NieuwsRoofkunst
België draaischijf voor gestolen kunst: miljoenenkunstwerk uit Nigeria voor amper 240 euro verkocht aan antiquair
België is door een gebrek aan controle uitgegroeid tot een draaischijf voor geroofd en vals antiek. Dat blijkt uit onderzoek van De Tijd en VRT NWS. De Belgische overheid sloeg daarbij ook een ongelooflijke flater: het verkocht een miljoenenstuk voor amper 240 euro aan een antiquair. Die man weigert het nu terug te geven.
Een levensgroot bronzen hoofd, meer dan vijf eeuwen oud en zo’n vijf miljoen euro waard, werd in 1987 al gestolen uit een Nigeriaans museum. Het was een gewelddadige diefstal waarbij een bewaker het leven liet. Pas dertig jaar na de diefstal, in 2017, dook het kunstwerk opnieuw op in Londen. Een Oost-Vlaamse antiquair probeerde het te verkopen via een veilinghuis, maar na onderzoek bleek het om het gestolen werk te gaan.
Die antiquair bleek het kunstwerk in 2007 op de kop getikt te hebben voor amper 240 euro bij een openbare verkoop van de federale overheidsdienst Financiën. “Het ging om bewijsstukken, die ons waren bezorgd door de rechtbank van eerste aanleg in Brussel”, zegt woordvoerder Francis Adyns aan De Tijd.
De man weigert het kunstwerk af te staan aan Nigeria, tenzij het land hem vijf miljoen euro betaalt.
België als draaischijf van geroofde antiek
In de antiekwereld was het jaren een bekende truc: voor een stuk waar een geurtje aan hangt, vraag je een Vlaamse uitvoervergunning aan. Controle was er nauwelijks. Nochtans heeft ons land zich met de ondertekening van een Unesco-verdrag in 2009 ertoe verbonden alle in- en uitvoer te controleren van antiquiteiten uit landen die gebukt gaan onder plunderingen.
De woordvoerster van het Brusselse parket, Sarah Durant, bevestigt aan De Tijd het gebrek aan controle op de exportvergunningen. “Een trafikant gebruikt zo’n exportvergunning om de legale herkomst van een stuk aan te tonen. In de ogen van de sector was het daardoor allicht gemakkelijker in België kunstvoorwerpen wit te wassen.”
Ook de douane onderschept amper “culturele goederen”. Het aantal vaststellingen is beperkt – slechts negentien vorig jaar en in 2018 zelfs maar één – en de voorbije jaren was er maar één inbeslagname.
Het geld dat in antieksmokkel omgaat, wordt evenmin gedetecteerd. Bij de antiwitwascel zijn de voorbije jaren amper verdachte transacties aangegeven. In 2017 en 2018 was er even meer aandacht voor, uit vrees dat de terreurorganisatie IS antiquiteiten vanuit Syrië en Irak zou smokkelen, maar de interesse bij de politiediensten slonk snel.
Nadat de onderzoekscel ART, die bij de federale politie kunstcriminaliteit onderzocht, werd opgedoekt, bleven vanaf 2015 voor heel België maar één rechercheur en één assistent over om de strijd tegen dat soort criminaliteit te coördineren. “De kunst- en antieksector in België heeft geprofiteerd van die laksheid”, zegt Durant. “Er zijn ons geen gevallen bekend die tot een veroordeling van een antiekhandelaar hebben geleid.”
