De skipistes liggen er blakend bij, maar voor de Italiaanse bergeconomie dreigt een verloren seizoen. De gesloten skiliften en het onvoorspelbare beleid drijven ondernemers tot wanhoop. ‘Wat je nu verliest, maak je nooit meer goed.’
Strakblauwe lucht, stralende zon en een meter amper aangeraakte sneeuw. Op de schuine daken zijn mannen met kolenschoppen bezig om de chalets sneeuwvrij te maken. In de vallei van Madonna di Campiglio trekken wandelaars een hartvormig spoor door de dikke sneeuwlaag. Uitgerekend dit jaar is het rond kerst perfect wintersportweer, maar de Italiaanse pistes blijven net als hun Franse en Duitse tegenhangers minimaal tot 7 januari gesloten.
“Hypocriet en belachelijk”, vindt hotelhouder Alberto Schiavon (42), die geen enkele moeite doet om zijn ongenoegen te verbergen. “Waarom is de Ikea open, maar mag je niet buiten sporten?” Zijn luxehotel Chalet del Sogno is een familiebedrijf, pal aan de skipiste en een paar meter van zijn ouderlijk huis.
Vanuit het restaurant wijst Schiavon naar een wit gebouw dat aan de stoeltjeslift vastzit. Achter het linkerraam was vroeger zijn slaapkamer. Zijn jeugd met uitzicht op de skipiste mondde uit in twee wereldtitels als snowboarder en deelname aan de Olympische Spelen van Turijn en Vancouver.
Tegenwoordig heeft de snowboardkampioen andere zaken aan zijn hoofd. De achttien kamers van het familiehotel staan al sinds de eerste lockdown op 9 maart grotendeels leeg. Tijdens de feestdagen blijft het hotel zelfs helemaal gesloten, want zonder draaiende skiliften komen er toch geen gasten.
“Wat je nu verliest, maak je nooit meer goed”, klaagt Schiavon. Nog sterker dan voor andere sectoren geldt in het toerisme de tucht van het seizoen, benadrukt hij. Producten of diensten kunnen soms later worden geleverd en zo een inhaalslag maken, maar de kerstvakantie komt pas volgend jaar terug – en dan is het de vraag of die net zo wit zal zijn als nu.
Miljardenverlies
De wintersport levert Italië jaarlijks zo’n 12 miljard euro op en verschaft werk aan 120.000 mensen. Normaal gesproken openen de meeste pistes in november en slaan ze met kerst een belangrijke slag. Volgens een schatting van de krant La Repubblica is het huidige seizoen al voor 70 procent, oftewel 8,5 miljard euro, verloren.
Volgens bestuurders van de noordelijke regio’s is de schade nog veel groter. Via een open brief probeerden ze de regering in Rome onder druk te zetten met het alarmerende bericht dat er 20 miljard (1 procent van het bruto binnenlands product) verloren gaat als de pistes dichtblijven.
Toch houdt premier Giuseppe Conte zijn poot vooralsnog stijf. Ook lijkt het steeds onwaarschijnlijker dat de skigebieden, zoals het officiële plan nog altijd luidt, in januari opengaan. De bewoners van Madonna di Campiglio hebben er in elk geval een hard hoofd in.
“Volgens mij verbergen ze de waarheid omdat ze paniek willen voorkomen”, zegt pizzabakker Paolo Bazzani (58) hoofdschuddend. Hij staat werkeloos voor zijn houtoven in Pizzeria Belvedere, waar de muren met Alpen-hout betimmerd zijn en grote ramen een oogverblindend uitzicht op de piste bieden.
Bazzani woont in Cuba met zijn Cubaanse vrouw en hun kinderen, maar bakt de helft van het jaar pizza’s in de Italiaanse Dolomieten. Hij heeft er net een lange, dure reis en een quarantaine van tien dagen op zitten.
Want ook al zijn de skigebieden dicht, lange tijd leek het erop dat de restaurants tijdens de feestdagen open zouden blijven. Maar op het laatste moment besloot de Italiaanse regering toch tot een minilockdown tijdens de kerstvakantie, dus Bazzani is voorlopig alweer bezig aan zijn laatste pizza’s.
Die voortdurende onzekerheid maakt plannen met inkopen en personeel onmogelijk, verzucht ook Bazzani’s baas Maria Zanolini. “Dat is een ramp.”
Een paar bergen verderop heeft een van de belangrijkste pistes, Saslong in Val Gardena, genoeg van de politieke besluiteloosheid. “Vanwege de totale onzekerheid vanuit de politiek hebben we zelf de duidelijke, concrete en bovendien menselijke beslissing genomen om dit seizoen dicht te blijven”, verklaarde Saslong.
Ondanks een massale driedaagse testcampagne in november is de pandemie in Zuid-Tirol en het aangrenzende Trentino totaal niet onder controle. De druk op de ziekenhuizen is hoog en wintersport levert, los van extra besmettingen, sowieso extra belasting op voor de zorg. Alleen al in Trentino belanden in een normaal seizoen 10.000 skiërs in het ziekenhuis.
Ischgl open
Tot woede van de Italianen, die ijverden voor een sluiting in het hele Alpen-gebied, openen Oostenrijk en Zwitserland hun skipistes wel. “Wij hebben ons in maart beter gedragen dan de Oostenrijkers”, zegt Alberto Schiavon boos. “Niet normaal dat zij en de Zwitsers nu als enige weer opengaan.”
Uitgerekend in Ischgl, de beruchte brandhaard van het voorjaar, mogen de liften vanaf 24 december weer draaien, hoewel het land verder in lockdown blijft. In Zwitserland is het skiseizoen al in volle gang; Italiaanse media spraken schande van foto’s van lange rijen voor de skilift in Verbier.
Vorig seizoen ging het waarschijnlijk vooral mis in de après-ski, maar daarvoor is volgens Schiavon een simpele oplossing. “Sluit de bars. Dan kunnen mensen van de bergen genieten en ’s avonds naar huis of hun kamer.” Maar als hij eerlijk is, ziet ook hij het dit seizoen in Italië niet meer gebeuren.
De bewoners van Madonna di Campiglio verwijten het hun regering dat ze in de zomer en herfst niet strenger geweest is. Nu betaalt de bergeconomie de prijs voor de lakse zomer op de stranden en het drukke najaar in de steden, is het sentiment hier.
De weinige toeristen die nog wel komen, meestal uit de buurt, vermaken zich voorlopig met langlaufen, sleeën of sneeuwballen gooien aan de voet van de berg. Een enkeling waagt zich op sneeuwschoenen aan de lange tocht omhoog, om vervolgens als beloning over een lege piste af te dalen.
Ook Schiavon heeft zijn skibril al op het voorhoofd, muts op en zwart skipak aan. Zijn hand houdt hij terwijl hij praat ongedurig op de deurklink. Sorry, verontschuldigt hij zich na een minuut of twintig, maar nu moet hij echt weg. De zonnige berg roept, al is het maar voor een wandeling.
