Zelden was een ruimtevaartmissie zo Belgisch getint als die van de Solar Orbiter. Dat tuig moet voor het eerst beelden gaan maken van de polen van de zon terwijl het daar recht boven hangt. Zelfs de raket die daarvoor wordt gebruikt, was het werk van een Belg - al is die al 45 jaar dood.
De Solar Orbiter is vanmorgen om 5.03 uur gelanceerd vanop Cape Canaveral in Florida, met een krachtige Atlas-V draagraket. De ‘vader’ van de Atlas is de Belgische raketpionier Karel Bossart.
De bedoeling is om het tuig in een elliptische baan om de zon te brengen die zicht geeft op de noord- en de zuidpool van de voor de mensheid belangrijkste ster. Dat zou moeten resulteren in de eerste beelden van die polen - en zo ook tot nieuwe kennis over hun rol.
Belang voor dagelijks leven
Daar is het dagelijkse leven hier op aarde mee gebaat. Want die polen wordt een invloed toegedicht op het ontstaan van zonnevlammen - explosies die ontstaan door het plotselinge vrijkomen van energie uit het magnetische veld van de zon. Die kunnen zo hevig zijn dat ze onze elektronica verstoren. In 1859 legden ze het telegraafsysteem al eens lam en in 1989 viel een deel van Canada daardoor zonder stroom.
Het is nog wel een jaar of zeven wachten op de eerste beelden van die polen. Zo lang duurt het immers vooraleer de Solar Orbiter in de juiste baan is gebracht. Om in een elliptische baan te geraken die afwijkt van de evenaar van de zon, moet het tuig geduldig gemanoeuvreerd worden. Daarbij passeert het zeven keer langs de planeet Venus en één keer langs de Aarde, die de koers van de Orbiter bijsturen door de afremmende werking van hun zwaartekrachtveld.
De missie is een gezamenlijk project van de Amerikaanse ruimtevaartagentschap NASA en het Europese ESA en heeft vier verschillende telescopen aan boord om beelden te leveren. Eén daarvan, de ‘Extreme Ultraviolet Imager’, is de voorbije twaalf jaar ontwikkeld onder leiding van de Koninklijke Sterrenwacht van België en het Centre Spatial de Liège. De Sterrenwacht zal ook na de lancering verantwoordelijk blijven voor het beheer van de telescoop en het onderzoek van de beelden die hij voortbrengt.
Van nationaal belang
De 1,8 ton wegende Solar Orbiter wordt gelanceerd met een Atlas-V-draagraket en ook die heeft een Belgisch tintje. Ze stamt immers af van de SM-65 Atlas, de eerste operationele intercontinentale ballistische raket die de Verenigde Staten ooit hebben gehad. Dat oorlogstuig werd in de jaren vijftig ontwikkeld door de Antwerpenaar Karel Bossart. Het was hij die met de naam Atlas op de proppen kwam, een naam die het dus ook tot in de ruimtevaart zou schoppen. Alleen al vanop Cape Canaveral zijn er in de loop der jaren meer dan driehonderd Atlas-draagraketten gelanceerd.
In België is de vader van de Atlas-raket, die stierf in 1975, nooit een beroemdheid geworden. Maar in de VS wordt ‘Charlie’ Bossart op gelijke voet gezet met de vermaarde Duitse raketpionier Wernher von Braun. Toen Bossart in 1947 met zijn eerste ontwerp voor de dag kwam, was de Amerikaanse luchtmacht nochtans niet erg geïnteresseerd. Maar toen een CIA-rapport in 1955 grote vorderingen in het Russische raketprogramma meldde, werd zijn Atlas plotseling wel een zaak van het “hoogste nationale belang”.
