Amerika kijkt naar swing states: Democraat wint in Pennsylvania, mogelijk nieuwe verkiezingen in Georgia

Geen van beide partijen kan al feestvieren, al lijkt het Huis van Afgevaardigden voor de Democraten een verloren zaak. De Senaat blijft vooralsnog een groot vraagteken. Als de Democraten hun huidige vijftig zetels vasthouden, hebben ze vanwege de doorslaggevende stem van vice-president Kamala Harris in de praktijk een meerderheid. De Republikeinen moeten netto één zetel erbij winnen om die af te pakken.

Veel ogen zijn gericht op twee bloedstollende Senaatsraces in swing states Pennsylvania en Georgia. Het lijkt erop dat in Pennsylvania de Democraat John Fetterman de Senaatszetel, die nu nog in handen is van een Republikein, heeft gewonnen. Meerdere media hebben hem uitgeroepen tot winnaar en ook hijzelf claimt zijn zetel.

In Georgia is het nog erg spannend, de kans is zelfs groot dat er een zogeheten runoff election nodig is, zegt de Secretary of State die fungeert als verkiezingstoezichthouder. In deze staat staan namelijk drie kandidaten op het stembiljet: de huidige Democratische senator Raphael Warnock, de Republikeinse uitdager Herschel Walker en de onafhankelijke (en kansloze) kandidaat Chase Oliver. Degene die een meerderheid van de stemmen behaalt wint de Senaatsrace. Maar het lijkt erop dat geen van de kandidaten meer dan de helft van de stemmen behaalt. Op 6 december zouden de inwoners van Georgia dan opnieuw naar de stembus moeten. Dan is de keuze tussen Warnock en Walker.

Twee andere staten die voor de Senaat de doorslag zouden kunnen geven zijn Arizona en Nevada. Daar sloten de stembureaus vanwege het tijdverschil relatief laat. Het is dus nog te vroeg om daar iets over te kunnen zeggen.

Gouverneursstrijd

Op lokaal niveau zijn al wel een aantal dingen zeker. Zo werd de Republikeinse gouverneur Ron DeSantis in Florida overweldigend herkozen. De afgelopen maanden werd DeSantis genoemd als mogelijke uitdager van Trump voor de presidentsverkiezingen van 2024, tot chagrijn van de oud-president zelf.

In grensstaat Texas werd Greg Abbott herkozen als gouverneur. Het is de progressieve Democraat Beto O’Rourke niet gelukt om de Republikein te verslaan, ondanks zijn grote landelijke bekendheid. Een echt serieuze uitdager bleek hij met minder dan 45 procent van de stemmen niet te zijn in het traditioneel zeer conservatieve Texas.

In Georgia verloor Democraat Stacey Abrams de strijd om het gouverneurschap van de zittende Republikeinse gouverneur Brian Kemp. In Ohio won J. D. Vance, die de afgelopen jaren van Trump-hater veranderde in een Trump-fan, de Senaatsverkiezingen.

In de staat Massachusetts wordt Democraat Maura Healey de eerste openlijk lesbische gouverneur van het land. In Maryland werd Wes Moore gekozen als eerste zwarte gouverneur van de staat. Moore wordt gezien als een rijzende ster binnen de Democratische Partij. Ook is de allereerste Generatie-Z’er gekozen voor het Huis van Afgevaardigde: de 25-jarige Democraat Maxwell Alejandro Frost zal een kiesdistrict in Florida vertegenwoordigen. En Sarah Huckabee Sanders, oud-woordvoerder van Trump, wordt de eerste vrouwelijke gouverneur van de staat Arkansas.

Tegenhouden wetsvoorstellen

Amerika stemde dinsdag over de samenstelling van het Congres, dat bestaat uit het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Alle 435 zetels van het Huis moeten opnieuw ingevuld worden. In de Senaat staan ongeveer 35 van de 100 zetels ter verkiezing. De Democraten hadden in beide Kamers van het Congres een meerderheid, maar in de Amerikaanse geschiedenis verliest de partij van de zittende president vaak de tussentijdse verkiezingen. Voor president Joe Biden zou Republikeinse controle over het Congres betekenen dat hij zijn plannen de komende twee jaar nauwelijks meer kan verwezenlijken.

Met een meerderheid in het Huis kunnen de Republikeinen Biden’s wetsvoorstellen tegenhouden, bijvoorbeeld op het gebied van abortus, sociale zekerheid of klimaat. Ze kunnen bovendien het schuldenplafond verlagen en, potentieel, de Amerikaanse hulp aan Oekraïne inperken. Als het de Republikeinen ook lukt de Senaat te winnen, zouden ze gerechtelijke nominaties van Biden kunnen torpederen, ook voor het Hooggerechtshof, mocht daar een zetel vrijkomen.

Sommige Democraten namen alvast een voorschot op verlies. Jen Psaki, de oud-woordvoerder van Biden, twitterde dat verlies voor haar partij niet het einde van de wereld hoeft te betekenen. ‘Bill Clinton verloor 54 zetels in 1994, Barack Obama verloor 63 in 2020’, schreef ze, ‘en toch werden beiden herkozen’.

Nepnieuws verspreid

Maar dit jaar is alles anders. Donald Trump weigert nog altijd zijn verlies te erkennen tijdens de vorige presidentsverkiezingen, een leugen die de meerderheid van de Republikeinse kandidaten herhaalt, versterkt of negeert. Er zijn woensdagochtend (Nederlandse tijd) in ieder geval al 132 Republikeinen verkozen die beweren dat de huidige regering frauduleus is verkozen, waardoor de democratie de komende tijd op de proef wordt gesteld.

Hun invloed was op verkiezingsdag al zichtbaar. Via sociale media werd dinsdag een hoop nepnieuws verspreid over nieuwe fraude: er zou aan stemmachines gesleuteld zijn, Democraten zouden illegale stembiljetten smokkelen naar stembureaus, de poststemmen zouden onbetrouwbaar zijn.

Vooraf werd door beide partijen gewaarschuwd voor mogelijke onlusten bij de stembureaus, aangewakkerd door de verdeeldheid in het land. Maar in de meeste steden was het juist opmerkelijk rustig. Voor dinsdag brachten 46 miljoen Amerikanen al hun stem uit, via de post of op stembureaus die op sommige plekken al weken open waren.

Politici en journalisten probeerden dinsdag het wantrouwen weg te nemen door keer op keer het stemproces en de regels uit te leggen, die per staat verschillen. Ook hier stak de zorg over frauduleuze beweringen steeds de kop op. ‘Het is niet gek als het tellen langer dan een dag duurt’, twitterde het progressieve Congreslid Alexandra Ocasio-Cortez dinsdagmiddag. ‘Maar sommige Republikeinen vinden dat verdacht. Trap er niet in.’

‘Als deze uitslagen echt zijn…’, verspreekt een CNN-journalist zich even later live op TV. Hij schrikt zichtbaar en stopt met praten. ‘De uitslagen zijn echt’, benadrukt hij. ‘Ik moet in dit klimaat op mijn woorden letten.’