Amnesty International-directeur: ‘Als de aandacht voor Ahmadreza Djalali verslapt, vrezen we voor zijn leven’

Hoe is Djalali destijds in de gevangenis beland?

“Ahmadreza Djalali is een internationaal gerespecteerd expert in rampengeneeskunde met de Zweeds-Iraanse nationaliteit. Tijdens een een bezoek aan Iran is hij op 26 april 2016 gearresteerd op beschuldiging van spionage, en in de cel gegooid. Hij kreeg geen toegang tot een advocaat. Hij is gefolterd en gedwongen tot bekentenissen en na een showproces in oktober 2017 veroordeeld voor wat officieel het ‘verspreiden van corruptie op aarde’ heet, in opdracht van vijandelijke staat Israël.”

“Volgens Djalali is het net omgekeerd. Mensen zoals hij, met een breed vertakt internationaal netwerk, worden door de Iraanse overheid vaak benaderd om te spioneren. Wie weigert, krijgt met repressie te maken. We weten niet zeker of dat hier speelt, maar het is niet onmogelijk.”

Hoe is het vandaag met hem gesteld?

“Hij is al jaren ziek. Vooral in de tweede helft van zijn gevangenschap is hij enorm achteruitgegaan. Hij klaagt over allerlei kwalen en pijnen en is sterk vermagerd. Maar hij weet zelf niet precies wat hij mankeert want hij krijgt geen dokter te zien. Gevangenen medische zorg ontzeggen is helaas systemisch in de Iraanse gevangenissen, net als psychische en fysieke mishandeling.”

“Daarnaast maken we ons zorgen om zijn psychische gezondheid. Zijn doodstraf kan in principe elk moment worden voltrokken. In 2020 is al eens het bevel gegeven hem over te brengen naar de gevangenis in Karaj, waar vaak executies worden uitgevoerd. Hij kreeg toen de boodschap dat hij snel zou worden geëxecuteerd. Dat is uiteindelijk niet gebeurd. Hij is toen wel maanden in een isoleercel opgesloten.”

Heeft hij nog contact met zijn familie?

“Sinds november 2020 mag hij geen contact meer hebben met zijn vrouw en twee kindjes in Zweden. Ook zij gaan al zes jaar door een hel. We zijn nu vooral aangewezen op informatie die ons via medegevangenen bereikt. In afwachting van zijn vrijlating zou hij op zijn minst medische verzorging en contact met zijn familie moeten krijgen.”

Wat wil Iran hiermee bereiken?

“Daar hebben we het raden naar. Hoewel gevangen met dubbele nationaliteit soms worden gebruikt als pasmunt voor een gevangenenruil of om bevroren Iraanse kredieten vrij te geven, weten we niet of dat hier hier ook het geval is.”

“Zijn situatie is helaas symbolisch voor hoe repressie werkt. Wie niet in de pas loopt, voelt de ijzeren vuist van het regime.”

Heeft de verkiezing van nieuw president Ebrahim Raisi vorig jaar voor enig schot in de zaak gezorgd?

“Helaas niet, hoewel we dat natuurlijk hadden gehoopt. Het is gelukkig nog niet tot een executie gekomen, maar Iran blijft voorlopig volharden in het onrecht dat dokter Djalali wordt aangedaan.”

Doet de Belgische overheid voldoende om Djalali vrij te krijgen?

“De Belgische overheid heeft al veel inspanningen gedaan. Zowel Didier Reynders als Sophie Wilmès (beiden MR) hebben zijn zaak al herhaaldelijk aangekaart tijdens bilaterale contacten en op Europees niveau. Het is vooral de Zweedse overheid die wat vocaler zou mogen zijn. We blijven oproepen om zijn zaak ook op Europees niveau onder de aandacht te houden. We zijn ervan overtuigd dat hij daardoor nog niet is geëxecuteerd en vrezen voor zijn leven wanneer de aandacht verslapt.”

Zijn er hoopgevende precedenten?

“In maart van dit jaar keerde de Brits-Iraanse Nazanin Zaghari-Ratcliffe terug naar het Verenigd Koninkrijk, nadat ze zes jaar geleden in een Iraanse cel belandde, eveneens op beschuldiging van spionage. Iran is geen eiland en niet ongevoelig voor internationale druk. Het komt erop aan die hoog te houden.”