Ambtenaren hervallen massaal in burn-out en depressie: ruim 72 procent binnen de vier jaar

Hartkloppingen, slaapproblemen, prikkelbaarheid: het zijn maar enkele symptomen van stress waar steeds meer federale ambtenaren mee kampen. Het nieuwste rapport van het controleorgaan Medex spreekt boekdelen. In 2021 was een ambtenaar gemiddeld 16,5 werkdagen ziek. Dat is het hoogste gemiddelde in vijf jaar tijd. Een afwezigheid duurde gemiddeld 10 werkdagen. Samen stapelden de federale ambtenaren bijna een miljoen afwezigheidsdagen op.

De meesten vielen uit door stressgerelateerde psychische aandoeningen, zoals een burn-out, een depressie of vermoeidheid. Deze groep is de voorbije vijf jaar stelselmatig groter geworden, van 33 procent in 2017 tot 40 procent in 2021. Doorgaans vallen deze zieken ook voor een langere periode uit. Ruim een kwart leverde een ziektebriefje in voor langer dan 30 werkdagen.

“Of de oorzaken op professioneel vlak, in de privésfeer of in beide tegelijk liggen, valt moeilijk op te maken”, aldus het nieuwe Medex-rapport.

Leidinggevenden screenen

Wat vooral opvalt, is dat de stress een chronisch terugkerend probleem is. Van de 8.108 ambtenaren die in 2017 uitvielen door stress, was tegen eind 2021 al meer dan 72 procent hervallen. Dit wijst volgens minister van Ambtenarenzaken Petra De Sutter (Groen) op een dieperliggend probleem, onder meer bij de leidinggevenden.

“Je kunt de prestaties van een sportteam onmogelijk analyseren zonder te kijken naar de coach”, zegt minister De Sutter. “Als leidinggevende kun je mee burn-outs voorkomen door aandacht te hebben voor het mentaal welzijn van jezelf en van je medewerkers. Daarom gaan we leidinggevenden daar beter op screenen tijdens de selectieprocedure. Mentaal welzijn wordt een expliciet onderdeel van hun functiebeschrijving en hun competentieprofiel.”

De ingreep kadert in een plan dat dit jaar ingaat en waarvoor De Sutter 1 miljoen euro extra per jaar uittrekt. Zo zullen leidinggevenden extra opleidingen krijgen over mentaal welzijn op het werk, bemiddelen en stressmanagement. Daarin leren ze hoe ze op bepaalde situaties het best kunnen reageren. Voorts komen er extra loopbaancoaches, zorgpersoneel en preventieadviseurs.

Topje van ijsberg

De cijfers van Medex tonen slechts het topje van de ijsberg, want fysieke klachten zoals een hoge bloeddruk en nekpijn vloeien vaak voort uit stress, maar worden niet als dusdanig geklasseerd.

Opvallend is ook dat vooral vrouwen uitvallen met stress en burn-outs. Zij vertegenwoordigen zowat twee derde van de totale afwezigheidsduur in 2021. “Een mogelijke verklaring hiervoor is dat vrouwen moeilijker een balans weten te vinden tussen hun privéleven en het werk”, aldus het controleorgaan. “Zeker in tijden van covid was de grens vaak bijzonder vaag.”