Armoede slaat nu ook toe in cultuursector

Een op de drie cultuurwerkers moet aan zijn spaarcenten zitten om de kosten te betalen, zo blijkt uit een rondvraag van het Gents Kunstenoverleg. De federale regering beseft de ernst van de situatie en bekijkt nu hoe het kunstenaarsstatuut hervormd kan worden.

Optredens, theatervoorstellingen en andere evenementen zijn al maanden geschrapt, cultuurhuizen moeten door de coronamaatregelen de deuren nog steeds dichthouden. De enquête toont nu hoe groot de schade is bij kunstenaars en cultuurwerkers door de crisis.

Bijna een vijfde van de 232 deelnemers valt terug op een inkomen van tussen de 500 en de 1.000 euro per maand. Iets minder dan een tiende haalt maandelijks zelfs geen 500 euro meer. Meer dan een derde (34,6 procent) moet zijn spaarcenten aanspreken om de kosten te betalen.

“De cijfers bevestigen de verhalen die we de voorbije maanden te horen kregen”, zegt muzikant Frederik Sioen, die coördinator is van het Kunstenoverleg. “Omdat veel artiesten sowieso al tegen de armoedegrens aan zaten, konden ze niet eens een spaarpot aanleggen. Hoe langer deze situatie duurt, hoe moeilijker het wordt.”

Ook dat komt duidelijk naar voren in de enquête: een op de vijf zegt het niet lang meer vol te houden. 16 procent “ziet de situatie heel somber in”. Dat het laatste Overlegcomité nog maar weinig perspectief kon bieden, valt binnen de sector zwaar.

Andere steden

De enquête is voornamelijk ingevuld door Gentse kunstenaars, cultuurwerkers en enkele toeleveranciers. Maar cultuurhuizen in andere steden zien hetzelfde gebeuren. “Dit is schering en inslag”, zegt Michael De Cock van de Brusselse schouwburg KVS. “Er zijn freelancers en zelfstandigen die zonder inkomen vallen.”

Daniëlle Dierckx, coördinator van De Roma in Antwerpen, herkent de problematiek, en ziet ook een verschil tussen degenen die kunnen terugvallen op tijdelijke werkloosheid en de anderen. “Freelancers die afhankelijk zijn van tijdelijke opdrachten zijn veel kwetsbaarder”, zegt Dierckx. “Wie op zijn werkloosheidsuitkering moet wachten, kan een voorschot vragen bij het OCMW. Maar ik heb de indruk dat velen dat niet weten, of te veel gêne voelen om dat te doen.”

Ondanks de financiële opdoffers heeft nog maar een vijfde van de deelnemers gezocht naar werk buiten de sector. Er is een gevaar dat degenen die vertrekken niet meer terugkomen, zegt Maarten Quaghebeur, directeur van het Cultuurloket.

“Er zijn technici die lange dagen maken, of vaak met een tourbus naar het buitenland moeten. Die jobs zijn zwaar en niet zo goed betaald. Als ze in een andere sector betere arbeidsvoorwaarden krijgen, is het risico natuurlijk dat ze daar blijven.”

Statuut

Met de enquête wil het Gents Kunstenoverleg het debat openen over de bescherming van kunstenaars. De coronacrisis heeft namelijk andermaal aangetoond waar de pijnpunten zitten. Op het kabinet van Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) beseffen ze dat er schrijnende verhalen zijn. “Ook al hebben we de hoogste noden proberen te lenigen.”

De federale regering heeft alvast plannen om het kunstenaarsstatuut te hervormen. “We zien dat het statuut aan een update toe is”, klinkt het op het kabinet van Frank Vandenbroucke (Vooruit), minister van Sociale Zaken. “De ambitie de komende maanden is om de precaire situatie van cultuurwerkers onder de loep te nemen om zo tot een betere bescherming te komen.”