Biostatisticus Geert Molenberghs: ‘Omikron heeft het speelveld volledig veranderd’

Samen met Sciensano-viroloog Steven Van Gucht moest Molenberghs aanschuiven bij het Overlegcomité om uitleg te geven over de nieuwe variant. “Eigenlijk hebben we een inschatting gegeven over wat we nu precies wel en niet weten over omikron”, zegt Molenberghs. “Nadien heeft Van Gucht ook het woord genomen op de persconferentie om de bevolking erover in te lichten.”

Uit de uitleg van Van Gucht blijkt dat de curves ver uit elkaar liggen: op de piek van deze golf kunnen er 2.500 tot 10.000 mensen in het ziekenhuis liggen. Hoe moeten we die cijfers interpreteren?

Molenberghs: “We hebben dat in het verleden nog gehad. Als je eind juni een projectie maakte voor het najaar, was het al duidelijk dat er een najaarsgolf kon zijn. Op dat ogenblik zat daar ook veel spreiding op. Het kon meevallen of het kon een serieuze golf worden. Toen kenden we ook nog niet alle eigenschappen van de deltavariant.”

Maar nu gaat het toch om een voorspelling voor eind januari, dat is toch erg korte termijn?

“Ja, maar omikron heeft het speelveld volledig veranderd. In andere landen zien we dat het effect van omikron op de cijfers heel verschillend is. In sommige Amerikaanse staten is het aantal gevallen in enkele weken maal drie of vier gegaan. Maar in andere staten gingen ze maal vijftien.”

“In het ene Europese land lopen de ziekenhuisopnames ook sneller op dan in het andere. Maar dat de gevallen hard gaan stijgen, daar kunnen we vanop aan. Het ene land na het andere komt bij pieken uit die nog nooit zijn vastgesteld.”

De experts pleitten voor het Overlegcomité voor nieuwe maatregelen. Maar toch zijn die weer niet gevolgd.

“Ik zou het zo niet zien. De GEMS geeft adviezen, het is dan aan de politiek om te bepalen wat ze ermee doet. Wat ik in de kranten lees, namelijk dat experts niet gehoord worden, is een te negatieve weergave van de realiteit. Er is nu de gelegenheid genomen om situatie te overschouwen. Misschien kan het Overlegcomité volgende week nog beslissen over maatregelen. Wij gaan zien wat we in de tussentijd nog bijleren over omikron.”

Voor Nieuwjaar stelden de experts nochtans dat we naar een lockdown moesten gaan als de cijfers zouden stijgen.

“Dat advies is ondertussen drie weken oud. Je kan er niet naar kijken en doen alsof we toen dezelfde kennis hadden als vandaag. We hebben ondertussen toch een beter zicht op wat omikron betekent voor ziekenhuisopnames en het aantal patiënten op intensieve.

“Nederland pakte het anders aan en besloot midden december al om naar een lockdown te gaan. Daar zien we dat de cijfers toch ook sterk stijgen. Uit het Nederlandse contactonderzoek blijkt dat er nog steeds veel overdracht is van het virus in de private sfeer.”

De GEMS legde toch ook contactbubbels op tafel in zijn advies: ieder huishouden zou best niet meer dan twee of drie extra contacten hebben.

“Het woord bubbel is nooit gevallen. Je kan daar een regel van maken en dan moet je die ook weer gaan controleren. Of je kan het bij een principe houden. De boodschap is: ga niet met veel mensen samenzitten en beperk je contacten als het kan. Dat is al duidelijk gecommuniceerd. Maar ik denk wel dat het belangrijk is om de boodschap te blijven herhalen.”

De enige beslissing vandaag was dat de scholen volgende week opengaan. Hoe kijkt u daarnaar?

“Er zijn natuurlijk wat zorgen rond. Vandaar is het belangrijk om in te zetten op de verdedigingslijnen: mondmaskers, ventilatie, vaccinaties en zelftests. Dat zijn er al vier. In het vorige trimester waren die verdedigingslijnen nog niet zo uitgebouwd. Op die manier krijgen we voor het onderwijs toch de nodige bescherming, zelfs al zijn de quarantaineregels in de basisschool versoepeld.”