NieuwsGezondheid
Antibioticaresistentie eist nu jaarlijks 35.000 levens in Europa, vrees voor explosieve stijging aantal doden
In 2020 overleden in Europa meer dan 35.000 mensen aan infecties veroorzaakt door bacteriën die ongevoelig zijn voor antibiotica. Dit is evenveel als het aantal doden door de griep, tuberculose en aids bij elkaar.
De ‘stille pandemie’, zo beschrijven onderzoekers antibioticaresistentie: het aantal doden schommelt de laatste jaren tussen de 30.000 en 40.000, blijkt uit het nieuwe rapport van het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding (ECDC). Sommige wetenschappers vrezen zelfs dat het probleem explosief verder zal groeien en er in 2050 jaarlijks wereldwijd meer mensen sterven aan antibioticaresistente bacteriën dan er nu aan kanker overlijden.
Hoewel de aandacht voor antibioticaresistentie relatief recent is, kennen wetenschappers het probleem al vrijwel sinds de ontdekking van deze medicatie. In 1924 vond microbioloog Alexander Fleming een vergeten petrischaaltje tijdens het opruimen van zijn laboratorium. Daarin bleek een schimmel te zitten die de bacteriedodende stof penicilline uitscheidde.
De vondst leidde tot het allereerste antibioticum en betekende een revolutie in de gezondheidszorg. Slechts vier jaar na de massaproductie van penicilline ontdekten wetenschappers echter al een bacterie die resistent was tegen het antibioticum.
‘Laatste redmiddel’
Deze ongevoelige bacteriën ontstaan door bijvoorbeeld overmatig of verkeerd gebruik van antibiotica. Wanneer iemand vaak een antibioticakuur voorgeschreven krijgt, blijven alleen de ongevoelige bacteriën over. Deze krijgen dan ruimte om zich te vermenigvuldigen.
Het nieuwe ECDC-rapport signaleert voornamelijk een stijging van het aantal doden door bacteriën die resistent zijn tegen antibiotica die artsen inzetten als ‘laatste redmiddel’, waaronder de zogeheten carbapenems. Die vormen nu een grote dreiging volgens Heiman Wertheim, hoogleraar klinische microbiologie aan het Radboud universitair medisch centrum.
Ook maakt Wertheim zich zorgen door recente ontwikkelingen. Een combinatie van vergrijzing, globalisering en grote druk op de zorg kan ervoor zorgen dat het gevaar van antibioticaresistentie ook in Nederland en België een rol gaat spelen. “Door een grotere druk op de zorg en de personeelstekorten kunnen artsen en verpleegkundigen minder aandacht besteden aan infectiepreventie en goed antibioticumgebruik in ziekenhuizen.”
Ondanks deze zorgen blijft Wertheim hoopvol: “Wij blijven hard werken aan oplossingen.”
