Big Oil publiceert astronomische winstcijfers: ‘Puur door de energiecrisis’

Heeft u zich vandaag al eens goed kwaad gemaakt? Neen? Dan zijn de nieuwe winstcijfers van de grote olie- en gasbedrijven misschien wel iets voor u. Ook Joe Biden windt er zich behoorlijk over op.

Het is weer die tijd van het jaar: de bladeren vallen van de bomen en de beursgenoteerde bedrijven komen met hun resultaten voor het derde kwartaal. Doorgaans halen die alleen de zalmroze pagina’s van zakenkranten zoals De Tijd en The Financial Times. Maar soms - als de resultaten buitengewoon hoog of laag uitvallen - kijkt ook de rest van de wereld even op.

Vandaag bijvoorbeeld, door de astronomische cijfers van ‘Big Oil’. De ene na de andere oliereus rapporteert megawinsten aan zijn aandeelhouders.

Houd u vast: het Britse Shell heeft in de eerste drie kwartalen van dit jaar 30 miljard euro winst gemaakt. Dat is bijna drie keer meer dan een jaar geleden in dezelfde periode. Het Franse TotalEnergies komt uit op 29 miljard euro winst. Het Noorse staatsbedrijf Equinor zit aan 60 miljard euro winst. Voor heel 2022 rekent de Noorse overheid op 100 miljard euro inkomsten uit de eigen fossiele industrie. Voor volgend jaar verwacht men nóg meer. Bijna obsceen voor een land van maar 5 miljoen inwoners.

Het Britse BP zit na drie kwartalen al aan 23 miljard euro winst. Ook de Amerikaanse oliegiganten ExxonMobil (43 miljard euro winst) en Chevron (29 miljard euro winst) doen het buitengewoon goed. In de woorden van persagentschap Bloomberg: Big Oil beleeft een ‘winstbonanza’. Het kan niet op, lijkt het.

Crisis

De redenen hiervoor? Eigenlijk is er maar één: de energiecrisis.

De economische oorlog met Rusland maakt dat olie en gas al maanden aan recordprijzen worden verhandeld. Een sprekend voorbeeld: tijdens een conferencecall voor beursanalisten met de top van BP dinsdag merkte een van hen op dat het bedrijf alleen al in de zomermaanden 3 miljard euro winst had gemaakt dankzij de verkoop van gas. In augustus sloegen de Europese gasprijzen volledig tilt. Het droge antwoord van de financieel directeur van BP: “Hehehe… Ik ga geen commentaar geven op dat cijfer.”

Mathieu Blondeel, specialist energiepolitiek verbonden aan de Britse Warwick Business School: “De enorme winsten van de olie- en gasbedrijven hebben niets te maken met een slimme strategie, een uitgekiende bedrijfsplanning of een briljante leiding. Dat speelt allemaal geen rol. Die winsten zijn een gevolg van de illegale Russische invasie van Oekraïne. Het gaat hier puur om een geval van ‘overmacht’. De gas- en oliebedrijven hebben geen enkele verdienste aan hun belachelijke winsten. Dat is zuur voor veel mensen. Zeker in een tijd waarin we elke euro goed kunnen gebruiken voor de aanpak van de huidige energiecrisis en de strijd tegen de klimaatopwarming.”

De gereputeerde Amerikaanse econoom Joseph E. Stiglitz denkt er hetzelfde over: “De inkomsten van oliemaatschappijen vandaag zijn onverhoopte winsten en onverdiend. Het is tijd om hen te belasten.” Stiglitz won in 2001 de Nobelprijs voor Economie.

Europa

Na lange discussies - vooral met Duitsland - is Europa dit najaar een eind opgeschoten met het belasten van de zogenaamde overwinsten van olie- en gasbedrijven. Sinds oktober heeft de Europese Commissie een plan klaar dat lidstaten in staat stelt om zelf de winsten uit de verkoop van elektriciteit af te romen. En om een extra solidariteitsbijdrage te vragen aan de fossiele industrie.

In België worden beide energiebelastingen voorbereid. Samen moeten ze dit en volgend jaar minstens 3,1 miljard euro opbrengen. Zo staat het althans in de begrotingstabel van de federale regering. De voorontwerpen van wet zijn onlangs naar de Raad van State gestuurd voor advies. Zuiderse landen zoals Spanje, Portugal, Italië en Griekenland hebben al langer de jacht geopend op de overwinsten.

Het veelbesproken Europese prijsplafond voor gas, dat staat nog in de stellingen. Principieel zijn alle lidstaten het vandaag eens dat er een soort van maximumprijs moet komen om Europese gezinnen en bedrijven beter te beschermen tegen paniek op de energiemarkt. Maar de uitwerking blijft een breinbreker. Het kabinet van minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) rekent op een volwaardig Europees voorstel tegen 24 november.

Blondeel: “Ik vind het een gemiste kans dat Europa geen eigen solidariteitsbijdrage van de fossiele industrie uitgewerkt heeft. Die zou tot 25 miljard euro kunnen opleveren. In september was daar even sprake van, maar het plan is van tafel verdwenen. De lidstaten moeten zelf het werk doen. Het gevaar hierbij is dat olie- en gasbedrijven kunnen spelen met hun boekhouding: geld kan verschoven worden van een Europees land met een belasting naar een land zonder.”

Schandalig

Ook aan de andere kant van de oceaan worden de wenkbrauwen gefronst bij de recordcijfers van de olieboeren. President Joe Biden heeft maandag in een toespraak benadrukt dat olie- en gasbedrijven hun prijzen moeten verlagen voor de Amerikaanse burgers. Als ze dat niet zelf doen, zal hij het Congres vragen om hen te bestraffen met hogere belastingen. Biden noemde de megawinsten outrageous, schandalig. “Ze maken winsten die onvoorstelbaar hoog zijn.”

Of het echt zover komt, is een open vraag. De oliesector heeft lange lobbytentakels in Washington DC.

Ivo Van Isterdael, hoofdadviseur bij de federale energieregulator CREG: “De toespraak van Biden kun je niet los zien van de naderende midtermverkiezingen. In aanloop naar die krachtmeting is elke beweging van de prijzen aan de pomp van groot politiek belang. Vergeet niet dat Biden er al maanden geen enkel probleem mee heeft dat ‘zijn’ Amerikaanse oliebedrijven geld als slijk verdienen met de verkoop van vloeibaar gas (lng) aan Europa. Op de kap van onze gezinnen en bedrijven.”