Besparen op straatverlichting, minder schaatspistes: zo pakken gemeenten deze winter de energiecrisis aan

Het licht in Vlaanderen gaat uit dit najaar. 55 procent van de gemeenten knipt binnenkort de straatverlichting uit tussen 23 en 5 uur om te besparen op de energiefactuur. 28 procent wil ook afschakelen maar is nog in overleg. Dat blijkt uit een rondvraag van HLN bij 290 gemeenten. De gemeenten blijven wél investeren in kerstsfeer. Alleen de dure ijspistes moeten op veel plaatsen wijken.

Alle Vlaamse gemeenten kregen eind september het voorstel van Fluvius om van zondag tot en met donderdagnacht de straatverlichting te doven, met uitzondering van kruispunten, ronde punten en grote invalswegen. Zo kunnen de lokale besturen tot een derde op hun totale energiefactuur te besparen. De verlichting is op veel plaatsen de grootste hap uit dat budget. In Gent zou die rekening bijvoorbeeld naar 5 (!) miljoen euro stijgen door de torenhoge prijzen.

Omdat veel gemeenten aan elkaar geschakeld zijn, moesten ze onderling maar overleggen. Dat deden de besturen de voorbije weken massaal, al is er in meerdere gemeenten gemor dat ze de facto hun plan maar moeten trekken. “Het zou absurd zijn mocht in de ene gemeente de straatverlichting blijven branden tot 22 uur en in de andere tot middernacht. We hopen snel op een Vlaams Kader”, aldus Bart Craane, burgemeester van het Kempense Beerse.

Het is ondertussen duidelijk dat er geen algemene regel opgelegd zal worden. Daarom lieten 160 gemeenten of 55 procent van de 290 bevraagde besturen ons weten dat ze de straatverlichting doven van zondagnacht tot en met donderdagnacht. Wortegem-Petegem en Gavere, twee landelijke gemeenten in de Vlaamse Ardennen, gaan zelfs nog een stapje verder en doen het licht ‘s nachts 7 op 7 uit. Ook in West-Vlaanderen valt op dat een pak gemeenten de straatverlichting één à twee uur langer doven. 84 gemeenten of 28 procent hebben de intentie om het licht uit te doen te doen maar zijn nog in overleg met buurgemeenten of Fluvius.

Veiligheid

Een kleine hoeveelheid gemeenten knipt het licht bewust niét uit. Veiligheid is daar het mantra. Burgemeester van Aalter Pieter De Crem (CD&V) noemt het doven van openbare verlichting zelfs een circus. “Ik lees dat veel gemeenten dat doen op weekdagen, maar op vrijdag en zaterdag moet het licht dan toch weer aan. Aan dat circus doen wij niet mee. Openbare verlichting gaat hand in hand met openbare veiligheid”, zegt De Crem.

Ook in Lier klinkt hetzelfde geluid. “Zoiets wordt in een stad uitdrukkelijk afgeraden door onze politie.” Ook de andere grote centrumsteden in ons land zullen dit najaar niet in volledige duisternis baden, ook al omdat het bijzonder arbeidsintensief en tijdrovend is om alle elektriciteitskasten om te vormen.

Op termijn méér licht

Vergis u trouwens niet: het is niet omdat aan uw deur de hele nacht het licht blijft branden, dat uw gemeentebestuur nodeloos geld opsoupeert. Traditionele verlichting is een analoog verhaal: aan of uit. Energiezuinige ledverlichting kan daarentegen tot de helft gedimd worden. De voortgang van de Vlaamse gemeenten daarin loopt erg uiteen, maar in ruim 90 procent van de gemeenten beweert men er volop op in te zetten.

Het Kempense Grobbendonk is een van de koplopers. Zij zullen in 2024 alleen nog maar ledverlichting hebben op straat. Die tendens zal zich alleen maar doortrekken waardoor Vlaanderen op termijn opnieuw méér verlicht zal zijn. Ledverlichting wordt namelijk amper uitgeschakeld en meer gedimd.

Lichtpuntjes

Een somber en donker eindejaar waar we even door moeten dan maar? Niet volledig. In de uren voor de grote afschakeling wordt nog volop ingezet op kerstactiviteiten en -verlichting. 56 procent van de bevraagde gemeenten bespaart dan wel op het hele kerstgebeuren, maar quasi nergens zal er geen sfeer of verlichting in de lucht hangen. Wel gaat de kerstsfeerverlichting samen met de straatverlichting uit tussen 23 en 5 uur in de betreffende gemeenten.

De reden is unisono: de besturen willen hun inwoners niet alles afnemen. “Crisissen volgen elkaar in sneltempo op. Het kan niet de bedoeling zijn om alle lichtpuntjes (letterlijk) weg te nemen in de eindejaarsperiode”, aldus Hans Knop (CD&V), burgemeester van het Oost-Vlaamse Zele.

Eenzelfde geluid in Roeselare. “Het kan niet zijn dat we in deze sfeervolle periode van het jaar iedereen in het donker zetten. Je kan ook weinig besparen op kerstverlichting omdat die vaak al energiezuinig is. Je moet je altijd afvragen of het sop de kolen waard is”, vertelt burgemeester Kris Declercq (CD&V).

Minder schaatspret

De enige grote besparing op het kerstgebeuren zijn de energievretende ijspistes. 51 Vlaamse gemeenten, Brussel meegerekend, plaatsen normaal gezien een schaatspiste tijdens de eindejaarsperiode. Deze winter blijven er daar amper 15 van over. Het is logisch dat vooral steden als Brugge, Antwerpen, Hasselt, Aalst, Sint-Niklaas en Oostende vasthouden aan hun kunstijs, ook vanuit een commercieel oogpunt.

In steden als Gent, Kortrijk, Turnhout en Roeselare volgt er “een alternatief.” Dat zal vaak een rolschaatspiste zijn. Ooit al eens over een kunststoffen piste willen glijden? Haast u naar Overijse, Sint-Truiden of Essen. Er is ook een grote kans dat Beveren-Waas er eentje plaatst. In Deinze en Aarschot hopen ze dat er natuurijs zal zijn om op te schaatsen.

21 besturen voeren het schuifplezier zonder pardon af wegens te duur. Het verbruik gaat in veel gevallen maal vijf. Mortsel bespaart met die ingreep bijvoorbeeld in één klap 50.000 euro. Dan is de rekening, zeker voor kleine tot middelgrote gemeenten, snel gemaakt.

Slechts in beperkte gevallen wordt er zwaar gemorreld aan de kerstmarkten, ook hier speelt het commerciële karakter een rol. Zo zal de bekende lichtboog in Oostende dit jaar niet opgesteld worden wegens te duur. In Vilvoorde wordt de spiegeltent niet opgesteld omdat ze te veel verbruikt, maar over het algemeen zal de bezoeker van kerstmarkt, los van een eventuele afwezige ijspiste, weinig merken van de besparingen.

De fans van méér kerstpret kunnen we de gemeente Boom aanraden. “We investeren dit jaar 70.000 euro in ‘Boom Wintersfeer’ tegenover 35.000 vorig jaar. We willen onze inwoners de nodige beleving bezorgen in deze moeilijke tijden.”