Biden moet manoeuvreren tussen de oude bondgenoot en Israël-kritische Democraten

Vrijwel iedere Amerikaanse president krijgt een uitbarsting van het Israëlisch-Palestijnse conflict op zijn bord, maar president Joe Biden krijgt het bittere gerecht wel heel snel opgediend. Nog geen vier maanden na zijn aantreden kijkt de hele wereld toe of hij het plotselinge geweld kan stoppen.

Bij zijn aantreden hoopte Biden dit conflict voorlopig links te kunnen laten liggen. Bovenaan zijn buitenlandse prioriteitenlijstje prijkten het oplappen van de betrekkingen met de Navo-bondgenoten, een strategie om het hoofd te bieden aan China en het herstellen van het atoomakkoord met Iran dat zijn voorganger Trump in de prullenbak had gegooid.

Nu Israël en Hamas verwikkeld zijn in een bloedige confrontatie die vooral in aan Palestijnse kant steeds meer slachtoffers eist, zoekt Biden tastend zijn weg tussen zijn decennia oude loyaliteit aan Israël en de toenemende kritiek vanuit de linkervleugel van zijn Democratische partij op het harde optreden van de regering van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu.

Tot nog toe heeft de regering-Biden Israël de hand boven het hoofd gehouden in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties met het argument dat Israël het recht heeft zichzelf te verdedigen. Een veroordeling van Israël zou volgens het Witte Huis bovendien de Amerikaanse pogingen te bemiddelen alleen maar bemoeilijken. Die houding kwam de president te staan op scherpe kritiek van Alexandria Ocasio-Cortez. “Als Biden zich zelfs niet tegen een bondgenoot durft te verzetten, tegen wie dan wel?”, vroeg zij zich af.

De linkse Democraten willen dat Biden de ruim drie miljard euro aan militaire steun die de VS Israël jaarlijks geven, gebruikt om Netanyahu onder druk te zetten. Maar een ander deel van de partij is bang dat de Democraten de Republikeinen electoraal in de kaart zullen spelen als zij gaan morrelen aan de traditionele trouw van de VS aan Israël.

Diplomatieke pogingen

Voorlopig houdt Biden het bij diplomatieke pogingen de brand te blussen. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, overlegt druk met landen in de regio, zoals Egypte, Qatar (dat goede betrekkingen heeft met Hamas) en Saoedi-Arabië. Biden zelf heeft een beroep tot kalmte gedaan op Netanyahu en de Palestijnse president Mahmoud Abbas, maar erg veel is hij daar niet mee opgeschoten.

Netanyahu moet maar weinig hebben van de nieuwe bewoner van het Witte Huis. Na vier jaar Trump is de Israëlische premier niet meer gewend aan kritiek vanuit Washington.

Trump brak met elke schijn van onpartijdigheid door Jeruzalem als de hoofdstad van Israël te erkennen, de Amerikaanse ambassade naar de stad te laten verhuizen en een punt te zetten achter de Amerikaanse kritiek op het Israëlische nederzettingenbeleid. Buiten de Palestijnen om stelde Trumps schoonzoon Jared Kushner een ‘vredesplan’ op dat aan vrijwel alle Israëlische eisen tegemoetkwam.

De Israëlische premier ergert zich er ook aan dat Biden het door Trump opgezegde atoomakkoord met Iran nieuw leven probeert in te blazen. Voor Netanyahu is dat nog eens een bewijs dat alleen Israël voor zijn eigen veiligheid kan zorgen. Daarom is hij vastbesloten door te gaan met het ‘grasmaaien’ in Gaza, zoals de campagne in Israëlische militaire kringen cynisch wordt genoemd, tot Hamas een paar jaar niet meer de kop kan opsteken.

Weinig populariteit

Ook met Abbas valt voor Biden moeilijk iets te bereiken. De Palestijnse president heeft zelfs onder de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever waar hij de scepter zwaait, nog maar weinig populariteit. Op de rivaliserende Hamas-beweging die de lakens uitdeelt in de Gazastrook, heeft hij helemaal geen greep, zeker niet nu Hamas zijn reputatie als hoeder van de Palestijnse zaak heeft versterkt met de raketbeschietingen op Israël en vooral Jeruzalem.

Aangezien de VS niet met Hamas praten, zijn ze vooral van Egypte afhankelijk om de leiders van Gaza onder druk te zetten, maar zolang Israël doorgaat met zijn bombardementen op Gaza, zal Hamas ook doorgaan met het afschieten van raketten. Het ziet er dan ook naar uit dat Biden voorlopig alleen maar kan hopen dat de strijdende partijen op een goed moment het gevoel hebben dat zij hun doelen hebben bereikt.

Of Biden zich vervolgens zal wagen aan een poging een echte, definitieve vredesregeling tussen Israël en de Palestijnen te bereiken, zoals president Clinton als laatste poogde, valt nog te bezien. Vrede stichten tussen die partijen blijkt een frustrerend karwei, waarop de ene na de andere Amerikaanse president zijn tanden stukbeet.

De kans op succes is klein nu de Israëlische leiders er mogelijk op gokken dat de Republikeinen weer aan de macht komen. Ook Abbas en de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO staan niet te trappelen om concessies te doen, zolang zij verwikkeld zijn in een machtsstrijd met Hamas.

Volg alle ontwikkelingen rond het Israëlisch-Palestijnse conflict in onze liveblog.