Belgische politie ontkende altijd, maar agenten maakten dan toch gebruik van controversiële software

In oktober 2019 hebben twee Belgische rechercheurs tijdens een vergadering bij Europol gebruikgemaakt van een proeflicentie van Clearview AI, die voor een beperkte periode geldig was. Dat zei minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) in de Kamer, na meerdere vragen daarover van parlementsleden.

Maar had de federale politie dat niet altijd ontkend? De bal kwam aan het rollen toen de Amerikaanse nieuwssite Buzzfeed begin 2020 bekendmaakte dat ook de Belgische veiligheids- en politiediensten zeker één keer gebruikmaakten van Clearview AI.

Deze zomer kwam Buzzfeed met meer details. De Belgische Federale Politie zou ‘honderd tot vijfhonderd’ opzoekingen hebben gedaan in Clearview, nadat het een proeflicentie kreeg bij een voorstelling van de software bij Europol.

De federale politie beweerde toen dat het de software nooit had gebruikt, maar heeft intussen geantwoord op vragen van het Controleorgaan op de politionele informatie (COC) dat het verhaal van de proeflicentie klopt.

Lopende onderzoeken?

Een van de twee personen van de federale politie heeft na de introductie bij Europol het systeem voorgesteld aan zijn meerdere, maar daar zou negatief op geantwoord zijn. De federale politie wil niet reageren op het nieuws, waardoor het onduidelijk is of het inderdaad om meer dan honderd opzoekingen ging. Ging het om fictieve zoekopdrachten of pasten ze in op dat moment lopende onderzoeken? Heeft de politie op die manier zelf gegevens afgegeven aan Clearview AI?

De woordvoerder van toezichthouder COC zegt in Le Soir dat de agenten de software onder meer hebben getest bij ‘live’ dossiers van Child Focus. Bij Child Focus zelf valt men uit de lucht. Navraag bij het COC leert dat het ging om dossiers van het nationaal centrum van ‘missing children’, wat ook kan slaan op het Amerikaanse NCMEC. Het toezichtsorgaan wacht nu op antwoorden op bijkomende vragen om meer details te bekomen.

Wettelijk

Er is op dit moment geen wettelijk kader voor het gebruik van gezichtsherkenningssoftware, herhaalde de minister in de Kamer. De federale politie heeft in 2019 al eens een proefproject met automatische gezichtsherkenning op de luchthaven moeten stopzetten op bevel van het COC. Het systeem bleek niet wettelijk, ook al beweerde de grote baas van de federale politie dat het dat wel was.

De specifieke software van Clearview AI is bovendien erg omstreden. Het Amerikaanse bedrijf heeft zo’n tien miljard foto’s via sociale media bij elkaar geschraapt, zonder toestemming van de personen op die foto’s. Bovendien verkoopt het die data dus aan veiligheidsdiensten over de hele wereld.