‘Als je zoveel thuis zit, beginnen er dingen op te vallen’: zes gezinnen maken hun coronarekening

Een jaar geleden ging het land op slot. Jobs gingen verloren, de economie kromp en kreunde. Hoe beïnvloedde het coronajaar ons bestedingspatroon? Zes gezinnen leggen hun portemonnee op tafel.

‘Honderden euro’s aan speelgoed en knutselgerief’

Fatma Dinc, stafmedewerker Minderhedenforum (Mechelen)

Corona bracht een nieuwe hobby naar het gezin van Fatma Dinc (36). Zij en vooral haar man Erol (38) werden heuse foodies en laten wekelijks afhaalmaaltijden aanrukken. “We probeerden van alles, van supergezond tot frozen yoghurt en donuts.” Deliveroo, Uber Eats, McDonald’s: allemaal stonden ze voor de deur van hun pas gerenoveerde woning in Mechelen.

Het was de combinatie thuiswerk en jonge kinderen die Fatma en Erol naar de telefoon deden grijpen. Vroeger werkten ze allebei een dag thuis, zij op woensdag, hij op donderdag. Nu het koppel permanent thuis is met twee kinderen van drie en vijf jaar, is comfortfood een noodzaak geworden. “We geven er veel geld aan uit: tussen de 30 en 50 euro per keer en soms twee keer per week.”

De kost compenseert het verlies aan bioscoop- en restaurantbezoek. Fatma en Erol gingen in precoronatijden twee keer per maand naar de bioscoop, waar een ticket tussen 12 en 15 euro kost. Vooraf zagen ze vrienden op café of gingen ze iets eten. “Voor ons tweeën bedroeg de rekening dan al snel 70 of 75 euro.”

Vielen ook weg: de vele sociale verplichtingen. Fatma en Erol waren vaak te gast op een housewarming, verjaardag of geboorte. Elke keer namen ze een cadeau mee ter waarde van 50 euro. Een jaar lang bezochten ze geen enkele binnenspeeltuin. Hun abonnement op de zoo van Planckendael van 250 euro is verlopen, maar ze hebben er amper gebruik van kunnen maken. Ondertussen bleven haar loon als stafmedewerker en zijn fee als zelfstandig softwareontwikkelaar hetzelfde.

De grootste uitgaven bewaarden Fatma en Erol voor hun kinderen. “In het begin van de lockdown zijn we naar Fun en Dreamland geweest, waar we voor honderden euro’s knutselgerief en speelgoed kochten voor de kinderen.” Er kwamen ook een opblaaszwembad in de tuin, twee kinderfietsen en een elektrische fiets ter waarde van 1.200 euro voor Fatma.

De jaarlijkse gezinsvakantie viel in het water en dat vond geen van beiden erg. “Normaal gaan we in de zomer naar Turkije of Spanje. Nu zijn we in Limburg op hotel geweest, waar we met de kinderen hebben gewandeld en naar Center Parcs zijn geweest.” De staycation willen Fatma en Erol meenemen voor later. “Wij hoeven niet meer zo nodig op een citytrip of een buitenlandse reis.”

Het gezin verbruikte het afgelopen jaar opvallend minder brandstof. Er waren toch geen familiebezoeken naar de Kempen en Limburg en ook het pendelen viel weg. “Elke dag twee uur in de file naar ons werk: ook dat gaat niet meer terugkomen. We hebben ingezien hoe waardevol het is om thuis te blijven en betrokken te zijn. Elke dag aan de schoolpoort staan: het klinkt kneuterig, maar ons heeft het rust gebracht.”

‘Die grotere woning bleek nodig’

Wendy Burgelman, poetshulp (Wommelgem)

Corona liet zich bij Wendy Burgelman (35) het hardst voelen in de kar van de supermarkt. In normale omstandigheden komt ze met 120 euro aan levensmiddelen een week toe, maar tegenwoordig geeft ze in de Jumbo wekelijks 180 euro uit. “Drie kinderen van 9, 8 en 2,5 jaar die weken aan een stuk thuis zijn: dat zijn veel extra koekjes en puddinkjes.”

Als halftijdse poetshulp en met een arbeider als wederhelft moeten Wendy en haar man Antonio (38) stevig op de centen letten. De eerste lockdown was voor haar gezin de moeilijkste periode: zowel zij als haar man werden technisch werkloos. “Gelukkig heeft Antonio snel een interim in de voedingssector gekregen en kon ik na een paar weken opnieuw aan de slag. Vijfhonderd euro minder verdienen: dat kunnen wij geen maanden volhouden.”

Wendy en Antonio maakten het afgelopen jaar onverwachte kosten omdat ze besloten te verhuizen. Een plan dat al langer aan het rijpen was, maar corona gaf de doorslag: hun appartementje in Deurne waarvoor ze elke maand 640 euro betaalden, was te klein geworden. In januari verhuisde het gezin naar een huis met een tuin in Wommelgem, waarvan de huur 820 euro per maand bedraagt.

De verhuizing bracht extra kosten met zich mee. “Nee, geen verhuiswagen”, lacht Wendy. “We hebben alles zelf gedaan. Maar in een nieuw huis passen nieuwe meubeltjes. We hebben geïnvesteerd in een nieuwe zetel, die 500 euro kostte, en we moesten ook extra geld voorzien voor de huurwaarborg.”

Het was het afgelopen jaar hun grootste uitgavenpost.

In de zomer gingen Wendy en Antonio een week op vakantie in het Spaanse Salou, die reis hadden ze eerder al betaald. “Normaal gaan we elk jaar met de autocar op vakantie, deze keer hebben we de auto genomen. Met drie kinderen is dat eigenlijk niet te doen, dus het is meteen ook de laatste keer geweest.” Dit jaar zit een vakantie er niet in. “Omdat we niet zeker zijn dat die kan doorgaan. We betalen liever geen geld op voorhand waarvan we bij een annulatie misschien maar een deel gaan terugzien.”

Het vakantiekamp van de kinderen in de paasvakantie werd na de verstrengde coronamaatregelen geannuleerd. Met Centrum Kauwenberg, een organisatie voor armoedebestrijding, zouden haar twee oudsten vijf dagen naar zee gaan. Het kamp zou twintig euro per kind kosten. “Dat is niet veel, en de rust die je ervoor terugkrijgt, is onbetaalbaar.”

De uitjes in het weekend vielen weg. In precoronatijden ging Wendy met de kinderen regelmatig naar een binnenspeeltuin, waar je tien euro per kind neertelt, “drankjes niet meegerekend. Dat hebben we uitgespaard.

“We hebben dit jaar ook minder kleren gekocht. En ijsjes, maar dat mag nu stilaan echt terugkomen. Het wordt tijd dat we onszelf weer eens trakteren.”

‘Geïnvesteerd in zwaarder internet en drummateriaal’

Arnout Hellofs, muzikant (Hasselt)

Het lijkt op het eerste gezicht commerciële zelfmoord, maar tijdens het voorbije coronajaar opende Hooverphonic-drummer Arnout Hellofs (43) een muziekstudio in zijn tuin. Hij geeft er onlinelessen, neemt drumpartijen op voor andere artiesten en mixt en producet er muziekopnames. “Toen ik tien jaar geleden mijn huis verbouwde, voorzag ik een aparte studioruimte die pas de laatste jaren werd afgewerkt. In maart vorig jaar, net voor de eerste lockdown, kon ik eindelijk van start gaan.”

Gelukkig had hij geen zware lening lopen voor de studio, want met een agenda die plots leeg was wegens afgelaste optredens, viel maar liefst 80 procent van de inkomsten weg voor Hellofs’ vennootschap. Toch slaagde hij erin het hoofd boven water te houden. Hij heeft vier maanden gebruik kunnen maken van de hinderpremie van de Vlaamse overheid, in totaal voor 14.080 euro. Bovendien geeft hij twee dagen per week drumles op de popafdeling van de Hasseltse hogeschool PXL, waar hij een bediendecontract heeft. “Als ik mijn les­opdracht niet had gehad, dan zou ik zwaar in de problemen zijn gekomen.”

Hellofs schat dat hij door corona een vijfde minder heeft verdiend. Als alleenstaande papa heeft hij co-ouderschap over zijn twee tienerzonen, die om de week bij hem wonen. Dat vertaalde zich voornamelijk in een hoger dataverbruik. “Met twee pubers die online les volgen en mijn eigen online-lesactiviteiten moest ik een zwaarder internetabonnement afsluiten.” De jongste had een nieuwe laptop nodig die hij deels kocht met zijn spaargeld, en de rest pasten zijn ouders bij.

Ook zijn koffieverbruik ging de hoogte in en verdubbelde zelfs, zo stelde Hellofs vast op de internetsite waar hij zijn Nespresso-cups bestelt. Hij kocht meer boeken en investeerde enkele honderden euro’s in een onlinecursus, waarin hij onder meer leerde hoe The Beatles hun drumpartijen opnamen. “Veel van opgestoken!”

Veruit het meeste geld stak Hellofs in de aanschaf van drummateriaal: hij spendeerde 2.355 euro aan cymbalen, stokken, vellen en trommels. Omdat hij niet naar de campus van PXL kon om les te geven, schafte hij voor 1.300 euro video­materiaal aan. “Je komt vandaag niet meer weg met brakke smartphone-instructiefilmpjes, dus kocht ik een camera, een fatsoenlijke webcam en lampen.” De investering in een nieuwe wagen stelde hij daardoor uit. “Met mijn auto mag ik sommige stadscentra niet meer binnen. Dat moet in orde zijn tegen dat we weer mogen optreden.”

Hellofs dacht dat online-lesgeven ten koste zou gaan van de kwaliteit, maar hij omarmde de voordelen. “Studenten moesten zichzelf filmen terwijl ze drumden, waarna we samen de beelden analyseerden. Dat is een meerwaarde gebleken en ga ik ook na corona blijven doen.”

Bij afhaal enkel een hoofdschotel’

Martine Raets, schepen van Economie (Evere)

Van de vrijgekomen tijd maakte Martine Raets (54) het afgelopen jaar gebruik om haar woonkamer opnieuw in te richten. Er kwamen nieuwe gordijnen, een lik verf en een smart-tv van 3.000 euro. “Als je zoveel thuis zit, beginnen er dingen op te vallen.” Ook de geplande aanschaf van een nieuwe auto, een Ford Mondeo, ging gewoon door. De oude was na tien jaar versleten.

Met een vast loon als Open Vld-schepen van Economie, Dierenwelzijn en Vlaamse Aangelegenheden én als kabinetschef van de onder­voorzitter van het Brussels Parlement hoeft Raets zich tijdens de pandemie geen financiële zorgen te maken. “Daar prijs ik me gelukkig mee. Ik heb de voorbije maanden alle zelfstandige handelaars bezocht in mijn gemeente en schrijnende toestanden gezien.”

Om de plaatselijke economie te steunen, kocht Raets zoveel mogelijk lokaal. Vroeger ging ze een of twee keer per week op restaurant in Evere. “Dat heb ik vervangen door afhaalmaaltijden. Bij de pizzeria spendeer ik 30 euro, in restaurants 50 euro. Het blijft wel beperkt tot een hoofdschotel, terwijl ik voor corona meestal nog een glas wijn of een extra gerecht bestelde.”

Door het verplichte telewerk gaf Raets opvallend minder geld uit aan brandstof. Wel bleef ze elk weekend haar 88-jarige moeder bezoeken, die in Antwerpen woont. “Mijn papa is tijdens de coronaperiode gestorven. Ik zorgde al veel voor mijn ouders en na de dood van papa ben ik mama blijven ondersteunen, zowel emotioneel als administratief.”

Doordat ze meer tijd online doorbracht, liet Raets zich al eens verleiden tot de aankoop van kleding of hebbedingen. Ze investeerde 80 euro in een onlinecursus Hebreeuws en bleef de kosten op zich nemen van haar inwonende zoon (23). “Hij zit in zijn laatste masterjaar aan de VUB en heeft een auto waarvan ik de verzekering en de taksen betaal.”

Raets heeft geen contact meer met de vader van haar kind. Af en toe heeft haar zoon een studentenjob waarmee hij zakgeld verdient. “Hij reist graag, maar door zijn stage en thesis was dat minder.” Zelf ging Raets niet op reis – dat heeft ze de voorbije jaren sowieso amper gedaan. “Ik heb mijn huis verbouwd en daar al mijn geld in gestopt.”

Wegens gesloten deuren zette de sportclub Raets’ abonnement tijdelijk stop, waardoor de maandelijkse inningen van 75 euro ophielden. Dat wordt wellicht een blijver, denkt de politica. “Veel ging ik toch niet. Ik wil vaker in het park gaan lopen.”

Raets kookte het afgelopen jaar vaker thuis met haar zoon, die een prima hobbykok bleek te zijn. Ook de gestegen uitgaven voor boodschappen, zo’n 100 à 150 euro per week, gaan waarschijnlijk blijven. “Het zijn fijne momenten samen, die wil ik behouden.”

‘Mijn personeel heeft een mooie bonus gekregen’

Amor Mistiaen, eigenaar fietsenwinkel (Brussel)

In een jaar waarin veel mensen aan het wandelen en het fietsen sloegen, gingen de zakencijfers van Amor Mistiaen (30) door het dak. Op de An­spachlaan, pal in het centrum van de hoofdstad, baat de jonge Brusselaar Velofixer uit, een fietsenwinkel die ooit begon als een eenmans­hersteldienst op een bakfiets. “In maart en april was het minder omdat we moesten sluiten, maar na mei heb ik dubbel zoveel omzet gedraaid als in een normaal jaar.”

Om zijn tien personeelsleden te bedanken voor hun inzet, heeft Mistiaen hun elk een bonus van 1.500 euro gegeven. “Dat had ik in mei beloofd: ‘Als we zo voortdoen, volgt aan het einde van het jaar een extraatje.’”

De winst heeft Mistiaen opnieuw in zijn zaak geïnvesteerd om zijn voorraden aan te vullen – wat hij elk jaar doet. Maar nu al dreigen tekorten voor 2021 omdat de fabrikanten van fietsonderdelen de bestellingen niet kunnen volgen. “Zoals het er nu uitziet, gaat mijn winkel tegen het midden van het jaar leeg zijn.” Mistiaen richt zich al op 2022 en 2023. Zo ver vooruit heeft hij nog nooit besteld.

Het gaat niet om kleine bedragen. “Van een bekend merk heb ik 900 fietsen besteld, bij een nichemerk heb ik 200 bestellingen geplaatst. Ik richt me vooral op gravelfietsen, die markt is echt ontploft. Stadsmensen willen er tijdens het weekend uit en dan komt zo’n koersfiets met brede banden goed van pas.”

Twee jaar geleden kocht Mistiaen het pand waarin zijn winkel is gehuisvest. De afbetaling daarvan, zo’n 8.000 euro per maand, blijft een waanzinnig hoge kost. Eind april trouwde hij met zijn vriendin en kocht het koppel in Anderlecht een huis “waarin nog veel werk is”. Een trouwfeest was er niet, dat waren ze sowieso niet van plan. Op hun trouwdag gingen Mistiaen en zijn vriendin naar het stadhuis. Op hun tweeën na was de Brusselse Grote Markt leeg. Dat zal hij zich altijd blijven herinneren.

Een geplande skivakantie ging niet door, de klimzaal ging dicht en de yogalessen werden uitgesteld. Met kerst trakteerde Mistiaen zichzelf op een VR-bril ter waarde van 1.079 euro en via zijn bedrijf kocht hij voor zichzelf een fiets. De uitgaven voor eten zijn hetzelfde gebleven. Voor corona gingen Mistiaen en zijn vriendin vaak op restaurant, sinds de lockdown doet het koppel vier keer per week een Deliveroo. “We bestellen telkens voor 40 of 50 euro. Meestal laten we een paar schotels extra bezorgen zodat we de dag erna niet hoeven te koken.”

Sinds zijn twintigste is Mistiaen zelfstandige, en elk jaar boekte hij meer omzet. Hij kon groeien zonder investeringen van derden en betaalt zichzelf nog altijd evenveel loon uit als in het begin. Zijn winkel van 550 vierkante meter wordt stilaan te klein.

‘Amper nog naar de supermarkt’

Caroline Croisiaux, stewardess (Genk)

Precies een jaar geleden maakte ze haar laatste vlucht als stewardess. Van een zonnige bestemming kwam Caroline Croisiaux (35) in de kille realiteit terecht. Door de lockdown en de reiskrimp schakelde haar bedrijf over op technische werkloosheid. Ze viel terug op een vierde van haar loon.

Croisiaux werkte deeltijds, wat zich vertaalde in twee langeafstandsvluchten per maand. Haar vaste loon bedraagt duizend euro, met premies erbij verdiende ze het dubbele. “Maar met een vierde van mijn nettoloon kan ik niet leven. Ik ben vorig jaar gescheiden en besloot het huis te houden. Dat betekende dat ik mijn ex moest uitbetalen.”

De eerste twee maanden bleef Croisiaux thuis met haar vijfjarig zoontje. Die had de tijd van zijn leven: “Fijn hè, mama, die corona!” Maar ze besefte dat ze het zo niet lang zou uitzingen. Ze besloot zich toe te leggen op haar activiteit als zelfstandige. Al tien jaar levert ze in bijberoep administratieve diensten aan bedrijven. Alleen: niemand had werk voor haar. De jobmarkt was ingestort.

“Na lang zoeken ben ik aan de slag kunnen gaan bij de autokeuring, waar ik negen maanden als free­lancer heb gewerkt. Ik klopte 56 uren per week.” Chapeau, vonden haar collega’s in de luchtvaart. “Maar ik had geen keuze. Bovendien zag ik het instorten bij sommige collega’s: piloten die terugvielen op een uitkering en hun huis moesten verkopen.”

Nadat ze de lening van haar vrijstaand huis volledig op zich had genomen en haar renovatielening afbetaalde, bleef er voor de pas gescheiden Croisiaux niet veel over om uit te geven. “Integendeel: mijn vaste uitgaven gingen maal twee. Plots moest ik het dubbele betalen voor boodschappen, elektriciteit, gas en verzekeringen.”

Croisiaux nam een abonnement op een maaltijdbox. Die kost vijftig euro per week. Duur, vond ze, maar ze heeft gemerkt dat ze er net door bespaart. “Vroeger moest ik eten weggooien en kocht ik te veel brol. Nu kom ik amper nog in de supermarkt.” De box blijft na de coronaperiode, maar zodra het kan, wil Croisiaux weer op restaurant. Met vrienden uit eten gaan is genieten voor haar.

Intussen trekt de economie weer aan en krijgt ze om de haverklap aanvragen voor administratief freelancewerk. “Zo veel dat ik overweeg mensen aan te nemen, zodat ik de opdrachten kan uitbesteden.” Het liefste van al zou Croisiaux weer vliegen. “Natuurlijk ga straks opnieuw aan de slag als stewardess! Rijk zal ik er nooit van worden, maar vliegen is een ontregelende passie – onregelmatige uren en weekendwerk zijn standaard. Ik hoop snel mijn koffers te kunnen pakken.”