Belgische onderzoeksinvesteringen "uitzonderlijk sterk"

In 2012 spendeerden bedrijven en universiteiten in België 8,4 miljard euro aan O&O, tonen de nieuwe cijfers van de federale overheidsdienst Wetenschapsbeleid. Dat is 234 miljoen meer dan in 2011 en een pak meer dan in 2002, toen 5,2 miljard euro aan O&O werd besteed. "Ondanks de besparingsrondes blijft onderzoek en ontwikkeling hier aantrekken. Dat moet ook in een land als België, dat geen natuurlijke bronnen of grote industrie heeft. Maar in veel andere EU-landen en in de VS krimpen de O&O-budgetten onder druk van de crisis", zegt directeur onderzoeksmonitoring Ward Ziarko.

'Onderzoek en Ontwikkeling' gaat van nieuwe farmaceutische toepassingen over universitair toponderzoek tot spitstechnologie in de ruimtevaart. De belangrijkste spelers in ons land zijn farmareuzen Janssens Pharmaceutica en GSK en chemiebedrijf UCB. Meer dan de helft (68 procent) van het geld dat naar al die vernieuwing gaat, wordt besteed in bedrijven, acht procent in onderzoeksinstellingen van de overheid (zoals IMEC en het kernenergiecentrum van Mol) en 23 procent door universiteiten. Ook daar werd telkens een lichte toename genoteerd.

Fiscale steun
In 2012 voorzagen de verschillende overheden 2,4 miljard euro aan subsidies voor O&O. Dat was in 2005 nog maar 1,78 miljard. Het geheim van de positieve evolutie van de overheidssteun zit volgens Ziarko en zijn dienst vooral in de fiscale maatregelen die sinds 2008 in een stroomversnelling geraakten. Bovenop de 2,4 miljard aan subsidies aan O&O is er ook nog een fiscale steun aan het onderzoek van 1,1 miljard euro per jaar via verschillende belastingvrijstellingen. "Het gaat om een efficiënt systeem dat een korting van 70 procent voorziet op de bedrijfsvoorheffing op lonen van wetenschappers die aan O&O doen. Bedrijven weten op voorhand precies wat de rekening zal zijn, wat hen de nodige strategische zekerheid biedt. Vanaf juli dit jaar bedraagt de korting zelfs 80 procent. Dat geldt zowel voor het onderzoek in bedrijven als voor het onderzoek in universiteiten en andere onderzoeksinstellingen. Dus de positieve evolutie zal normaal gezien nog toenemen", zegt Ziarko.

Eensgezind
Dat is cruciaal, want liefst 66 procent van de bedrijven die hier in O&O investeren zijn van buitenlandse origine. "Dat maakt ons in theorie wel kwetsbaar", geeft onderzoeker Julien Ravet toe.

Maar staatssecretaris Courard benadrukt dat politiek België eensgezind is over het belang van de steun voor O&O. "Je hebt dat niet vaak in dit land, maar over het feit dat onze positie op vlak van innovatie niet mag slabakken, is iedereen het eens."

Naast het aantrekkelijke fiscale plaatje trekken volgens de onderzoekers ook de sterke uitwisseling tussen universiteiten en bedrijven en de goeie kwaliteit van het Belgische onderzoek O&O-investeringen aan. "Belgische wetenschappelijke artikels worden gemiddeld 15,7 keer geciteerd, wat beter is dan bij artikels uit toplanden als Frankrijk, Duitsland, Noorwegen en Zwitserland", weet Ziarko.

België is dan ook goed op weg om de Europese doelstelling te halen om tegen 2020 een O&O-intensiteit van 3 procent te bereiken (zie grafiek). Dat is de verhouding tussen het bnp en de investeringen in O&O. Bij ons ligt dit nu op 2,24 procent, meer dan ooit tevoren en ook meer dan het EU-gemiddelde van 2,06 procent.

Een van de belangrijkste toekomstige projecten van de federale overheid is de nieuwe Europese superraket Ariane-6. Courard: "Met 200 miljoen euro per jaar zijn we de vijfde belangrijkste sponsor van het Europees Ruimtevaart Agentschap, los van het aantal inwoners. Dat willen we graag zo houden. Ruimtevaarttechnologie levert een pak jobs op."

Het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek en Koenraad Debackere, hoogleraar bedrijfswetenschappen en gedelegeerd bestuurder van KU Leuven Research & Development, bevestigen de trend. "Die fiscale ingrepen en de wisselwerking tussen bedrijven en de openbare kennisinstellingen zijn onze sterkte, en de vooruitgang is dan ook groot."