Bemiddelaar gezocht (m/v) Discrete contacten
Na de uithaal van koning Felipe naar de separatisten en de aankondiging van de Catalaanse leider Puigdemont om maandag de onafhankelijkheid uit te roepen, dreigt de situatie in Spanje te escaleren. De roep om Europese bemiddeling klinkt steeds luider. Maar wie is het best geplaatst? koen vidal
Je kunt ook discreet achter de schermen bemiddelen en een telefoontje van machtige staatsleiders-en regeringsleiders als Emmanuel Macron en/of Angela Merkel kan een groot verschil maken. Hoewel de publieke verklaringen van beide leiders over de Spaanse crisis bijzonder terughoudend zijn, waren er de afgelopen dagen discrete contacten met Madrid waarbij Rajoy werd aangemoedigd om te dialogeren en te de-escaleren. Onderliggende boodschap: de Spaanse crisis mag in geen geval uitgroeien tot een Europese crisis.
Ervaring met ontmijnen
Het moet gezegd: de naam Herman Van Rompuy valt snel als je met Europese parlementariërs en commissiebronnen over een mogelijke bemiddelaar praat. Als Europees president dwong Van Rompuy respect af voor de manier waarop hij -meestal in alle discretie - Europese crises hielp ontmijnen. Bovendien stond hij als Belgisch minister en premier jarenlang op de eerste rij als er in België communautaire obstakels omzeild moesten worden. Het grote nadeel van Van Rompuy kan evengoed als een voordeel uitgelegd worden: als christendemocraat staat hij dicht bij de Europese EVP-fractie waartoe ook de Spaanse premier Rajoy behoort. "Maar net dat zou er weleens voor kunnen zorgen dat Rajoy met een Van Rompuy-bemiddeling kan leven", zegt Europa-expert Hendrik Vos (UGent).
Diplomatieke kunde
Op het eerste gezicht is dit de meest evidente en transparante optie: de crisis in Spanje is een Europees probleem en daarom is het maar normaal dat een EU-topper dit probleem mee helpt op te lossen. Ingewijden geven de voorkeur aan vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans of buitenlandvertegenwoordiger Federica Mogherini omdat die over de nodige diplomatieke kunde beschikken om moeilijke knopen te ontwaren. Maar zij hebben ook een goede reden om de boot af te houden: de EU hoedt zich ervoor om zich te mengen in interne Spaanse aangelegenheden. Onderhandelen met de separatisten zou volgens EU-bronnen op zijn minst de schijn wekken dat Europa de onafhankelijkheidsbeweging legitimeert.
In ieder geval deed Timmermans in het Europees parlement alvast aan indirecte bemiddeling: "Het is nu tijd om van de confrontatie naar de dialoog te gaan. Het is tijd om te praten."
Absoluut neutraal
Het is een klassieker: als een conflict uit de hand loopt, is het raadzaam om een Zweedse of Finse diplomaat het veld in te sturen. Die hebben een imago van strikte neutraliteit en beschikken vaak over een uitstekende diplomatieke traditie. Beroemdste voorbeeld is de voormalige Finse president Martti Ahtisaari die voor zijn bemiddelingskwaliteiten - onder andere tijdens de Kosovo-oorlog - zelfs de Nobelprijs kreeg.
Outsider
Een absolute outsider van buiten Europa beschikt over evidente troeven om een ruzie op te lossen. Toch is bijna iedereen het erover eens dat een tussenkomst van een niet-Europese bemiddelaar zou neerkomen op een blamage voor Europa. "Je kunt toch moeilijk een Amerikaan of een Chinees tussen Madrid en Barcelona laten pendelen", zegt Hendrik Vos. "Dat zou neerkomen op een blaam. Europa werpt zich overal ter wereld op als vredesonderhandelaar en is het daarom aan zichzelf verschuldigd om een Europese crisis op te lossen. Het klopt dat het Noord-Ierse vredesverdrag werd onderhandeld door de Amerikaanse senator George Mitchell. Maar dat waren andere tijden. De Europese Unie is sindsdien toch belangrijker geworden en de Amerikaanse affiniteit met de Ierse kwestie was erg groot."
