Asieldiensten zitten aan hun limiet: ‘21 minderjarigen moesten nacht doorbrengen op straat’

Klein Kasteeltje sloot dinsdag om veiligheidsredenen de deuren. Mannen die een opvangplek wilden bij Fedasil, drongen voor de ingang. Intussen komt Artsen zonder Grenzen in actie bij het Pacheco-onthaalcentrum. Vannacht moesten 21 minderjarigen voor het eerst op straat slapen. De opvangcrisis zakt in een almaar dieper dal.

“Maandag is er geduw en getrek geweest bij Klein Kasteeltje. Er hangen veel mannen in de buurt rond in de hoop dat ze een opvangplaats krijgen”, zegt Lies Gilis van Fedasil, dat instaat voor de opvang van asielzoekers. De mensen die dinsdag asiel hebben aangevraagd, zijn na registratie bij Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) direct doorgegaan naar de noodopvang. Of Fedasil woensdag weer opengaat, wordt per dag bekeken. Het is niet duidelijk of het dinsdag lukt om opvang voor iedereen te vinden, ook niet voor alle kwetsbaren, zegt Fedasil.

In augustus werd het aanmeldcentrum verplaatst van Klein Kasteeltje naar de Pachecolaan. Bij Klein Kasteeltje gebeurt nu alleen nog de toewijzing van opvangplaatsen door Fedasil. “De situatie is niet verbeterd. Alleenstaande mannen worden vaak geweigerd, families en minderjarigen krijgen voorrang. Mensen die geweigerd worden, hebben geen toegang tot onderdak en medische bescherming”, zegt Steven De Bondt van Artsen Zonder Grenzen.

Schrijnend

Artsen Zonder Grenzen opent daarom een medische hulppost bij het Pacheco-gebouw. “Opnieuw zal Artsen Zonder Grenzen diensten verlenen die de Belgische staat zou moeten verlenen”, stelt de organisatie. Ze wil een “onaanvaardbare humanitaire situatie aan het licht brengen”. De teams zien dagelijks medische en psychologische problemen die vragen om urgente behandeling.

Minstens een maand komt er een medische hulppost aan het Pacheco-gebouw. Kwetsbare mensen kunnen naar de post toe voor onderzoek en medische, verpleegkundige en psychiatrische consultaties. Het gezondheidscentrum is open van 8 tot 13 uur, langer indien nodig. Dit overlapt met de openingstijden van Dienst Vreemdelingenzaken, die ’s middags nog wel op afspraak asielzoekers registreert.

Elke dag staan honderden mensen in de rij bij Pacheco. Dienst Vreemdelingenzaken registreert momenteel 200 tot 230 asielzoekers per dag. Er zit geen maximum op het aantal registraties, zegt de dienst. Hoeveel registraties er per dag mogelijk zijn, hangt af van welke mensen zich aanmelden (gezinnen kosten meer tijd), en personeelscapaciteit, zoals het aantal tolken dat aanwezig is. Binnen de capaciteitsbeperkingen krijgen de meest kwetsbaren prioriteit. Kinderen, vrouwen, gezinnen en minderjarigen krijgen voorrang op alleenstaande mannen.

De opvangcrisis zit op een dieptepunt. Het afgelopen jaar werden 5.132 extra opvangplaatsen voor asielzoekers gecreëerd. Dat brengt het totaal vandaag op meer dan 31.000 plaatsen. Maar dat volstaat niet voor de huidige instroom. Staatssecretaris van Asiel en Migratie Nicole de Moor (cd&v) lanceerde dinsdag daarom een Winterplan. Er wordt voorzien in bijkomende capaciteitsverhoging. Daarnaast werkt de staatssecretaris samen met Brussel om noodopvang voor de winter te organiseren.

Instroom is hoog, uitstroom stagneert

De staatssecretaris legt de oorzaak bij de instroom. “Met de huidige instroom kunnen we helaas niet iedereen opvangen. Het systeem loopt tegen zijn operationele grenzen aan.” Zo is er onvoldoende personeel bij de diensten. De minister zegt dat de dagcijfers van asielzoekers die zich willen inschrijven op dit moment net zo hoog liggen als in 2015, het jaar dat veel mensen op de vlucht in Europa aankwamen. “Maar extra opvang alleen zal de situatie niet oplossen. We moeten er ook voor zorgen dat meer mensen uit het systeem uitstromen.”

Zonder bijkomende maatregelen zal zelfs de opvang van kwetsbare asielzoekers niet meer mogelijk zijn, meldt staatssecretaris De Moor dinsdag. Maar dat is nu al zo. Vorige week werd bekend dat er geen opvangplek meer beschikbaar was voor zieke alleenstaande mannelijke asielzoekers bij Fedasil, nadat alleenstaande mannen al op straat waren gezet. (DM 7/10)

Minderjarigen op straat

In de nacht van dinsdag op woensdag moesten 21 minderjarigen tussen zestien en achttien jaar oud ook effectief op straat slapen, meldt Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Ze zouden dinsdagochtend een asielaanvraag hebben aangevraagd aan Pacheco, maar doordat er niet voldoende opvangplaats was, moesten ze woensdag terugkomen. “Dit kan je enkel oplossen door meer opvang te voorzien”, zegt Tine Claus, directeur van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

De afgelopen maanden kende België een verhoogd aantal minderjarigen die zich aanmelden in België, zegt Vluchtelingenwerk Vlaanderen. Dit zorgde voor een langere wachttijd voor de toewijzing van een voogd en een vertraging in het opstarten van het leeftijdsonderzoek wanneer de diensten twijfelen over de minderjarigheid.

Artsen Zonder Grenzen sloot op 15 juli zijn opvangcentrum voor niet-begeleide buitenlandse minderjarigen in Brussel. Het plan is nog altijd dat dat weer opengaat, zegt Steven De Bondt van Artsen Zonder Grenzen. “Het is moeilijk om een huurcontract af te sluiten. Als we een gebouw vinden, gaan we weer van start. Deze keer met financiering vanuit de overheid.” Eerder betaalde de organisatie de kosten voor het centrum uit eigen zak.

Niet alleen de opvang, maar ook het recht op registratie voor asielzoekers staat momenteel onder druk. “Al een paar dagen lukt het niet om iedereen binnen te krijgen, tot onze grote spijt”, zegt Dienst Vreemdelingenzaken. Waar de dienst er normaal gesproken in slaagde om vrijdag alle registraties van de week rond te krijgen, is de dienst hier vorige week voor het eerst niet in geslaagd. Wettelijk moeten asielzoekers zich binnen drie dagen kunnen registreren.

In een eerdere versie van dit artikel (11/10) was nog niet bekend dat minderjarigen in de nacht van dinsdag op woensdag op straat hebben geslapen.