Alarmerende studie: Europa moet met antwoord komen op Chinese investeringen in techbedrijven

In het geruzie tussen Berlijn, Brussel en Peking over dit soort investeringen hebben de Chinezen een groot voordeel, constateerde de website Politico vorig jaar: ze hebben een plan. De Duitsers en Europeanen voelen ongemak als Europese high-tech-juwelen in Chinese handen vallen. Maar een echt antwoord daarop hebben ze niet.

De gevraagde screening moet voorkomen dat Europa zijn eigen graf graaft als het de Chinese opkopers hun gang laat gaan. Want het doel van de Chinese koopjesjacht is Europa van zijn technologische voorsprong beroven. De waarde van de Chinese investeringen in Europese bedrijven bedroeg vorig jaar volgens de eerste ramingen 35 miljard euro - een record.

Minder geavanceerd

Er staat tegenwoordig op zoveel producten 'Made in China' dat het lijkt alsof de Chinezen helemaal geen buitenlandse knowhow meer nodig hebben. Het tegendeel is waar, stelt het EuCham-rapport. De maakindustrie in het land van bijna 1,4 miljard inwoners kan zich op sommige markten prima meten met Westerse concurrenten, maar gemiddeld genomen is de Chinese industrie technologisch gezien minder geavanceerd dan de Europese.

In 2015 heeft Peking besloten die achterstand in te halen met een groots, ambitieus tienjarenplan. Een van de doelen: in tal van industriële sectoren het marktaandeel van Chinese producten aanzienlijk vergroten en minder afhankelijk worden van geïmporteerde technologie. Een groot deel van die ambities wil China al in 2020 gerealiseerd hebben.

De grootste technologische sprongen wil China maken op het terrein van elektrische auto's, scheepstechnologie en duurzame energie. In 2025 moet op acht van de tien producten uit deze drie categorieën 'Made in China' staan.

Grote investeringen

Zo'n ambitieuze doelstelling vereist normaal gesproken grote investeringen in onderzoek en ontwikkeling. Maar zo zijn de Chinezen niet getrouwd, aldus de studie van de EuCham. Het Chinese tienjarenplan spreekt weliswaar van meer onderzoek en ontwikkeling in eigen land, maar onder 'inheems' verstaan de staatsplanners ook het verbeteren van de eigen technologische kennis door de kunst af te kijken bij buitenlandse samenwerkingspartners. En ook het kopiëren van geïmporteerde technologie door die nauwkeurig te bestuderen.

Europese landen steken veel geld in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek op gebieden waar een doorbraak in het verschiet ligt. Het Verenigd Koninkrijk reserveerde in 2013 ruwweg 16 procent het onderzoeksbudget van de overheid voor zulk onderzoek en Nederland ruim 39 procent, stelt het rapport. In datzelfde jaar vonden de Chinezen 5 procent wel genoeg. Dat doen ze niet alleen via overnames, maar ook door aantrekkelijke leningen te verstrekken aan buitenlandse bedrijven die nieuwe technologie naar China brengen.

Uitverkoop

De EuCham pleit er niet voor de Chinezen maar helemaal buiten de deur te houden. Voetbalclub ADO Den Haag mogen ze wel hebben. Maar met de uitverkoop van technologiebedrijven moet Europa erg voorzichtig zijn, aldus het rapport dat hoopt op "meer Aixtrons". De Duitse chipmaker Aixtron ontsnapte vorig jaar op het nippertje aan een Chinese overname omdat die westerse belangen in gevaar zou brengen. Pikant detail: het waren niet de Duitsers of de Europese Commissie die de overname torpedeerden, maar een Amerikaanse toezichthouder op buitenlandse investeringen die zei: "Niet doen".

De Nederlandse minister Kamp van Economische Zaken wijst op zijn wetsvoorstel-in-wording dat de Nederlandse overheid meer mogelijkheden moet geven om overnames in de ict- en telecomsector te verbieden. Werkgeversorganisatie VNO-NCW onderschrijft de oproep van EuCham. "Overnames moeten plaatsvinden op basis van gelijkwaardigheid. De ene partij mag niet exclusief profiteren van de kennis van de andere partij. Er moet wederzijds profijt zijn", reageert VNO-NCW.