Brussel gaat door met kilometerheffing, maar spaart platteland

“Ik hoor dat Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open Vld) geen kilometerheffing wil omdat mensen geen alternatieven hebben voor de auto. Dat beschouw ik als een opening. Laat ons stapsgewijs van start gaan en het systeem zo moduleren dat je enkel betaalt op trajecten waarop een alternatief voor de auto bestaat, zoals trein of bus. Als je uit een verre uithoek in Limburg of West-Vlaanderen komt, waar geen bus rijdt, dan wordt jouw tarief op nul gezet.”

Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) lanceert het voorstel in een interview in De Morgen. Het is een ultieme poging om Vlaanderen alsnog over de streep te trekken voor de gezamenlijke invoering van een kilometerheffing. Of beter: een kilometerheffing-light. “We kunnen met kleine stapjes beginnen. In de eerste fase betalen automobilisten alleen daar waar de meeste files staan. Desnoods enkel tijdens de spits, en enkel in en rond Brussel.”

De Vlaamse regering beloofde al in 2009 te onderzoeken hoe een slimme kilometerheffing kan worden ingevoerd. Automobilisten betalen dan geen forfaitaire jaarlijkse verkeersbelasting, maar een heffing die afhangt van het aantal gereden kilometers, het moment waarop die werden afgelegd, de locatie en de bijhorende uitstoot. Zo kan de overheid burgers belonen als ze hun wagen aan de kant laten staan of de spitsuren mijden.

Vorig jaar besloot de Vlaamse regering in het kader van haar klimaatplan opnieuw dat de kilometerheffing er moest komen. Toenmalig minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) verdedigde die ook. Maar toen een voorbereidende studie tijdens de kiescampagne uitlekte, met prijzen van 2 tot 5 eurocent per kilometer, ontstond er ophef. Bijgevolg keerde N-VA zich tegen de kilometerheffing en werden de plannen van tafel geveegd.

Huidig Vlaams mobiliteitsminister Lydia Peeters (Open Vld) stelt zich constructief op. “Ik ben bereid om te luisteren.” Tegelijk benadrukt ze dat een kilometerheffing “geen platte belastingverhoging” mag worden. Peeters en Van den Brandt geven aan de communautaire oorlog die tijdens de vorige legislatuur rond mobiliteitsdossiers woedde, achter zich te willen laten, maar de kilometerheffing ligt gevoelig binnen de Vlaamse coalitie.

Voorlopig heeft geen enkel land over het hele grondgebied een kilometerheffing voor auto’s. Voor vrachtwagens bestaat het systeem al wel, sinds 2016 ook in ons land. Vrachtwagens rijden rond met een ‘on board unit’, een bakje onder de voorruit dat signalen uitstuurt om de kilometerheffing te berekenen.

“Natuurlijk zou het best zijn om het systeem over het hele land uit te breiden naar personenwagens”, zegt transporteconoom Bruno De Borger (UAntwerpen). “Maar dat is duur. Daarom lijkt het me verstandig om voor een stapsgewijze implementatie te kiezen.” Of we daarbij moeten uitgaan van het criterium of iemand alternatieve vervoersmiddelen ter beschikking heeft, betwijfelt hij wel. Want waar trek je precies de grens? “Het lijkt me best om te beginnen bij de steden. Daar staan uiteindelijk de meeste files.”