Akkoord tussen China en VS biedt nog geen garanties op goede afloop klimaattop

Komen de onderhandelingen op de klimaattop in Glasgow in een stroomversnelling nu de VS en China er tegen alle verwachtingen in in geslaagd zijn tot een akkoord te komen? De tijd dringt, en over de deadlines en financiële hulp voor ontwikkelingslanden is het laatste woord nog niet gezegd.

Het is dé verrassing op de klimaattop in Glasgow tot dusver. China en de Verenigde Staten, 's werelds grootste vervuilers en notoire rivalen, kwamen woensdag naar buiten met een onderling akkoord in de strijd tegen klimaatverandering. In de verklaring laten de landen weten “de ernst en urgentie van de klimaatcrisis te erkennen”. Volgens het document “herhalen de landen hun verplichting om samen te werken” om het doel van het klimaatakkoord van Parijs te halen: minder dan 2 graden temperatuurstijging, en streven naar maximaal 1,5 graad opwarming.

De twee landen beloven nog voor 2030 met aangescherpte plannen te komen om de CO2-uitstoot te verminderen en een gezamenlijke werkgroep op te richten. Wellicht het meest concrete is dat de twee landen aan elkaar toezegden om de uitstoot van methaan terug te dringen. Dat is vooruitgang, want vorige week behoorde China niet tot de ondertekenaars van een COP-overeenkomst over het terugdringen van methaan.

Concrete maatregelen om tot een snellere daling van de uitstoot te komen zijn nog niet in het akkoord terug te vinden. Toch is het feit dat de twee landen überhaupt een gezamenlijke verklaring kunnen presenteren al een succes.

De laatste jaren zijn de spanningen tussen Washington en Peking hoog opgelopen, door hun economische rivaliteit, de kritiek van de VS op de Chinese onderdrukking van de Oeigoeren, het spierballengerol in de Zuid-Chinese Zee (vooral rond Taiwan) en recent nog het AUKUS-pact, een veiligheidspact tussen de VS, het Verenigd Koninkrijk en Australië. Bovendien blonk China op deze COP vooral uit in afwezigheid. Het kwam het land op kritiek te staan van Joe Biden en voormalig Amerikaans president Barack Obama, die het als een bewijs zagen dat Peking de klimaatverandering weinig ernstig neemt.

Het klimaatakkoord tussen beide landen is vooral de vrucht van urenlange gesprekken tussen de klimaatgezanten John Kerry en Xie Zhenhua. Die laatste is de meest ervaren onderhandelaar in Glasgow, al in 2007 was hij op klimaattoppen aanwezig. Het was ook Zhenhua die er in 2015 in slaagde om met Kerry een historisch akkoord te sluiten voor de klimaattop in Parijs.

Timmermans

De Europese delegatieleider Frans Timmermans gaf aan dat ondanks de afwezigheid van de Chinese president een lang gesprek met Xie hem hoop heeft gegeven voor Glasgow. Timmermans was dan ook enthousiast na het nieuwe akkoord tussen beide grootmachten. “De vrees was dat een ruzie tussen China en de Verenigde Staten de klimaattop zou blokkeren", zei hij aan de Volkskrant. “Met hun verklaring laten de twee landen zien: we zijn het over heel veel zaken oneens, maar de opwarming van de aarde is een kwestie die alle andere geschillen overstijgt.” Dat vergroot volgens Timmermans de kans op een succesvolle afronding van de klimaattop. “Dit geeft de onderhandelingen een enorm momentum.”

Toch beloven ook bij deze top de laatste loodjes het zwaarst te worden. Zo meldt de Amerikaanse nieuwszender CNN dat de Like-Minded Developing Countries (LMDC), een groep van 22 ontwikkelingslanden waartoe ook China en India behoren, een sleutelparagraaf willen schrappen uit de finale COP26-verklaring. Het gaat om de paragraaf die oproept om de klimaatopwarming tot 1,5 graad te beperken en alle landen aanmaant om de NDC’s, de nationale inspanningen, tegen eind 2022 aan te scherpen.

Volgens de Boliviaanse hoofdonderhandelaar Diego Pacheco is het onfair dat ontwikkelingslanden dezelfde deadlines voor uitstootvermindering worden opgelegd als ontwikkelde landen, die over de hele geschiedenis veruit het meest hebben uitgestoten. Ook voor de discussie over het geld dat de rijke landen beloofd hadden om lage-inkomenslanden te helpen met klimaatadaptatie moet dringend een oplossing komen, zodat alle landen zich in het klimaatakkoord kunnen vinden.