Bestaan deze vogels nog of zijn we ze kwijtgeraakt?

Louettes nachtzwaluw, Ripleys jufferduif, de Cubaanse langsnavelwouw. Zelfs voor de meest doorgewinterde vogelaar zijn het vrij onbekende soorten. Waarom staan juist zij in de top tien van Lost Birds?

“We wilden een lijst met een mix van families en leefgebieden om de rijkdom van vogeldiversiteit te laten zien”, zegt ornitholoog Roger Safford, in Cambridge werkzaam voor BirdLife International, dat samen met Re:wild en American Bird Conservancy initiatiefnemer van het project Search for Lost Birds is. “Sommige soorten zijn door bijvoorbeeld terreinvernietiging en overbejaging tot op het randje van uitsterven gebracht – en mogelijk daaroverheen. Andere zijn altijd grotendeels onbekend gebleven voor de wetenschap. Bij deze tien soorten schatten we in dat er een kans is – hoe klein ook - dat ze nog bestaan.”

Kracht van het internet

Daarom roepen de drie organisaties wetenschappers, natuurbeschermers en vogelaars over de hele wereld op om op zoek te gaan naar deze ‘vermiste vogels’. Binnenkort gaat de website van het project de lucht in. Waarnemingen kunnen worden doorgegeven via de app of website van eBird, een platform van The Cornell Lab of Ornithology.

“Inmiddels zijn daar wel een miljard vogelwaarnemingen van honderdduizenden deelnemers ingevoerd. Het is misschien wel het grootste burgerwetenschapsproject rondom soortenrijkdom ter wereld”, zegt Safford. “Die passie van vogelaars, gecombineerd met de kracht van het internet, willen we aanwenden om de verloren tien soorten te vinden. Iedereen met een verrekijker kan helpen.”

Wat moet je doen als je inderdaad een vilcabambastruikgors of himalayakwartel tegen het lijf loopt? Safford: “We willen natuurlijk bewijs zien. Een foto, een geluidsopname. Als experts op basis daarvan een soort met zekerheid kunnen identificeren, zullen we helpen dat in de media te krijgen. Daarna zullen we plannen maken voor behoud en bescherming samen met betrokken organisaties en overheden. Mogelijk volgen er expedities om meer over de status van die soort te weten te komen. Het herontdekken van de soort is pas het begin, bescherming is uiteindelijk het doel. Niet alleen van die ene vogelsoort, maar ook van zijn habitat, waardoor de natuur als geheel profiteert.”

Impuls aan natuurbescherming

Is de kans niet heel klein dat er net een vogelaar rondloopt in het afgelegen gebied waar zo’n soort voorkomt? “Deze soorten leven in de regel niet al te ver bij dorpen en mensen vandaan. Bovendien zijn vogelaars, en het internet, overal. In 2020 werd op Borneo de zwartbrauwmuistimalia herontdekt, die al 172 jaar niet gezien was, gewoon door lokale bewoners. Ze konden online al hun informatie delen met wetenschappers. Die vondst gaf een impuls aan natuurbescherming in het gebied.”

Waarom is het zo belangrijk om te weten of deze obscure vogels nog bestaan? Er zijn toch meer dan genoeg bedreigde vogels waarvan we zeker weten dat ze bestaan, en dat ze onze aandacht en hulp nodig hebben? “Er hangt een speciaal aura om zo’n vogel die herontdekt wordt. Mensen zijn gek op zulke verhalen. Een herontdekte soort is misschien nog wel inspirerender dan een nieuw ontdekte soort, omdat we iets terug vinden waarvan we dachten dat we het hadden verloren. Dat is een krachtige boodschap voor natuurbescherming. We zeggen daar niet mee dat alles in orde is met de natuur, maar dat er altijd reden is voor hoop. Er zijn geen hopeloze gevallen, hoogstens dure gevallen. Als we willen, kunnen we elke soort van de ondergang redden.”

Safford weet hoe het is om een verloren gewaande vogel te herontdekken: in 1992 vond hij op het eiland Anjouan, op de Comoren bij Madagaskar, de anjouandwergooruil terug. “Die was al meer dan honderd jaar niet gezien en volgens sommigen uitgestorven. Ik had al iets in het bos horen roepen dat ik niet kon thuisbrengen. Bij mijn derde bezoek kreeg ik, met de hulp van een lokale gids, de vogel eindelijk te zien. Hij zat heel uilachtig in een holle boom. Een moment van pure opwinding. Ik voelde me bevoorrecht.”

Niet bang voor uitkomst

Wat nu als deze euforie er dit keer niet in zit en alle tien soorten straks blijken te zijn uitgestorven? “Dan hebben we onze top tien niet goed samengesteld, want we willen juist hoop bieden. Maar ik ben niet bang voor zo’n uitkomst. Bewijzen dat iets niet meer bestaat, is sowieso veel moeilijker dan bewijzen dat iets nog wel bestaat. Ik ben er zeker van dat we vogels gaan terugvinden.”