Breivik: "Schietpartij was gruwelijk, maar noodzakelijk"

"Ik beken de feiten, maar ik beken niet mijn schuld in strafrechtelijke zin", aldus de beschuldigde.

Openbaar aanklager Inga Bejer Engh las even voordien de namen van de slachtoffers voor die omkwamen bij de bomaanslag in Oslo op 22 juli, alsook hun leeftijd, verwondingen en doodsoorzaak. Vervolgens gaf ze details over de negen mensen die daarbij zwaargewond raakten.

Ten slotte somde ze gedetailleerd de 69 mensen op die vermoord werden op het eiland Utoya. Van de 69 slachtoffers kwamen er 67 om door schotwonden, 2 mensen verdronken of stierven aan hun verwondingen terwijl ze Breivik probeerden te ontvluchten. Slechts 33 anderen overleefden de schietpartij.

Propagandafilm
Breivik weende nadien eventjes bij het bekijken van de propagandafilm van twaalf minuten die hij de dag van zijn aanslagen verspreidde.
Zijn gezich was rood van de emotie en hij moest zijn tranen wegvegen toen in de rechtszaal de film te zien was die samengesteld was uit van foto's en tekeningen van integristische moslims.

Er was lang over gediscussieerd of de film wel helemaal zou worden vertoond, zei openbaar aanklager Svein Holden. Volgens de aanklager was dat evenwel nodig. Holden legde de rechtbank uit hoe de beschuldigde zijn aanslagen voorbereidde. Breivik kocht een uniform, wapens en munitie, alsook materiaal voor een bom. Holden toonde een badge met daarop de woorden "marxistenjager" en een valse politiepenning met een foto van Breivik op.

De aanklager ging ook in op de activiteiten bij en het lidmaatschap van Breivik van verschillende groeperingen vanaf 1995 tot zijn aanhouding, waaronder een Tempeliersorde waarvan het openbaar ministerie het bestaan betwistte. Tijdens verhoren zei Breivik lid te zijn van zo'n Tempeliersorde.

Bewakingsvideo
Er werd ook een nog niet geziene bewakingsvideo getoond over de explosie die Breivik in juli in Oslo veroorzaakte. Er is in te zien hoe mensen zich naar de bestelwagen begaven op het ogenblik dat die ontplofte nabij de regeringszetel. Breivik toonde bij de projectie geen enkel teken van emotie, in tegenstelling tot familieleden van slachtoffers.

Geweerschoten en gehuil
Ook de noodoproep van een meisje op het eiland Utoya werd in de rechtszaal afgespeeld. Het telefoontje duurde iets meer dan drie minuten. Bij de boodschap "Kom vlug... Heel de tijd wordt er geschoten" zijn geweerschoten en gehuil op de achtergrond te horen. Hoewel procureur Holden het publiek waarschuwde voor "zwaar geluidsmateriaal" en hen de kans gaf de zaal te verlaten, reageerden familieleden en andere toehoorders geschokt. Breivik toonde geen gevoel, maar ademde toch eens diep in en uit.

Breivik aan het woord
Na de inleidende uitleg van het openbaar ministerie en de reacties van de verdediging en de burgerlijke partijen maakte rechter Wenche Elizabeth Arntzen een einde aan de eerste procesdag.

Morgen wordt het proces voortgezet en zou Breivik aan het woord komen om uitleg te geven over zijn daden. De advocaat van Breivik, meester Geir Lippestad, waarschuwde al dat "het bijzonder moeilijk zal zijn om (...) naar zijn uitleg te luisteren", aangezien "hij zal betreuren dat hij niet een nog groter bloedbad aanrichtte", en dat hij het "gruwelijk, maar noodzakelijk" achtte.

Groet
Zodra zijn handboeien afgingen, maakte de 33-jarige Breivik, gekleed in een zwart pak met koperkleurige stropdas, een extreemrechts saluutgebaar met zijn vuist op de borst en dan naar voren. Hij zei ook dat hij de rechtbank niet erkent. Tevens presenteerde hij zichzelf als 'schrijver'. Hij had eerder de ideologie achter zijn aanslagen uitgebreid toegelicht in een manifest op internet.

Breivik was bij de zwaarbeveiligde rechtbank aangekomen in een politiewagen met een escorte van motoragenten. Het konvooi ging direct een ondergrondse parkeergarage van de rechtbank binnen.

De rechtszaak tegen Breivik zal minstens 2,5 maanden duren. Eind juli wordt het vonnis verwacht in het grootste en duurste proces ooit in de Noorse geschiedenis. Het proces kost volgens de berekeningen van de rechtbank minstens 15 miljoen euro.

Vandaag gaat volgens plan geheel op aan inleidingen van openbaar aanklagers Svein Holden en Inga Bejer Engh. Daarna zullen de advocaten van de verdediging hun openingsverklaringen geven. Breiviks hoofdadvocaat Geir Lippestad krijgt daarbij hulp van drie andere verdedigers: Vibeke Hein Baera, Odd Ivar Grön en Tord Eskild Jordet. Ze doen hun verhaal aan rechters Wenche Elizabeth Arntzen en Arne Lyng.

Alleen als er tijd over is, mag Breivik vandaag zelf nog beginnen met zijn toelichting. Maar waarschijnlijk mag de 33-jarige extremist vanaf morgenvroeg vertellen waarom hij op 22 juli vorig jaar een bloedbad aanrichtte. Voor zijn verklaring zijn vijf dagen uitgetrokken.

undefined

Vorig jaar had een eerste psychologische expertise aangetoond dat Breivik psychotisch was en dus in een psychiatrische instelling thuishoorde. Maar volgens een tegenexpertise is hij wel verantwoordelijk voor zijn daden en dus strafbaar

Voor Breivik zelf is het belangrijk dat hij toerekeningsvatbaar geacht wordt, omdat anders de extreemrechtse ideologie in zijn manifest niets meer waard is, aldus zijn advocaten. Tijdens het proces zouden zij eigenlijk de vrijlating van hun cliënt moeten eisen, omdat hij handelde uit "wettige zelfverdediging".

Begin februari eiste Breivik voor het tribunaal van Oslo zijn "onmiddellijke vrijlating", omdat hij "een preventieve aanval deed tegen de verraders van het vaderland." Breivik ziet zichzelf als kruisvaarder in de strijd tegen het door hem verfoeide multiculturalisme.

Gedurende de rechtszaak is een deel van het centrum van Oslo, rond de rechtbank, hermetisch afgesloten. Alleen circa 1.000 mensen met een speciaal pasje mogen in dat gebied komen. Circa 100 agenten zorgen voor de bewaking. Ongeveer 800 journalisten proberen het proces te verslaan, voor 90 van hen is een plek in de speciaal omgebouwde rechtszaal. De 103 overige stoelen op de publieke tribune zijn voor de overlevenden van de aanslagen.