Boris Johnson zegt sorry en blijft (voorlopig) aan, maar politieke lot hangt aan zijden draadje

Na enkele dagen van zwijgen heeft Boris Johnson woensdag in het Lagerhuis erkend een borrel te hebben bijgewoond tijdens de lockdown in het voorjaar van 2020. En hij bood meteen zijn welgemeende excuses aan. Het is de vraag of dit genoeg is om aan te kunnen blijven als premier.

Het volgepakte parlement zag, kort voor het wekelijkse vragenuurtje, een andere Boris Johnson. Eentje die nederig was, zonder bravoure sprak en berouw toonde. Het speet hem dat hij zijn landgenoten in de steek had gelaten. Dat hij op een zonovergoten voorjaarsavond met veertig medewerkers genoot van een borrel in de rozentuin van Downing Street, terwijl zijn draconische lockdownregels elders in het land veroorzaakten dat mensen in eenzaamheid stierven en begrafenissen in zeer besloten kring moesten plaatsvinden.

Dagenlang had Johnson zich verscholen achter Sue Gray, de plaatsvervangend kabinetssecretaris die ‘partygate’ onderzoekt. Het wekte verbazing. Moest de premier op haar wachten om te weten te komen of hij in de avond van 20 mei 2020 in zijn eigen tuin was? Partijgenoten begonnen hem af te vallen en lieten hun kiezers weten dat ze zich schaamden voor de stemmentrekker van weleer. In het Lagerhuis barstte een Noord-Iers parlementslid in huilen uit toen hij vertelde dat zijn schoonmoeder rond de borreltijd in eenzaamheid was overleden.

Op sociale media deelden diep verontwaardigde Britten foto’s en verhalen over hun stille lijden tijdens de lockdown. Johnson staat erom bekend dat hij geen affiniteit heeft met algemeen geldende regels, maar hier bleek hij te ver te zijn gegaan met zijn anarchistische levenshouding. Maar had hij wel regels gebroken? In het Lagerhuis beweerde Johnson dat de achtertuin in wezen een deel van het kantoor is en mensen aan het werk waren, ook al hadden ze op verzoek van zijn secretaris Martin Reynold hun eigen drank meegebracht.

Johnson vertelde dat hij zich samen met verloofde Carrie om zes uur bij het gezelschap had gevoegd, zijn personeel had bedankt voor hun inzet tijdens de coronacrisis en om half zeven weer naar binnen was gegaan. Achteraf gezien, zo beweerde hij, had hij niet moeten gaan en zijn medewerkers moeten vertellen om snel weer naar binnen te gaan. Maar dat zou tegen zijn aard zijn geweest. Johnson, de oude corpsstudent, staat bekend om zijn loyaliteit naar zijn personeel en wil geen spelbederver zijn.

Een andere karaktereigenschap is een gebrek aan empathie. Hij had er niet bij stilgestaan hoe dit feestgedrag zou overkomen bij zijn landgenoten, mogelijk omdat hij niet verwachtte dat dit ooit zou uitkomen. Hij had buiten Dominic Cummings gerekend, de adviseur die hem een meerderheid had bezorgd bij de verkiezingen van eind 2019 en die na zijn ontslag, een klein jaar later, een doel voor ogen heeft: zijn oude baas ten val brengen. De kartonnen doos waarmee hij Downing Street verliet, blijkt een doos van Pandora te zijn.

Gaat deze Britse Raspoetin erin slagen? Oppositieleider Keir Starmer eiste meteen het opstappen van Johnson, een wens die volgens opiniepeilingen wordt gedeeld door tweederde van de Britten. In de wandelgangen spreken Conservatieven al over mogelijke opvolgers van Johnson. Een van de voornaamste kandidaten, Rishi Sunak, was een opvallende afwezige tijdens het vragenuurtje. Wel aanwezig op de groene bankjes was Johnsons voorganger Theresa May, wier ogen verraadden dat er een lach schuilging achter haar mondkapje.

De positie van Johnson is precair. Afgelopen zomer moest zijn minister van Volksgezondheid aftreden na een omhelzing met zijn secretaresse, een vergrijp dat minder ernstig lijkt te zijn dan dat van Johnson. Bovendien raken zijn partijgenoten hun geduld kwijt met de premier. Johnson kwam eind vorig jaar al in de problemen vanwege een lobbyschandaal, berichten over kerstborrels tijdens een andere lockdown en aanhoudende vragen over wie de dure inrichting van zijn ambtswoning heeft betaald.

Het valt te bezien hoelang de Johnsons nog kunnen genieten van het gouden behang, dat 1.000 euro per rol heeft gekost.