Als wetenschap boven spiritualiteit gaat
'Vanaf het moment dat je zegt: nu ben ik bahai, ben je ook bahai. Meer is daar niet voor nodig. Maar emotioneel was het voor mij het belangrijkste moment van mijn leven'
Geen ander land krijgt zoveel pelgrims van verschillende religies op bezoek als het Beloofde Land Israël. Een heilig land voor joden, christenen en moslims, maar ook het wereldcentrum van het bahaigeloof. Haifa, de hoofdstad van de noordelijke provincie Galilea, is voor de bahais wat Mekka betekent voor de moslims. Daar ligt het stoffelijk overschot opgebaard van hun grote profeet, de Bab. Een bedevaartsoord op z'n bahais wel te verstaan: geen commercieel uitgebaat oord vol rituelen of overdreven aanbidding. Wel een serene herdenking in alle rust en vooral schoonheid.
Haifa.
Van onze medewerkster
In kleine serene pasjes gaat ze ons voor. De kleine, ietwat tengere oosterse vrouw troont ons mee naar het bovenste terras van de 19 'hanging gardens' die het bahaigrafmonument in Haifa omringen. Een adembenemend beeld: prachtige tuinen op de flank van de Karmelberg, met in het midden een witte tempel met gouden koepel waar het lichaam van de Bab opgebaard ligt. Ondertussen lopen mensen discreet, zo goed als geruisloos zelfs, door de tuinen op weg naar de tempel. De meesten zijn bedevaarders die van de stilte en de rust genieten, zich voorbereidend op een bezoek aan het grafmonument. Enkel de bus lawaaierige toeristen die het bahaiheiligdom een bezoekje willen brengen, verstoort de serene sfeer.
Met ingetogen stem - "want ik word telkens opnieuw ontroerd door de schoonheid" - vertelt de jonge vrouw haar levensverhaal. Hoe ze net als vele bahais een paar jaar geleden besloot haar mooi geregeld leventje in het Amerikaanse Chicago op te geven om een pelgrimstocht te ondernemen naar Haifa. Elke bahai probeert eenmaal in zijn leven naar Haifa te komen. "Niet dat het een absolute verplichting is, maar je voelt je niet echt bahai als je hier niet bent geweest", verklaart ze. De pelgrims mogen volgens hun geloof niet langer dan tien dagen in Haifa op bezoek zijn. Volgens hen is het net genoeg om zich te bezinnen en zich één te voelen met de gemeenschap. Wie langer wil blijven, kan een aantal maanden of zelfs jaren als vrijwilliger in het wereldcentrum van de bahais werken. In ruil krijgen de vrijwilligers een klein appartement toegewezen en maandelijks wat zakgeld.
In Chicago werkte ze als pr-verantwoordelijke bij een groot communicatiebedrijf. In Haifa nam ze als vrijwilliger vanzelfsprekend de pr van haar geloofsgemeenschap op zich. Haar taak is nu het geloof bekend te maken aan ieder die geïnteresseerd is. Niet op een agressieve manier. De bahais hoeden zich heel erg voor de bekeerdrift die andere godsdiensten vaak tentoonspreiden. Maar voor wie oprecht geïnteresseerd is in het doen en laten van de bahais, staat ze helemaal klaar.
Ze vertelt over de Bab en zijn trouwste volgeling Baha'ullah, over haar geloof en waarom ze zich 'bekeerd' heeft. "Als Chinese inwijkelinge in Chicago heb ik aan den lijve ondervonden wat discriminatie betekent. Een oosterse moslim in een overwegend blanke en christelijke omgeving kan het serieus moeilijk krijgen. Ik ging als goeie gelovige op zoek naar een antwoord op een voor mij heel belangrijke vraag: hoe ga ik met discriminatie om. En ik kwam tot de conclusie dat noch de christelijke kerkelijke overheid, noch mijn eigen imam een afdoend antwoord konden geven. Beide godsdiensten wisten duidelijk geen weg met de verschillen tussen mensen en de haat die dat kan teweegbrengen. Ze predikten wel verdraagzaamheid en waren in theorie tegen elke vorm van discriminatie, maar de praktijk was anders. Sla er gewoon maar eens de geschiedenisboeken op na. Alle grote oorlogen zijn veroorzaakt door een van die naar eigen zeggen verdraagzame godsdiensten."
Veeleer toevallig kwam ze in contact met de bahaigemeenschap. Een collega stopte haar op een dag een boekje met teksten van Baha'ullah in handen. Nadat ze het had gelezen is ze zich gaan verdiepen in de leer van de bahais, en haar besluit stond vast. Haar 'bekering' was een grote gebeurtenis. "Net zomin als in de rest van het bahaigeloof ging dit gepaard met uiterlijk vertoon. De bahais kennen geen priesterkaste. Er zijn geen sacramenten en een doopplechtigheid bestaat evenmin. Elke volgeling kan de belangrijkste religieuze handelingen, zoals een huwelijk of een begrafenis, overigens zelf uitvoeren. In tegenstelling tot aanhangers van andere godsdiensten, die er vaak gecompliceerde bekeringsrituelen op na houden, bekeren wij ons met een eenvoudige geloofsbekentenis, waarbij zelfs geen getuigen aanwezig hoeven te zijn. Vanaf het ogenblik dat je zegt: nu ben ik bahai, ben je ook bahai. Meer is daar niet voor nodig. Maar emotioneel was het voor mij het belangrijkste moment van mijn leven."
Wat haar het meest aantrekt in het bahaïsme is het gelijkheidsbeginsel. Het bahaigeloof heeft één groot doel: de eenheid van alle burgers. Volgens Baha'ullah heeft God geen onderscheid gewild tussen mensen, op basis van ras, geslacht, overtuiging of sociale afkomst. De aarde is één land en alle mensen zijn haar burgers. Alleen dan kan er vrede zijn. "Het verschil met andere godsdiensten is dat dit bij de bahais zeker geen holle zinnen zijn. Ons hele geloof is daarop gebouwd."
Een paar keer per dag loopt ze de tempel binnen om de Bab te groeten. Een serene gebeurtenis. Geen indrukwekkende symbolen binnenin het grafmonument, maar enkel een ontroerend mooi interieur met eenvoudige kaarsjes en wat bloemen. De lawaaierige toeristen komen nogal ontgoocheld uit de tempel. "Weinig te beleven", vinden ze. Maar de schoonheid van de omliggende tuinen eist dan weer meteen al hun aandacht op.
"Er zijn eigenlijk twee soorten bezoekers", legt ze uit. "In de eerste plaats de bahaipelgrims, die vaak jaren uitkijken naar en zich voorbereiden op een bezoek aan het grafmonument van de Bab in Haifa en het graf van Baha'ullah in het vlakbij gelegen Akko. Voor een bahai is deze pelgrimstocht een van de belangrijkste gebeurtenissen in een mensenleven. Anders dan bij andere godsdiensten gaat het bij ons niet louter om de verering van de profeet. Bij ons gaat het vooral om de inhoud van zijn woorden. Een bahaipelgrim komt hier om zich te bezinnen en om de geschriften van Baha'ullah te bestuderen in ons uitgebreid bahai-archief. Nadenken over de wereld en hoe we die tot een betere plaats kunnen maken, daar draait het bij ons om. Daarnaast zijn er natuurlijk ook nog de niet-bahai, die bij ons altijd welkom zijn. Voor die mensen gaat het minder om de betekenis van onze godsdienst, maar wel om de schoonheid van onze tuinen en grafmonumenten. Zelfs de meest luidruchtige groep toeristen wordt stil bij het zien van al die schoonheid. Dat is nu net ook de bedoeling. Schoonheid roept respect op, een van de beginregels van onze leer."
In Haifa werken zo'n 500 vrijwilligers. Ze onderhouden de tuinen die naar het grafmonument leiden of werken in het Universal House of Justice, vanwaaruit de bahaigemeenschap geleid wordt. De tuinen weerspiegelen helemaal waar de bahai voor staan: de combinatie van schoonheid en wetenschap. De 'hanging garders' van Haifa zijn een van de meesterwerken van architect Faribuz Sahba, die wereldberoemd werd met zijn Lotustempel in Delhi. De man, zelf ook bahai, verblijft al tien jaar in Haifa om zijn project af te werken. Nu wordt nog de laatste hand gelegd aan een aantal terrassen en wordt ervoor gezorgd dat de plaatselijke bevolking en de bahaivrijwilligers de tuinen zelf volledig kunnen onderhouden. Tegen het jaar 2000 moet alles rond zijn. Sahba: "De tuinen zijn bedoeld als voorbereiding op het binnentreden van de heilige tempel. Een heiligdom moet je immers betreden in een rustige en serene gemoedsgesteldheid. Pelgrims die het grafmonument komen bezoeken, kunnen de tuinen afdalen of opklimmen. Het zijn er in totaal 19, wat verwijst naar de Bab en zijn 18 volgelingen. In het midden staat waar alles om draait: het grafmonument van de Bab."
De tuinen zijn zo ontworpen dat ze rust uitstralen. Het kabbelende water dat langs de trappen naar beneden loopt, neemt elk stadsgeluid weg. De tuinen zijn volledig symmetrisch en tot op de millimeter precies uitgerekend. Sahba: "Schoonheid schept een band tussen mensen. En wetenschappen en schoonheid kunnen volgens ons best samengaan. Bahaikinderen worden meestal gestimuleerd om wetenschappen of kunst te studeren. We houden niet zo van spirituele dingen en geloven enkel wat wetenschappelijk aantoonbaar is. De verafgoding van beelden of relikwieën is niet aan de bahai besteed. Wij aanbidden niets of niemand, wij vereren een profeet en zijn volgeling, die naar ons gevoel de juiste oplossingen hadden voor de wereld. Niets in de tuinen heeft dan ook een echt religieuze bedoeling. De afbeeldingen van een arend of een leeuw staan er enkel vanwege hun schoonheid. De keuze van planten is eveneens een louter esthetische. Alleen het tuinpad dat de bezoeker doorheen de tuinen leidt, heeft een betekenis. De bodem ervan is bedekt met stukgeslagen dakpannen. Dit om te vermijden dat de bezoekers zomaar argeloos over de heilige grond zouden lopen, de grond waarop Baha'ullah liep om de plaats aan te wijzen waar het stoffelijk overschot van de Bab moest worden begraven."
Maar wie echt helemaal de schoonheid van de hanging gardens wil vatten, moet 's avonds na zonsondergang vanuit de pas gerestaureerde Duitse tempelierskolonie down town een kijkje nemen. De 19 terrassen zijn zo verlicht dat je het gevoel krijgt naar maanstralen te kijken. Het monument zelf blijft één uur verlicht. Daarmee herdenken de bahais de gevangenschap van hun profeet de Bab. "De omstandigheden in de gevangenis waren heel slecht. Hij kreeg zelfs geen lampje om na zonsondergang nog iets te lezen of te schrijven. Daarom verlichten we elke avond gedurende één uur het hele monument."Cathy Galle
Met dank aan het wereldcentrum van de bahaigemeenschap in Haifa, mevrouw Anne en de heer Faribuz Sahba en de toeristische dienst van Israël.
Morgen: op zoek naar de ziel van Olympus
