Als vluchtelingen uit Calais tegenhouden niet de beste oplossing is, wat dan wel?

Bob Pleysier, voormalig directeur-generaal van Fedasil, spreekt duidelijke taal. De pogingen van minister van Binnenlandse Zaken Jambon (N-VA) om vluchtelingen uit Calais met behulp van een forse politiemacht terug te dringen, hebben geen zin.

"Iemand die van Afghanistan naar hier is geraakt, laat zich niet door die politiemacht afschrikken. Wie vandaag terug naar Frankrijk wordt geduwd, zal het enkele dagen later en dieper landinwaarts opnieuw proberen." Pleysiers conclusie: "Deze aanpak is window dressing."

Vraag is dan of Jambon hier veel keuzemogelijkheden heeft.

"Natuurlijk is deze aanpak niet waterdicht", zegt Jambons woordvoerder Olivier Van Raemdonck. "Maar wat is het alternatief? Moeten we onze grenzen dan maar volledig afsluiten? Of - omgekeerd - die mensen allemaal binnenlaten, om ze dan pas in een later stadium te vertellen dat ze hier illegaal verblijven? Dat zou nog veel hypocrieter zijn dan, toegegeven, niet helemaal zaligmakende grenscontroles."

Veelzeggend toch: de aanpak van Jambon wordt voluit verdedigd door een vooraanstaand oppositielid, de burgemeester van Oostende en voormalig minister van Binnenlandse Zaken Johan Vande Lanotte (sp.a). "Ik zou hetzelfde hebben gedaan als Jambon. Natuurlijk los je het probleem niet op met grenscontroles. Maar vergeet niet dat deze vluchtelingen niet toevallig de weg naar hier hebben gevonden. Dat is het werk van georganiseerde mensensmokkelaars, die heel naarstig op zoek zijn naar de zwakste plek. Strenge grenscontroles zorgen niet voor een duurzame oplossing, maar je creëert wel een extra hinderpaal."

Maar of die hinderpaal volstaat? "Alles zal afhangen van de druk vanuit Frankrijk", zegt Vande Lanotte. "Mogelijk wordt die straks zo groot dat we, ondanks grenscontroles, een instroom krijgen van misschien wel duizenden mensen. In dat geval kun je als overheid maar beter de opvang organiseren. Zo niet krijg je grote hoeveelheden dolende vluchtelingen, met alle problemen van dien. Maar voor een juist begrip: nu al opvang voorzien is geen goed idee. Als mijn collega-burgemeester Renaat Landuyt vandaag een opvangcentrum laat optrekken, is Zeebrugge morgen the weakest spot."

Tot zover de zakelijke overwegingen. Want in de eerste plaats gaat dit natuurlijk over (soms nog minderjarige) mensen zonder onderdak. En heeft ons land niet de plicht om die op een humane manier op te vangen?

"Jazeker", zegt Ann Vanheste, sp.a-burgemeester van grensgemeente De Panne. "Zoals elke mens vind ik dit hartverscheurend. Wij willen deze mensen ook echt helpen, maar hoe doe je dat, als de mensen onze helpende hand afwijzen? De afgelopen 24 uur heeft de politie aan onze grens 90 mensen teruggestuurd. Aan al die mensen is gevraagd of ze hier asiel willen aanvragen. Dat wilden ze niet."

Engeland

Vande Lanotte: "Oorlogsvluchtelingen hebben hier recht op asiel. Alleen houdt dat recht niet in dat die vluchtelingen ook zelf mogen bepalen in welk land ze precies asiel willen krijgen. De vluchtelingen waar we nu over spreken, willen in de meeste gevallen geen asiel in ons land. Ze willen een nieuw bestaan in Engeland opbouwen. Helaas, daar kunnen wij niet voor zorgen."

Het brengt ons terug bij Bob Pleysier. Volgens hem kan een soort "gedwongen asielaanvraag" het begin van een oplossing zijn. "Als ik het voor het zeggen had, zou ik aan de Dienst Vreemdelingenzaken vragen om al deze mensen te registreren, mét vingerafdrukken. Vervolgens zou ik ze voor de keuze stellen: ofwel hier asiel aanvragen, ofwel naar Engeland vertrekken. Ik zou zelf een transitcentrum met veerdienst organiseren voor wie het kan betalen. Deze mensen zijn zonder grote grensbeslommeringen door een tiental landen gereisd. Waarom moeten Frankrijk en België die laatste grens dan hermetisch sluiten? Uiteindelijk ligt de kern van dit probleem in Engeland. Deze vluchtelingen willen niet voor niets daarheen. In Engeland heb je als vluchteling zonder papieren meer kansen om een nieuw bestaan op te bouwen. Als de Engelsen dat zo willen houden, moeten ze de gevolgen dragen."

Loodgieter

Tot slot, nog een niet onbelangrijk feit. Voorlopig is er nog geen grote vluchtelingenstroom vanuit Calais. Mogelijk komt die er wel als de Franse overheid straks het vluchtelingenkamp gedeeltelijk ontruimt. Dat roept de vraag op of ons land niet beter opteert voor diplomatiek overleg met Frankrijk, in plaats van strenge grenscontroles.

"Wij praten met Parijs", zegt de woordvoerder van Jambon. "We gaan dat in de toekomst ook blijven doen. Maar in dit specifieke geval was overleg met Frankrijk niet onze eerste bekommernis. De beslissing om het kamp in Calais deels te ontruimen, kwam als een complete verrassing. Het is alsof er plots water in je kelder staat. Uiteraard ga je dan contact opnemen met de loodgieter. Maar voor die er is, probeer je al wel al zoveel mogelijk water uit de kelder te scheppen."