Antivaxgroepen ruilen corona in voor Poetin: ‘Is dit hoe de oorlog in Oekraïne écht in elkaar zit?’

De pro-Russische berichten zijn zo hardnekkig op het forum van Viruswaanzin, dat de website een time-out inlast. Ook antivaxgroepen op Facebook en Telegram schakelen nu over op complotten over de oorlog in Oekraïne.

“De oorlog in Oekraïne heeft alles veranderd”, staat er te lezen op de website van Viruswaanzin. Sinds dit weekend is het plaatsen van commentaren uitgeschakeld. Er is een time-out omdat het forum geen “promotiekanaal voor de ondersteuning van de Russische oorlog in Oekraïne” wil zijn.

“Sinds de inval in Oekraïne komen steeds dezelfde mensen Russische propaganda plaatsen. Ze beweren dat de Russen gelijk hebben, dat er niks aan de hand is en dat de Oekraïners het zelf hebben gezocht”, zegt Michaël Verstraeten, advocaat en woordvoerder van de vzw Viruswaanzin. “We zitten zo ver dat een aantal van die complotdenkers overtuigd zijn dat Poetin vecht tegen het Wereld Economisch Forum (WEF) en dergelijke rare verhalen.”

Verstraeten kent de oorlog via zijn Oekraïense vrouw. “We zijn volop bezig mijn schoonouders uit Oekraïne te krijgen.”

Met Viruswaanzin uitte Verstraeten tijdens de coronacrisis kritiek op de overheidsmaatregelen en hij bestreed ze in de rechtbank, zonder succes. Tegenover zijn aanhang pleitte hij voor een “internationaal Neurenberg-proces” waar virologen en beleidsmakers zouden terechtstaan, eventueel met de doodstraf tot gevolg.

Uit Viruswaanzin groeide ook de partij Vrijheid, met Verstraeten als voorzitter. Een van de bestuursleden van Vrijheid verspreidt zelf pro-Russische berichten. Volgens Anthony Stabourlos is deze oorlog waarnaar leiders zoals Macron “al die tijd geforceerd hebben toegewerkt”. “Conflicten uitlokken om te destabiliseren, angst zaaien om ons wijs te maken dat we dit allemaal nodig hebben.”

De sancties tegen Rusland? “Wie nu nog niet doorheeft dat dit een onderdrukkend spel van de NAVO, EU en WEF is, is gewoon stekeblind”, schreef hij zondag. “Misschien wel hersendood.”

In een bericht dat vierhonderd keer gedeeld werd, plaatste Stabourlos vraagtekens bij de foto van een Oekraïense vrouw met een hoofdwonde die op vele krantencovers belandde.

Verstraeten roept in dat Vrijheid nog een jonge partij is. “We moeten nog afspreken om eenduidig naar buiten te komen, zodat mensen niet verward geraken”, zegt hij. “Ik merk dat mensen die geloofden in verregaande complotten tijdens de coronacrisis, nu ook vinden dat de Russen moeten ‘geëxcuseerd worden’. Men gelooft de media niet meer.”

Volgens Verstraete is het wantrouwen in de berichtgeving geen gevolg van het jarenlange in twijfel trekken van media door groepen als de zijne, maar doordat media “tijdens corona een eenheidsdenken doorduwden”.

Facebook-groepen

In verschillende groepen op Facebook en Telegram hebben complottheorieën over corona baan geruimd voor niet-geverifieerde boodschappen over de oorlog in Oekraïne. Een meme stelt Poetin voor als de doodgraver van corona.

Een circulerende video toont een jonge vrouw in de straten van Donetsk, die beweert dat het er rustig is omdat Rusland na acht jaar een einde heeft gemaakt aan de Oekraïense vijandelijkheden daar. Ze heeft het net als Poetin over een “naziregering in Kiev”.

Op Eenheid.be, een website met als tagline ‘wees kritisch’, verschijnt de video ongecheckt met de titel ‘Is dit hoe de oorlog in Oekraïne écht in elkaar zit?’ Meer informatie geeft Eenheid niet, behalve dat het de video van Telegram plukte en dat dit verhaal “in de media al acht jaar verzwegen wordt”.

De vrouw in kwestie blijkt Alina Lipp, die naar eigen zeggen een Russische vader en een Duitse moeder heeft. Haar vader verhuisde enkele jaren geleden naar Donetsk, nadat Russische separatisten er de macht hadden gegrepen. Lipp bericht regelmatig vanuit die regio en haar Telegram-kanaal heeft meer dan 65.000 abonnees. Eind februari verspreidde ze aantoonbaar valse berichten over de aanval op een kleuterschool in Loehansk.

Eenheid.be plaatste zaterdag een artikel dat het uitgebreid opneemt voor de visie van het Kremlin. De auteur voorspelt dat Poetin vlot zal winnen en échte, democratische verkiezingen zal uitschrijven, “niet CIA-democratische”. Voorts verzandt de tekst in ouderwets antisemitisme over een internationaal, zionistisch complot. Vecht voor Vrijheid van Ezra Armakye deelt het artikel in zijn Telegram-groep.

“Nee, wappies zijn niet allemaal pro-Poetin”, schrijft E.K. onder pseudoniem op Facebook. “We zijn kritisch (...) We gaan niet mee in de massahysterie/Russenhaat.”

Ze deelt ook een meme van de tv-toren in Kiev die Rusland vorige week bestookte, met de tekst ‘Als de tijd komt, moeten dit de eerste doelwitten zijn’. En ze deelt ook het bericht: ‘Niet Rusland , maar het World Economisch Forum is je vijand!’

E.K. was de afgelopen maanden actief bij Samen voor Vrijheid en Belgium Convoy, dat de zogezegde vrijheidskonvooien uit Canada probeerde te kopiëren. Ook dit weekend was een konvooiprotest gepland, maar dat is geannuleerd “door de situatie in Oekraïne alsook het zogezegd ‘verdwijnen’ van het CST”. Op zondag trok E.K. met een klein groepje uit België naar een coronaprotest in Den Haag.

Op het podium sprak Sander Compagner van De Andere Krant, een medium dat al langer in Nederland bekend staat voor Russische desinformatie. Na corona is er volgens hem “al de volgende propagandabom met het Oekraïne-narratief”.

Tussen de Nederlandse vlaggen in Den Haag wapperde niet enkel een Belgische, maar ook een enkele Russische vlag. “Er is een informatieoorlog aan de gang en die moeten we voeren”, zegt Compagner.