Als het aan Elon Musk ligt, vertrekken hier straks Marsraketten. Maar 10 bewoners bieden weerwerk

Als het aan Elon Musk ligt, moeten vanuit het Texaans dorpje Boca Chica raketten naar de maan en Mars vertrekken om van de mens een ‘multiplanetaire soort’ te maken. Iedereen moet voor die droom wijken. Maar tien bewoners houden stand.

Niet ver voorbij de bomen in de achtertuin staat de raket, een glanzend metalen kogel met vinnen aan de zijkanten, sciencefiction uit het verleden dat de mensheid in de toekomst weer naar de maan moet brengen, naar Mars zelfs. Maar James en Nancy Crawford hebben meer oog voor de vogels.

“Kijk, de tuintroepiaal”, wijst James, een gepensioneerde sheriff uit Michigan.

“De rozeborstige grootbek!”, zegt Nancy, zijn vrouw.

“Jullie hebben geluk”, zegt James. “Ze zijn zaterdag pas aangekomen. Dit is de tijd van de trek.”

Ze hebben overal halve sinaasappels en flesjes druivenjam opgehangen en bordjes met cijfers op de boomstammen geprikt, zodat ze elkaar makkelijker kunnen vertellen waar ze de vogels zien. “Een zomertangare! Boom vier, tweede tak links.”

“We zitten precies op de belangrijkste route van de Amerikaanse trekvogels”, zegt Nancy. “We kunnen er uren naar kijken.”

“Dit is dus wat ze ons willen afpakken”, zegt James.

James en Nancy Crawford zijn twee van de laatste tien bewoners van Boca Chica, een dorpje van twee straten in het zilte land bij de Golf van Mexico in het diepe zuiden van Texas. Ooit belandden ze hier vanwege de stilte en verlatenheid, aan het eind van een weg die iets verderop doodloopt bij het lege strand. Als je iets nodig hebt, moet je naar Brownsville, dertig kilometer verderop. “Dit was het paradijs”, zegt Nancy.

Nu klinken er de geluiden van een scheepswerf, het gebonk van staal op staal en gepiep van achteruitrijdende heftrucks. Boca Chica, een plek aan het einde van de wereld, althans aan het uiteinde van Amerika, is door de eigenwijze ondernemer Elon Musk uitgekozen als uitvalsbasis voor zijn raketten naar maan en Mars. Aan het einde van de weg naar het strand, net voor de duinen, ligt nu het lanceerplatform waar SpaceX, het bedrijf van Musk, het opstijgen en landen van de raketten uitprobeert; aan het einde van de hoofdstraat van het dorp ligt nu een bouwplaats, waar de raketten in elkaar worden gezet en een commandocentrum staat. Door de straat zoemen Tesla’s langs de wuivende palmen. In het water van de lagune scharrelen scholeksters tussen de resten van ontplofte raketten.

Het is een logische plek, in het puntje van Texas, vlak bij de monding van de Rio Grande. Hoe dichter bij de evenaar, hoe meer de draaiing van de aarde een lancering wat extra vaart geeft. En een plek bij de oceaan is bovendien handig om rakettrappen in het water te laten vallen. Het is de reden dat NASA zijn lanceerbasis in de jaren 1950 aan de kust van Florida bouwde, en waarvandaan ook SpaceX satellieten en astronauten de ruimte in schiet. Maar Musk wilde een eigen basis. En dus liet hij in 2012 zijn vinger hier op de kaart neerkomen.

Musk zag nog een voordeel, in Boca Chica. “We hebben daar veel land met niemand in de buurt”, zei hij in 2018 op een persconferentie. “Dus als er iets ontploft, maakt dat niet uit.”

De inwoners van Boca Chica had hij al weggedacht.

‘Bang gemaakt’

“We kregen in 2019 een FedEx-brief met daarin een bod op ons huis”, zegt James Crawford. “Verstuurd door David Finlay, de financiële man van SpaceX. We kregen twee weken om een beslissing te nemen. Toen we niet reageerden, kregen we nog een brief. Als we niet op het bod ingingen, zeiden ze, zouden ze andere maatregelen nemen.”

“Ze zeiden dat het niet veilig was om hier te blijven”, zegt Nancy.

Tientallen van hun buren verkochten hun huis. “Bang gemaakt”, zegt Nancy. Maar de Crawfords vonden het bod, iets minder dan 150.000 euro, veel te laag. SpaceX zei dat het bod drie keer de getaxeerde waarde was. “Maar die taxateur is nooit binnen geweest”, zegt James. “Ze hebben het gebaseerd op het huis zoals dat eruitzag toen het met platen dichtgetimmerd was”, zegt buurman Jim, die niet met zijn achternaam in de krant wil. “Het was de waarde van een verlaten huis. Het land alleen al is meer waard. Het uitzicht. De rust. Er is geen plek in het land waar we ooit nog zoiets kunnen kopen, voor het geld dat ze bieden. Die Musk is de rijkste man ter wereld, maar wat een vrek.”

Voor het huis van Jim wappert een vlag met een kanon erop. ‘Kom het maar halen’, staat erbij – naar een Texaanse mythe, van een dorpje dat verzet bleef bieden, in een van de oorlogen van de 19de eeuw.

De huizen van Boca Chica zijn bungalows van één verdieping, gebouwd eind jaren 60, toen een radiopresentator uit Chicago hier in de projectontwikkeling ging. Hij voorzag een veel groter dorp, inclusief voorzieningen, maar nadat een orkaan de waterzuiveringsinstallatie had verwoest, stopte hij met het project. De dertig huizen die er al stonden, zouden blijven.

Merkwaardig genoeg worden de huizen die door de oude bewoners zijn verlaten, deels omdat het onveilig zou zijn om te blijven, inmiddels weer bewoond. De bakstenen zijn overgeschilderd, er staan Tesla’s voor de deur, er liggen zwarte zonneceldakpannen (ook een product van Musk) op de daken. Onveilige lanceringen? Kennelijk niet voor de werknemers van SpaceX, die op deze manier op de basis kunnen wonen. Leuke buren? “Ze socializen niet”, zegt James. “Ze maken ook geen ruzie, hoor”, zegt Nancy. “Het is gewoon: niets.”

Het huis schuin tegenover de Crawfords, vroeger bewoond door hun naar Tennessee vertrokken vrienden, is nu van Elon Musk zelf. Hij verblijft er rond lanceringen, om de tests van dichtbij te volgen. Hij heeft nog nooit met zijn dorpsgenoten gesproken, zeggen zijn buren.

“Als hij eten laat bezorgen uit het restaurant wordt dat afgeleverd bij het huis ernaast”, zegt James. “Daar wonen zijn lijfwachten. En die brengen het eten dan naar hem toe.”

Musk heeft een paar succesvolle weken achter de rug. Zijn bedrijf stuurde vanuit Florida een stel astronauten omhoog naar het internationale ruimtestation ISS, liet een stel astronauten terugkeren, wist een herbruikbare raket voor de tiende keer te gebruiken, liet in Boca Chica na vier mislukte pogingen voor het eerst een Starship-raket verticaal landen, en Musk zelf mocht twee weken geleden optreden in de comedyshow Saturday Night Live.

Maar de grootste klapper was in april, toen SpaceX de opdracht van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA won om een maanlander te maken, voor een bedrag van 2,9 miljard dollar (2,4 miljard euro). Daarmee stak Musk medemiljardair Jeff Bezos van Amazon de loef af, die daar ook naar had meegedongen. Bezos tekende protest aan, maar voorlopig is Musk degene die de eer heeft gekregen om weer Amerikanen op de maan te gaan zetten.

Dat wil hij gaan doen met een grotere versie van Starship, de metalen raket die hier in Boca Chica wordt getest. Met andere woorden: de NASA-opdracht bevestigt Boca Chica als het nieuwe Cape Canaveral.

Nieuwe opwinding

Het leidt al tot nieuwe opwinding rond de basis. Van heinde en verre komen ruimtevaartfanaten en Musk-groupies naar Boca Chica gereden, en parkeren hun auto in de berm rond de lanceerplek, het altaar waar de raket staat te glimmen. Het ís ook bijzonder: waar ter wereld kun je zó dicht bij een raketbasis komen? Wie in de zanderige berm staat voelt iets van het pioniers- en avonturiersgevoel van de jaren 50 en 60, door Tom Wolfe beschreven in The Right Stuff, het boek over de maanastronauten.

“En nu is het niet NASA, maar een privébedrijf dat het waarmaakt”, zegt Stan Brubaker, een 80-jarige oud-piloot en luchtvaartconsultant die hierheen is gereden uit de Texaanse stad Waco, waar de motoren voor Musks raketten worden gemaakt en getest (“Elke dag om vijf uur. De herrie is voelbaar. Dat is de prijs van de vrijheid”). Zo’n ambitieuze ondernemingslust, die bewonderen ze. Zijn kompaan, Bill Clark: “De overheid zou dit nooit meer voor elkaar krijgen. Te veel regels. Die hebben voor de aanleg van een stoep al jaren nodig. Dit is een visionair project, en daarvoor heb je een visionair als Musk nodig.”

En visioenen, die heeft Musk, de man die van de mens een “multiplanetaire soort” wil maken. In maart twitterde hij aan zijn 54 miljoen volgers: ‘Ik ben de stad Starbase, Texas aan het opzetten.’ Een paar dagen later: ‘Denk er alsjeblieft over na om naar Starbase te verhuizen, of de omgeving van Brownsville, en moedig vrienden aan dat ook te doen!’ Eddie Treviño, de ‘rechter’ van Cameron County – zo heet de hoogste baas van een district in Texas – liet weten dat het Musk ernst was. Starbase moet de nieuwe werknemers- en astronautenstad van SpaceX worden, op de plek van Boca Chica.

Als deze zogeheten ‘incorporatie’ een feit is, zal de nieuwe stad een burgemeester krijgen en een gemeenteraad, die, als daar genoeg SpaceX-medewerkers in zitten, natuurlijk allerlei democratische beslissingen kunnen nemen die SpaceX goed uitkomen. Zoals het uitzetten van de dwarsliggende bewoners van Boca Chica. “Dat behoort tot de mogelijkheden”, laat een woordvoerder van Treviño weten. Ook onteigening is mogelijk, zegt hij in The Wall Street Journal. “Je wilt geen individuen nabij raketten die worden getest. We willen niet dat er iemand gewond raakt.”

De economie van de streek is belangrijker dan het welzijn van een paar bewoners, zei hij eerder al tegen de Houston Chronicle. “Het gaat om een half miljoen mensen in Cameron County, een miljoen verderop in de vallei van de Rio Grande, de inwoners van Texas... hoewel het natuurlijk verschrikkelijk is, persoonlijk, voor de tien of twintig resterende huiseigenaren van Boca Chica.”

In Brownsville, een grensplaats die een van de armste steden van de Verenigde Staten is, kijken sommige bewoners ernaar uit. “De stad kan niet zo blijven zoals ze is”, zegt Noe Barboza, een 22-jarige student marketing. “We moeten vooruit. Ik denk dat SpaceX daarbij kan helpen. Er komen allerlei nieuwe banen, hoop ik. Werk aan de raketten zelf, maar ook in restaurants, bars, koffietentjes.” Als die veranderingen maar niet betekenen dat de toegang tot het strand wordt afgesloten, zegt Sonia Delgado, hotelreceptionist. “Dat strand is een belangrijk onderdeel van de gemeenschap. Daar vissen we, daar zwemmen we. We zijn aan één kant al ingesloten door de grens. Als we niet meer naar het strand kunnen, kunnen we straks geen kant meer op.”

De weg naar het strand wordt nu al afgesloten als er lanceringen en testen zijn. SpaceX heeft daarvoor toestemming gekregen van Texas – ook al is strandtoegang een grondwettelijk recht in de staat. De 180 uur afsluiting wordt volgens de bewoners ruim overschreden. Volgens burgemeester Trey Mendez van Brownsville kunnen de bewoners ook naar South Padre Island, de iets noordelijker gelegen badplaats. Maar dat is toch een soort Lloret de Mar? “Het zand is hetzelfde, het water is hetzelfde, de golven zijn hetzelfde”, zegt Mendez.

Hij hoopt dat zijn stad een destination city zal worden, een plek waar mensen naartoe gaan, in plaats van dat ze er weg proberen te komen. “SpaceX heeft al 1.400 banen gecreëerd. Nu nog vooral in de bouw, maar er komt straks heel veel bij. We moeten een pijplijn creëren, van school naar SpaceX, om onze kinderen nieuwe kansen te geven. Plus toerisme. Het hele landschap van de stad gaat veranderen.”

Musk heeft, om een en ander te smeren, 10 miljoen dollar beloofd om het centrum van de stad op te kalefateren. Dat geld is er nog niet, zegt Mendez. “We gaan nog met hen rond de tafel zitten, om de plannen te bespreken. Maar ze hebben een stevige toezegging gedaan, dat geld komt er wel.”

Een paar avonden later vinden James en Nancy Crawford een briefje in de bus. Ze moeten de volgende dag vertrekken: het is te gevaarlijk thuis te blijven tijdens de geplande lancering. “Ik heb mijn koffer altijd klaar staan”, zegt Nancy. En dan rijden ze naar South Padre Island, waar een hotel voor ze is gereserveerd (eten en benzine moeten ze zelf betalen). Vandaar mogen ze toekijken hoe de raket de lucht in gaat, en voor het eerst een geslaagde landing maakt. De toekomst begint in hun achtertuin.