Britse acteur Warren 'Dalziel' Clarke (67) gestorven Adieu 'chauvinist pig'

Haar tong is zo scherp als een fileermes gedrenkt in arsenicum." Zulke oneliners, uitgesproken door Warren Clarke, maakten van detective Andy Dalziel een iconisch televisiepersonage. Nors, onbeschoft en dus ook notoir vrouwonvriendelijk. De volkse Dalziel, spreek uit 'dee-ell', was het allemaal en fungeerde zo als de antipode van niet alleen zijn assistent Pascoe, maar ook van die andere populaire detective, de gesofisticeerde inspector Morse.

Clarke, die in april 1947 werd geboren in een voorstad van Manchester en opgroeide in een sociale woonwijk, kon zich tot op zekere hoogte vereenzelvigen met Dalziel. "Ik deed mee aan de serie, omdat ik ervan houd dat hij zich niet conformeert aan de progressieve maatschappijvisie", zei Clarke in 1997. "Hij is die kerel uit het noorden die scheten laat, zichzelf aan de ballen krabt en zich slecht gedraagt tegenover vrouwen."

Zonder eten

Dat perfecte seksistische zwijn of chauvinistpig, was volgens Clarke op zijn lijf geschreven. Al kon hij Dalziels gedrag niet altijd vergoelijken. "Zijn beeld van een fijne avond is tien pinten drinken in de pub, terwijl zijn vrouwtje thuis het eten heeft gemaakt en in bed ligt met een uitnodigende glimlach. Ik ga ook graag op café, maar mijn vrouw gaat wel met mij mee. Venten zoals Dalziel zien vrouwen louter als lustobject."

Het is ironisch dat juist Dalziel and Pascoe, een serie die tussen 1996 en 2007 draaide en 46 afleveringen telt, hem financiële zekerheid opleverde. In de jaren daarvoor kreeg Clarke weinig rollen en kon hij de eindjes nauwelijks aan elkaar knopen. Op dat moment was het zijn tweede vrouw Michele die hem erdoorheen hielp.

"Ik moest mensen vragen om mij geld te lenen. Om eten te kunnen kopen, verkocht mijn vrouw zelfs haar verlovingsring. Zij heeft me daar, tot enkele jaren daarna, nooit iets over gezegd, omdat ze mij niet wilde opzadelen met nog meer zorgen. Zij is een zeer sterke vrouw."

Het zijn zulke anekdotes die de emotionele Clarke typeren. Als zoon van een glazenmaker en een secretaresse ervoer hij al vroeg dat hard werken alleen niet altijd voldoende is om geen armoede te kennen. Zijn jeugd was, zoals hij zelf later zou aangeven, arm, maar gelukkig. Behalve een doos vol foto's en een hoofd vol herinneringen hielden hij en zijn elf jaar oudere zus niets over toen zijn ouders jong en kort na elkaar stierven. Toch was het dankzij hen dat Clarke uiteindelijk zijn droom kon waarmaken. Aanvankelijk wilde hij voetballer worden en voor zijn lievelingsploeg Manchester City spelen. Als puber begon hij evenwel te dromen van een leven als acteur. Zijn ouders hielden hem niet tegen, integendeel. "Ze hebben mij altijd aangemoedigd en dat was gewoonweg geweldig. Zelfs al hadden zij geen enkel idee welk leven ik mij op de hals haalde."

Joyriden

Dat leven begon, na enkele rollen in het theater, in 1966 in de Britse soap Coronation Street. Vijf jaar later kreeg hij zijn doorbraakrol in A Clockwork Orange van Stanley Kubrick. De op dat moment 24-jarige Clarke speelde Dim, een van de misdadigers die zichtbaar genoten van joyriding, overvallen plegen en verkrachten.

Kubricks film maakte van hem een ster in de dop en de aanbiedingen uit Hollywood stroomden binnen. Clarke, die twee kinderen en zijn tweede vrouw achterlaat, ging niet overstag en bleef in het Verenigd Koninkrijk. "Het voelde allemaal wat onwerkelijk en nep aan. Op een gegeven moment kreeg ik een telefoontje van de assistente van mijn agent. Zij vertelde mij dat ik in een bar had gepraat met enkele werkloze televisieacteurs. Ik kreeg te horen dat ik met zulke mensen niet mocht worden gezien, omdat hun situatie op mij zou afstralen. Toen had ik er genoeg van. Met zo'n wereld wilde ik niets te maken hebben."