenwoordig niet meer zo fris, maar tijdens de Free Fairs (kleine, artistieke festivals met een uitgesproken politieke boodschap) bewezen ze hun nut.

Het Monterey Pop Festival (juni 1967) is een van de allereerste festivals in de huidige betekenis van het woord. Nieuwe artiesten als The Who en Jimi Hendrix stelden zich met succes voor aan een breed (blank) publiek. Een hoop getalenteerde muzikanten kon niet wachten om te verhuizen naar het beloofde land. Ze troepten samen in de canyons en duwden elkaar creatief naar een hoger niveau. Mooi weer doet iets met een mens. Het is geen toeval dat The Doors, Love, The Byrds, The Beach Boys en vele anderen in 1967 schitterende albums uitbrachten die nog steeds cool klinken.

Under the Bridge

Elke reden is een goede reden om naar Californië te reizen. Het gunstige klimaat is geen oppervlakkige bijkomstigheid. Zonder zonneschijn, stranden en palmbomen zou de staat niet half zijn wat hij nu is. Een beginnend muzikant die niet onmiddellijk een platencontract versierde, sliep tijdelijk onder de blote sterrenhemel. Jim Morrison leefde voor de doorbraak van The Doors op het dak van het huis van een vriend in Venice Beach. Daar schreef hij het grootste gedeelte van de teksten en gedichten die we later vrolijk meezongen in zijn populaire liedjes.

Tegenwoordig leven er iets te veel mensen zonder een dak boven hun hoofd in Californië. Armoede valt moeilijker te romantiseren. De vele daklozen in de grote steden zijn niet allemaal singer-songwriters wier demo werd geweigerd door de grote platenfirma's. Begin dit jaar telde men in Los Angeles bijna 50.000 daklozen. Onder elke brug en in elk park staan geïmproviseerde hutjes met tentzeilen neergepoot.

Vooral tijdens mijn zoektocht naar dé brug uit 'Under the Bridge' van Red Hot Chili Peppers in downtown Los Angeles zag ik treurige toestanden. Terwijl ik voorbij tientallen zieke, dakloze mensen (vaak met psychische problemen) wandelde, vroeg ik me toch heel even af wat ik daar precies aan het doen was.

Anthony Kiedis lag ooit tussen de junkies onder de brug waar de Santa Monica Freeway over Hoover Street loopt. Volgens zijn biografie bracht hij enkele dagen door op een vuile matras die de Mexicaanse drugsmaffia hem gratis uitleende. Dat was in de prijs van de speedballs inbegrepen. Kiedis overleefde deze donkere periode. Zijn goede vriend (en voormalig Red Hot Chili Peppers-gitarist) Hillel Slovak niet. Een overdosis smack werd hem op 26-jarige leeftijd fataal. Slovak ligt begraven op het Mount Sinai Memorial Park Cemetery. Een eenvoudige tegel in het gras herinnert ons aan het tragische einde van de getalenteerde jongen.

De meeste grafzerken van legendarische muzikanten werden bewust sober gehouden. Michael Jackson is een uitzondering, maar Frank Sinatra, Sonny Bono en Dee Dee Ramone kregen niets meer dan een plakkaatje met hun naam op. Het graf van Lemmy van Motörhead in Forest Lawn Memorial Park is niet meer dan enkele vierkante decimeter groot.

Na zijn dood zamelde zijn stamkroeg, The Rainbow Bar and Grill op de Sunset Strip, via crowdfunding meer dan 20.000 dollar bij elkaar voor een levensgroot bronzen beeld. Fans herdenken hun held liever op de plaats waar hij dagelijks whisky dronk en videospelletjes speelde. Op die manier is de Lemmy Lounge in The Rainbow net iets meer dan een goedkope val voor Europese toeristen.

De rest van de Sunset Strip is tegenwoordig wat vergane glorie, al spelen er nog steeds interessante bands in de clubs. Verdwaalde 80's glamrockers met geföhnde kapsels zijn nog steeds welkom, maar ze behoren niet meer tot het klassieke straatbeeld. Dat was anders in de hoogdagen van Mötley Crüe en Guns N' Roses. Hippe rockbands wonen al lang niet meer in de omgeving van Sunset Boulevard.

Vooral Silver Lake en Echo Park zijn de nieuwe places to be. We kennen het fenomeen van de voormalige onaangename buurten die dankzij een doorgedreven gentrificatie plots onbetaalbaar worden. Mannen met lange baarden verkopen vanuit hun foodtruck kombucha voor 16 dollar. Als de blikjes Coca-Cola plaatsmaken voor flesjes biologische vlierbessenlimonade weet je hoe laat het is. Wie genoeg centen heeft voor Deep Fried Bacon Wrapped Peanut Butter Bites en kokosthee met gember mag blijven. De oorspronkelijke bewoners verhuizen beter naar een nieuw vuil stukje stad waar de huurprijs niet exponentieel stijgt.

Deze gang van zaken zie je in alle grote wereldsteden, maar in Californië gebeurt het net iets minder subtiel. Elke Amerikaan weet hoe de echte American dream werkt: als je ergens in gelooft én voor betaalt, komen al jouw dromen uit. Artiesten krijgen hun ster op de Hollywood Walk of Fame niet voor niets pas nadat de verplichte 30.000 dollar is overgeschreven op de bankrekening van het organiserend comité. Je weet op voorhand ook niet waar je ster terechtkomt. The Beatles kregen er eentje op de verste uithoek van Hollywood Boulevard.

De kans dat er enkele uren na de plechtige inhuldiging een zwerver met een hond op slaapt, is in dit gedeelte van de stad zeer realistisch. Ik zag op een zonnige middag hoe een dronken jongleur op de grond werd gesmakt door twee agenten. De jongen belandde bovenop de ster van Bryan Adams. Hij zal in het vervolg vast twee keer nadenken voor hij de gespierde arm der wet nog eens bestookt met natte circusballetjes.

De bendes, de oorlogen

Wie een beetje oplet, zal niet snel een onveilig gevoel overhouden aan Californië. Een nachtelijke wandeling door een exclusieve buurt in Malibu of Atherton zal in theorie minder problemen opleveren dan een rechtdoortocht in South Central of Compton.

Over die laatste buurten vertellen nieuwsreporters regelmatig onaangename verhalen. Meestal vanop afstand, want ze komen er zelf liever niet. Lokale rappers doen er met plezier een schepje bovenop. Hoe riskanter de buurt waarin ze opgroeiden, hoe meer credibiliteit hen dat oplevert.

Waar rook is, is vuur. Bendeoorlogen zijn geen verzinsel. De situatie is sinds de jaren 80 fel verbeterd, maar de vete tussen Bloods, Crips en enkele andere driftige bendes veroorzaakt jaarlijks nog steeds meer dan 200 slachtoffers. De daling van het moordcijfer is volgens Aja Brown, de 35-jarige, vrouwelijke burgemeester van de stad, te wijten aan een aantal factoren. De meest bizarre is het feit dat de medische zorg er de laatste jaren fel op vooruitging. De ziekenhuizen van Compton zijn beter voorzien op schotwonden. Er loopt meer blauw op straat en misdaad wordt strenger aangepakt. Preventie is een themawoord. De samenwerking met (voormalige) bendeleden levert iets op.

Een oorlog voorkomen is in elk geval beter dan er eentje genezen. De buurt heeft slechts een klein vonkje nodig om te veranderen in een vlammenzee. Dat bleek twee jaar geleden nadat een leider van de Rollin 100-gang werd neergeschoten. Via de sociale media lanceerde de bende #100Days100Nights: dood 100 mensen in 100 dagen tijd. Een uitdaging die de makers van het tv-programma Fata Morgana ons destijds bespaarden. Het eerste slachtoffertje was amper vier jaar oud.

'Ga overdag. En draag neutrale kleuren'

Armoede blijft een belangrijke katalysator in deze miserie: wie weinig te verliezen heeft, verlaat makkelijker het rechte pad. Hodari Sababu geeft dagelijks rondleidingen in Compton. De stiefvader van rapper The Game weet als voormalig inwoner van Compton waarover hij praat. Als een boom van een kerel opmerkt dat het niet verstandig is om te gaan chillen in de straten van Compton, hou ik daar rekening mee. Meegaan op zijn Hood Life: A Hip-Hop Guided Tour of Compton is geen optie. Met een busje toeristen door een sociaal-economisch moeilijk stadje rijden, wringt een beetje. Compton is geen Disneyland, dus ik wil me er ook niet op die manier gedragen.

Eens subtiel rondneuzen kan wel. Ik nam Sababu's wijze raad mee: "Ga overdag, blijf op de hoofdweg en draag neutrale kleuren."

Op een bewolkte, maar warme maandagochtend rijden we via Inglewood en Watts naar Compton. Ik had op het internet een bruikbare tip gelezen: "Ga op maandagochtend, dan slapen de gangbangers wat langer." We dragen bewust geen rood (Bloods!) of blauw (Crips!). Ik zou liegen mocht ik beweren dat er in de auto geen sprake was van enige zenuwachtigheid.

Het einddoel van onze trip is Tam's Burgers, het favoriete hamburgerrestaurant van lokale held Kendrick Lamar. De culinaire voorkeur van de heetste rapper van het moment interesseert mij.

We stoppen eerst nog even aan de Watt's Towers. Dat is een verzameling torens, versierd met scherven en schelpjes, waar een Italiaanse immigrant in de eerste helft van de vorige eeuw meer dan 30 jaar aan werkte. Het artistieke hobbyproject verdiende intussen het statuut van beschermd monument. De restauratie van een deel van de bijzondere constructie gebeurt momenteel achter slot en grendel. De restaurateurs voelen zich daar beter bij. Ik kan mij daar iets bij voorstellen. Na een snel toertje rond de torens zoek ik snel weer de auto op. Het aantal loslopende, gevaarlijk ogende honden in de omgeving is spectaculair.

Christelijke rapper

In de auto luisteren we naar het album Compton van Dr. Dre. De meest succesvolle hiphopproducer ooit groeide op in Compton, maar toen het geld binnenstroomde, koos hij voor een betere woonst met een groot zwembad in een andere stad. Het nummer 'Genocide' (met Kendrick Lamar) verhoogt het veiligheidsgevoel in de auto alvast niet: "Stone cold killers in these Compton streets / One hand on the 9, all eyes on me / Murder, murder, murder, murder / Call 9-1-1, emergency!"

De Centennial High School, de middelbare school van zowel Dr. Dre als Kendrick Lamar, is een van de eerste gebouwen die ons opvallen. Enkele tieners klimmen over een hoog schoolhek. Ze hebben duidelijk geen zin meer in aardrijkskunde. Aan hun klimtechniek te zien verlaten ze de school niet voor het eerst op deze manier. Iets verder ligt Skateland USA, de geboorteplaats van de gangsta rap. Op deze rolschaatspiste werd in 1987 het eerste volwaardige N.W.A.-concert (met Eazy-E, Dr. Dre en Ice Cube) gegeven.

Terwijl we het gebouw van dichtbij inspecteren, stopt er een auto met twee uit de kluiten gewassen, zwarte medemensen. In het centrum van Los Angeles kijk ik daar niet van op, maar in Compton voelt alles anders aan. Dat klinkt wat oppervlakkig en op het randje van racistisch, maar eerlijk is eerlijk. Een van de kerels stelt zichzelf voor als Jesus Boi. Hij geeft een stevige handdruk die uitmondt in een ingewikkelde shake. Ik doe maar wat mee met mijn vingers. Jesus Boi blijkt een christelijke rapper die opgroeide tussen de drugsbendes. Daar heeft hij niets (meer) mee te maken. Jesus Boi maakt tegenwoordig gospel rap die liever God verheerlijkt, dan geweld. Hij sluit zijn betoog af met de woorden: "Jesus was a gansta too." Niet elke zwarte met een bomberjack in Compton heeft slechte bedoelingen. Integendeel.

Dankzij deze sympathieke ontmoeting keert het vertrouwen terug. In een moment van totale overmoed cruisen we zelfs langs het huis waar Kendrick Lamar zijn kindertijd doorbracht. In principe is het niet verstandig om vanuit de hoofdbaan de steegjes in te rijden, maar het is overal rustig en we voelen dat het kan. De woning ziet er wat verouderd uit, maar we zien minder verzorgde bouwwerken in de buurt.

Enkele weken geleden vond vlakbij nog een drive-by shooting plaats met een dodelijk slachtoffer als gevolg, dus we besluiten niet uit te stappen en rustig te filmen vanuit de auto. Tot iemand terecht opmerkt dat een traag voorbijrijdende auto in deze buurt net heel erg verdacht is.

Kendrick Burgers en Compton Dudes

We zitten intussen vlak bij Tam's Burgers. Het is middag en een klein hongerke dringt zich op. Kendrick Lamar omschrijft Tam's als street-sloppy. "Everybody loves In-N-Out, but it's a very clean-cut burger. Tam's is still hood." Mijn bestelling wordt opgenomen achter kogelvrij glas. Het eten is vettig en goedkoop. De cheese fries (frieten met gesmolten kaas erop) zijn een voorzichtige aanrader voor wie veel honger heeft na een kater.

Suge Knight, de beruchte platenbaas van Death Row Records (2Pac, Snoop Dogg, MC Hammer), reed eind januari 2015 twee mensen aan op de parking van Tam's. Een van hen overleefde de aanslag niet. Knight zit nog steeds in de gevangenis wegens moord.

Precies op die plaats worden we opnieuw aangesproken door drie jonge gasten. Een van hen zag me een restje hamburger in de vuilbak dumpen. Voedsel weggooien in een arm gebied is een gevoelige daad. Hamburgers zijn heilig. Hun rode auto verklapte enige verwantschap met de Blood-gang. "That's very disrespectful", zei de grootste van de drie kurkdroog, terwijl hij naar de vuilbak wees. Ik wilde me best verantwoorden, maar er volgde snel een geruststellend "Just kiddin'".

Jared, Adonis en Devon hadden onze camera opgemerkt en ze wilden uit verveling weten wat we in hun buurt kwamen doen. Blanke mensen kopen geen hamburgers bij Tam's. Ons projectje interesseerde hen, al lieten ze dat niet meteen duidelijk merken. Er volgde een geanimeerd gesprek waarin Kendrick Lamar een gemeende shout up kreeg. Hij investeert nog steeds in zijn oude buurt en dat wordt enorm geapprecieerd. Jared was er bij toen Lamar nog eens langskwam in Centennial High, met inspirerende woorden en een grote zak geld. Daar kan Dr. Dre volgens hen nog iets van leren.

Jared en Adonis hebben een strafblad. Hun trip naar de gevangenis hypothekeert hun toekomst en dat beseffen ze: "Wie uit de cel komt, vindt zeer moeilijk werk." Hun vrije tijd brengen ze door met bitches en joints. Adonis toont met enige trots een potje, gevuld met weed. Hij stelt voor om er samen eentje op te steken, maar ik weiger beleefd.

Ik ben weer een sympathieke ontmoeting rijker. Van de 'haat tegenover blanken' (waarvan op het internet veel sprake is) heb ik niets gemerkt. Integendeel, nergens anders in Californië heeft men mij zomaar een vers gerolde portie Gorilla Glue aangeboden.

Waarom bezingen zo veel artiesten op lyrische wijze de gedroogde bloemtoppen van de cannabisplant? Waar gaat 90 procent van de nummers van Cypress Hill over?

Californië heeft een liberaal, maar voorzichtig hypocriet cannabisbeleid. Het leek me interessant om als buitenlander even uit te vogelen of je snel en legaal marihuana kunt scoren. Wettelijk gezien is dat zonder paspoort van de staat Californië niet mogelijk, maar ook voor deze regel geldt het Amerikaans systeem: als je betaalt, kan het wel.

Na een kort telefoontje met (een soort van) dokter kreeg ik een medical recommendation in mijn mailbox. Voor de telefonische 'consultatie' betaal je 39 dollar, maar de bijbehorende kortingbon van 20 dollar voor getnugg.com maakt veel goed. Getnugg.com vergelijk je best met pizza.be. In plaats van afhaalmaaltijden biedt de site een enorme variatie cannabisproducten aan via verschillende dealers. Ik bestel drie joints, cannabiskoekjes en enkele zure matten met een hoge dosering THC. Een te hoge dosering voor mijn lichaam, zo bleek.

Vijftig minuten later staat er een vriendelijke leverancier met een correcte bestelling voor de deur. Het voorbereidende proces bleek leuker dan de ervaring. Vooral de zure matten stelden teleur. Ik wil (bijna) alles eens geprobeerd hebben in mijn leven, maar dit was goed voor één keer.

Thuis bij Coachella

Een comfortabel leven opbouwen in Californië is onbetaalbaar. Zolang de verkeerde balletjes uit de Lotto-ton rollen, blijf ik in België. Mocht iemand me - om een totaal onduidelijke reden - zomaar een vakantiehuisje naar keuze cadeau doen, kies ik voorlopig voor Palm Desert. Een rustig woestijnstadje op enkele uren rijden van het bruisende Los Angeles.

Cap Homme, de grootvader van Josh Homme, heeft er als bouwondernemer een mooie woonwijk neergepoot aan de rand van de woestijn. In de zomer is het er net iets te warm, maar daar zal ik niet over klagen. Cap Homme belandde in een getatoeëerde versie op de vingers van zijn kleinzoon. Er werd vlak bij de woonwijk ook een recreatiepark van 27 hectare naar hem vernoemd. Daar wil ik graag oud worden. De stonerrock en de palmbomen neem ik er met plezier bij.

Na een half uurtje rijden sta je op het groene gras van de Empire Polo Club, waar het jaarlijkse Coachella-festival wordt georganiseerd. Via het prachtige Sky Valley rij je dwars door de Mojavewoestijn naar Pappy & Harriet's Pioneertown Palace. Dat lijkt op het eerste gezicht een Bokrijk-achtige tourist trap, maar ik heb nergens beter gegeten dan daar. Ik ben geen culinaire referentie, maar als je weet dat artiesten als Paul McCartney, Arctic Monkeys, Vampire Weekend en Queens of the Stone Age er ooit met plezier voor een handvol mensen speelden, weet je dat er iets bijzonders aan de hand is.

Hotel California

Ik begrijp de enorme aantrekkingskracht van Californië. Het is een staat met voor- en nadelen, maar de omstandigheden zorgen ervoor dat je tijdens een korte trip de negatieve aspecten snel vergeet. Spectaculaire landschappen, glamoureuze Hollywood-toestanden en vrolijke sunshine pop helpen daar verdacht goed bij.

Een mens heeft geen drie weken nodig om te beseffen waar Don Henley het ruim 40 jaar geleden over had in Hotel California: "You can check out any time you want, but you can never leave."

Waar de zin "So I called up the Captain, Please bring me my wine. He said, We haven't had that spirit here since 1969" in hetzelfde nummer over gaat, is me nog steeds zeer onduidelijk. Misschien moet ik nog eens terug om dat mysterie te ontrafelen. Het is een lange vliegreis, maar dat offer wil ik graag brengen. Alles voor de muziek!

Studio Brussel besteedt de hele komende week aandacht aan de Summer of Love en de muzikale erfenis van 1967 in steden als Los Angeles. Download het eBook met de Californische avonturen van Stijn Van de Voorde en co. vanaf vandaag via stubru.be. Bekijk vanaf maandag 29/5 de vier afleveringen van de documentaire die de StuBru-gang draaide tijdens hun roadtrip op VRT NU, vrt.be/vrtnu