▶ Belg Olivier Vandecasteele na 455 dagen in Iraanse cel weer op Belgische bodem

Premier Alexander De Croo (Open Vld) bevestigde het nieuws aan in een verklaring. “Gisterenavond werd Olivier naar Oman gebracht, waar hij werd opgevangen door een team van Belgische militairen en diplomaten. Deze ochtend heeft hij een aantal medische tests ondergaan om zijn gezondheid te controleren en ervoor te zorgen dat hij zo goed mogelijk kan terugkeren.” Vandecasteele landdze rond 21.30 uur op de luchthaven van Melsbroek.

In februari 2022 werd Olivier Vandecasteele opgepakt door de Iraanse autoriteiten. Hij leefde meer dan een jaar in erbarmelijke omstandigheden in Iran. Begin april werd hij nog overgebracht naar de beruchte Evin-gevangenis in Teheran. Hij kon toen kort met zijn familie praten en vertelde hen dat hij niet meer kon slapen en nauwelijks rechtop kon staan door ondraaglijke spier- en zenuwpijnen. De ngo-medewerker kreeg er onvoldoende voedsel om zijn gezondheid te vrijwaren, zei de familie na het gesprek in een persbericht.

“We zijn al meer dan een jaar bezorgd over het lot van Olivier”, aldus De Croo nog. “Voor mij heeft altijd één ding geprimeerd: wij laten geen onschuldige landgenoot in de steek. Dat is de verantwoordelijkheid die ik op mij neem. En die ik aanvaard. We laten in ons land niemand achter. Zeker niet iemand die onschuldig is.”

De Croo deelde vanmiddag ook de eerste foto van Vandecasteele die in een Belgisch vliegtuig onderweg was naar ons land.

Ruil

De vrijlating van Vandecasteele zou volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken van Oman deel uitmaken van een gevangenenruil tussen België en Iran. Twee gevangenen zijn naar dat land in het Midden-Oosten gebracht en daar uitgewisseld na een deal waarbij Oman bemiddelde, klinkt het in een persbericht, evenwel zonder namen te noemen.

Volgens informatie die aan De Morgen is bevestigd, gaat het daarbij om de Iraanse diplomaat Assadollah Assadi (51) die tot gisteren in de cel zat in de gevangenis van Beveren. De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken Hossein Amir-Abdollahian bevestigt op Twitter dat het om Assadi gaat. Volgens Amir-Abdollahian is Assadi “een onschuldige diplomaat”.

Voor de ruil is het overbrengingsverdrag met Iran niet gebruikt, zo meldt de Belgische regering. In plaats daarvan is artikel 167 van de Belgische Grondwet toegepast. Het artikel luidt: “De Koning heeft de leiding van de buitenlandse betrekkingen, onverminderd de bevoegdheid van de gemeenschappen en de gewesten om de internationale samenwerking te regelen, met inbegrip van het sluiten van verdragen, voor de aangelegenheden waarvoor zij door of krachtens de Grondwet bevoegd zijn.” In dat kader is vastgesteld dat er een imminente, ernstige en continue dreiging was voor de Belgische veiligheid. Het overbrengingsverdrag had het verkregen resultaat niet kunnen opleveren, klinkt het.

Assadi werd op 4 februari 2021 door de correctionele rechtbank in Antwerpen tot 20 jaar cel veroordeeld wegens terrorisme voor zijn aandeel in een poging tot bomaanslag tegen een massabijeenkomst van de Iraanse oppositie in Parijs in 2018.

Assadi smokkelde toen op de luchthaven in Wenen eigenhandig een bom vanuit Iran Europa binnen in een diplomatieke koffer. De bom had het potentieel om honderden mensen te doden.

‘Arrest Grondwettelijk Hof herleid tot vodje papier’

“Wij zijn opgelucht en blij dat de heer Vandecasteele vrij is, niemand kent de horror van deze gevangenissen helaas zo goed als mijn cliënten. Maar wij kregen geen enkele officiële bevestiging over het lot van Assodollah Assadi”, zegt Rik Vanreusel, de advocaat van de Iraanse oppositiegroep NCRI.

“We zijn niet verwittigd over een ruil en vernemen via andere bronnen dat Assadi het land verlaten heeft en het voorwerp maakt van een ruil. We kunnen alleen maar vaststellen dat deze regering een arrest van het Grondwettelijk Hof met de voeten heeft getreden. Men heeft een arrest van het Grondwettelijk Hof herleid tot een vodje papier.”

Begin maart oordeelde het Grondwettelijk Hof dat het verdrag tussen België en Iran over een gevangenenruil kon standhouden, maar enkel met een belangrijke voorwaarde. Als Assadi zou vrijkomen, dan moest de Belgische staat de slachtoffers van Assadi hiervan verwittigen, voor zijn overbrenging naar Iran.

De Iraanse oppositiegroep NCRI beraadt zich nu met hun advocaten over verdere stappen, die allicht gericht zullen zijn tegen de Belgische staat. “Het is nu wachten op de gijzelneming van de volgende Belgen, want er zitten nog drie Iraanse terroristen in België in de cel die samen met Assadi zijn veroordeeld en gebruik kunnen maken van dit verdrag. De rechtsstaat eindigt hier vandaag.”