Blijven de Belgische bedrijven overeind, en is het einde van de inflatie stilaan in zicht? Dit zegt de Nationale Bank

België zal wellicht ontkomen aan een recessie, blijkt uit de nieuwe prognoses van de Nationale Bank. Over de concurrentiekracht van Belgische bedrijven en de overheidsfinanciën is de centrale bank een stuk minder optimistisch. ‘Er is een risico op ontsporing.’

Is het einde van de inflatie stilaan in zicht?

Het ergste lijkt voorbij, als je de nieuwe voorspellingen van de Nationale Bank van België (NBB) erop nagaat. In het standaardscenario gaat de NBB ervan uit dat de inflatie zakt van 10,4 procent dit jaar tot 4,4 procent volgend jaar en 2,4 procent in 2024. “Dat komt bijna uitsluitend omdat de energieprijzen zakken. De kerninflatie zal wellicht blijven stijgen tot 2023", zegt Steven Vanackere, vicegouverneur bij de Nationale Bank.

Dat betekent niet dat alle gevaar geweken is. Als de gasprijs in 2023 opnieuw boven de 250 euro per megawattuur uitkomt, dan kan de inflatie weer stijgen tot 10 procent. Bovendien wijst de Nationale Bank erop op dat Belgische bedrijven op dit ogenblik een deel van de hogere kosten opvangen door toe te geven op hun relatief hoge winstmarges. De vraag is of de Belgische bedrijven in staat zijn om een nieuwe klap, bijvoorbeeld bij een nieuwe stijging van de gasprijzen, op te vangen. Dan moeten ze misschien hun prijzen verhogen en kan de inflatie toch weer verder oplopen.

Komt er dan toch geen recessie?

Heel wat economen waren er lange tijd zeker van: België gaat een recessie tegemoet. Ook de Nationale Bank ging lange tijd uit van een recessie. Maar bij de nieuwste prognoses is de Nationale Bank optimistischer gestemd. Alleen in het huidige kwartaal, dat bijna ten einde loopt, zou er volgens de NBB een krimp zijn van 0,1 procent, al kan dat nog positief bijgesteld worden. Vanaf volgend jaar zou de economie weer aantrekken. Voor heel 2023 voorspelt de nationale bank een groei van 0,6 procent.

Dat gunstige scenario komt er vooral omdat de consumenten zijn blijven uitgeven. “Het consumentenvertrouwen in ondernemingen is sterk gedaald, het is even laag als tijdens het hoogtepunt van de pandemie", zegt Geert Langenus, econoom bij de Nationale Bank. “Maar dat stemde niet overeen met de daadwerkelijke verkoop in de winkels. Het huidige beeld is er eerder een van een vertraging in de groei, maar geen echte krimp.” Door de automatische indexering herstelt zich volgend jaar bovendien de koopkracht van de gezinnen, wat eveneens de kans op een recessie verkleint.

Toch zijn er nog heel wat onzekere factoren. “Het blijft afwachten wat het effect zal zijn van de vele renteverhogingen door Europese en Amerikaanse centrale banken”, zegt Koen De Leus, hoofdeconoom bij BNP Paribas Fortis. De Europese Centrale Bank trok de rente afgelopen donderdag voor de vierde keer in een half jaar op. De Amerikaanse Centrale Bank deed dat een dag eerder. Daar bedraagt de rente nu al 4,5 procent, en de verwachting is dat die in 2023 verder opgetrokken wordt.

“Als de rente daar zou stijgen tot bijvoorbeeld 5,5 procent, dan gaat dat onvermijdelijk beginnen wegen op de huizenmarkt en de vraag naar leningen. Dan kan de Verenigde Staten tegen eind 2023 in een recessie belanden. Maar ook bij ons zal het herstel door de stijgende rente langer duren.”

Blijven de Belgische bedrijven overeind?

Dat is een van de voornaamste bekommernissen van de Nationale Bank. In de periode 2022-2023 zouden de lonen in ons land door het systeem van automatische indexering 5,6 procent sneller stijgen dan in de buurlanden. Dat verschil zou nadien wel weer verminderen tot 2,3 procent over de periode 2022-2025, omdat de lonen in de buurlanden later sneller zouden stijgen.

Die loonhandicap laat zich ook al voelen in de marktaandelen van Belgische bedrijven op de belangrijkste exportmarkten. In 2023 daalt dit marktaandeel met 2,4 procent, wat drie keer sneller is dan normaal. “Hoewel we dus zien dat het systeem van de automatische indexering op korte termijn de koopkracht van de gezinnen beschermt, moeten we erop wijzen datzelfde systeem op langere termijn minder duurzaam is en de concurrentiekracht van onze bedrijven aantast.”

De Nationale Bank waarschuwt dan ook voor een ‘aanhoudend verlies van concurrentiekracht’ als de inflatie in België de komende jaren niet sneller zou dalen dan in de buurlanden. Ook het risico op een loonprijsspiraal in België bij een nieuwe stijging van de energieprijzen blijft daardoor reëel.

Hoe evolueert het Belgische begrotingstekort?

Ook daarover uitte de Nationale Bank zich een stuk minder optimistisch. De NBB ziet de komende jaren bij ongewijzigd beleid een begrotingstekort van 5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De schuldgraad van de Belgische staat zou daarbij tegen 2025 oplopen tot 112 procent van het bbp. “Er is een risico op een ontsporing”, zegt NBB-gouverneur Pierre Wunsch.

Dat is ook de visie van de Europese Commissie, die in november ons land het slechtste rapport van alle eurolanden gaf voor de begroting van volgend jaar. “Het probleem is dat een groot deel van ons begrotingstekort structureel is”, zegt De Leus. “Als de overheid er niet in slaagt om structurele ingrepen te doen in de uitgaven, dan kunnen de rentevoeten op Belgische staatsobligaties een bepaald moment serieus gaan stijgen. Dat is wat recent ook gebeurde in het Verenigd Koninkrijk, en die kant wil je echt niet opgaan.”