Belgisch-Iraanse vreest voor executie van haar neef: ‘Ik vraag dat meer politici zich het lot van Iraanse politieke gevangenen aantrekken’

Op 30 oktober werd de bekende Iraanse rapper Toomaj Salehi (32) opgepakt omdat het regime zijn kritische songteksten als opruiend en gevaarlijk beschouwt. Fans en familie vrezen voor zijn leven. Zijn nicht Arezou Babadi uit België spreekt zich voor het eerst uit.

Vlak voor zijn arrestatie had ze hem nog gehoord via WhatsApp, zegt Arezou Babadi (45), die al haar halve leven in België woont. “Toomaj wist dat hij elk moment opgepakt kon worden. Hij had nog maar net een nieuwe videoclip gelanceerd, waarin hij grimmige voorspellingen doet over de toekomst van het Iraanse regime als het geweld blijft aanhouden.”

Voor ze op haar 23ste naar België vertrok om asiel aan te vragen, zag ze Toomaj geregeld. “Onze band is sterk, we komen uit een politiek bewuste familie. Toomajs moeder, mijn tante, was politiek activist. Ze is inmiddels gestorven maar Toomaj heeft het dus niet van een vreemde.”

Op 30 oktober postte een nieuwsagentschap dat nauwe banden heeft met de overheid een foto op de sociale media van een geblinddoekte Toomaj in een auto. “Rond drie uur ’s nachts stond de Iraanse Revolutionaire Garde voor zijn deur”, weet Babadi. “Ze hebben hem naar ‘Dastgerd’ gebracht, de centrale gevangenis van Isfahan. Zijn advocaat, die zelf onder druk van de overheid staat, heeft hem bezocht en tweette daarna dat het goed gaat met Toomaj. Maar we weten dat hij gemarteld wordt. Van bronnen die ik uit veiligheid niet kan vermelden, weten we dat zijn vingers, voet en enkele ribben gebroken zijn en dat hij op zijn gezicht geslagen is.”

Na zijn arrestatie verscheen een nieuwe video waarin Toomaj verklaart dat muziek kan aanzetten tot geweld en hij toegeeft dat hij fout zat met zijn songteksten. “Dat was zeker onder dwang”, zegt Babadi. “Toomaj was heel kritisch tegenover het religieuze regime, zijn mening verandert niet zomaar. Via zijn muziek en teksten bereikte hij een enorm publiek, hij heeft miljoenen volgers op de sociale media.”

Halsmisdaden

Haar neef werd in 2021 al eens gearresteerd vanwege zijn kritiek op het Iraanse regime, maar kwam vrij omdat de overheid bang was voor te veel boze reacties van de fans. “Die eerste arrestatie heeft hem niet afgeschrikt”, zegt Babadi. “Integendeel, hij werd steeds feller in zijn teksten. Toen de protesten uitbraken na de dood van Mahsa Amini op 16 september (de 22-jarige vrouw kwam om door politiegeweld nadat ze was gearresteerd omdat een lok haar onder haar hoofddoek uitkwam, red.) stak ook Toomaj zijn mening niet onder stoelen of banken. Ook stelde hij voor om zichzelf aan te geven, in ruil voor de vrijheid van anderen die tijdens de protesten gevangengenomen waren.”

Toomaj wordt beschuldigd van ‘corruptie op aarde’, wat wil zeggen dat je halsmisdaden begaan hebt die het sociale en politieke welzijn bedreigen en waar de doodstraf op staat. Op 8 december werd de eerste demonstrant van de afgelopen maanden geëxecuteerd omdat hij deelnam aan de protesten. De officiële beschuldiging luidde, net als bij Toomaj, ‘corruptie op aarde’.

Inmiddels is ook een tweede demonstrant geëxecuteerd. Hij werd vorige week in het openbaar opgehangen aan een hijskraan. Ook kondigde de Iraanse rechtelijke macht aan dat er nog andere betogers ter dood zijn veroordeeld, onder anderen de radioloog Hamid Ghare-Hasanlou. Volgens de Iraanse autoriteiten zou hij betrokken zijn geweest bij de moord op een lid van de Basij, een paramilitaire militie die in dienst van het regime de protesten neerslaat. Volgens Amnesty International riskeren minstens 28 mensen de doodstraf, onder wie Toomaj en de Koerdische rapper Saman Yasin.

“We maken ons grote zorgen”, zegt Babadi. “Daarom wil ik van me laten horen, net als mijn oom in Duitsland. Toomaj deed niets verkeerds. Hij kwam op voor de mensen, ongeacht hun religieuze of etnische achtergrond. Hij zong liedjes over Koerden, Baloetsjen, over Afghanen, leerkrachten, studenten en gevangenen. In een van zijn laatste videoclips draagt hij de Oekraïense vlag op zijn mouw.”

Politieke sponsors

Dat zij en ook andere Iraanse activisten in het buitenland voor alle gevangenen spreken, benadrukt Babadi. “Ook voor Olivier Vandecasteele (de Vlaming die in Iran is veroordeeld tot een celstraf van 28 jaar, red.), voor de VUB-gastdocent Djalali, voor de rapper Saman Yasin en voor de duizenden anderen die het regime gearresteerd of vermoord heeft.

“Ik ben niet alleen familie van Toomaj, ik voel me ook familie van hen en van hun naasten. Het regime martelt hen, ze laten de mensen nachten in de kou staan, ze worden met elektriciteit gefolterd, zelfs de lijken worden ontvoerd zodat de families achteraf worden gechanteerd om de lichamen terug te kunnen krijgen.”

Babdi vraagt politieke aandacht voor haar neef. In Duitsland hebben SPD-Bondsdaglid Ye-One Rhie en Omid Nouripour, voorzitter van de Groene Partij, zich inmiddels als ‘politiek sponsor’ voor Toomaj uitgeroepen. Wat betekent dat ze de zaak nauw opvolgen om op die manier de druk op te voeren. Ook andere Duitse politici zijn politiek sponsor van ter dood veroordeelde Iraniërs.

“Ik heb gehoord dat ook Theo Francken en Darya Safai (N-VA) zich als politiek sponsor voor Iraanse gevangenen zouden hebben aangemeld”, zegt Babadi. “Maar de lijst van gevangenen is zo lang dat het niet voldoende is. Daarom wil ik vragen of ook andere Belgische politici politiek sponsor van Iraanse terdoodveroordeelden willen worden.”

Op dit moment is het nog niet zeker of Toomaj daadwerkelijk ter dood veroordeeld zal worden, maar de kans is reëel, denkt Babadi. Ze houdt haar hart vast. “Daarom is het de hoogste tijd om aandacht te vragen. We eisen het recht op de keuze voor een eigen advocaat voor alle Iraanse gevangenen, we vragen om een publieke in plaats van een religieuze rechtbank en we dringen aan op de aanwezigheid van EU-vertegenwoordigers in de rechtbank.”