Afsluiting spoorwegoverwegen zet kwaad bloed: ‘Veiligheid is schijnargument’

“Er wordt niet naar ons geluisterd, begrijpt u wel hoe frustrerend dat is?” Al jaren verdeelt een drukke spoorweg de dorpskern van het Oost-Vlaamse Hansbeke in tweeën, maar pas sinds enkele maanden gaat het onderwerp bij inwoners vaker over de tongen dan de aanpak van de coronacrisis of de dubieuze boekhouding van vzw’s uit het Antwerpse. In september vorig jaar besloot Infrabel namelijk de spooroverweg in het centrum af te sluiten. Sindsdien maken fietsers en voetgangers gebruik van een tunnel om over te steken en rijden auto’s een flink stuk om.

Naast de afsluiting van de spoorovergang heeft Infrabel nog meer plannen met het treinnetwerk in de regio en net daar knelt het schoentje. De organisatie legt nog twee extra sporen aan op de spoorlijn tussen Brugge en Gent en compenseert de geluidshinder voor buurtbewoners straks met een ondoorschijnende muur van 2,4 meter hoog. Daardoor wordt het straks onmogelijk om van de ene kant van het dorp naar de andere te kijken.

Niet iedereen is daarmee opgezet: “Ik geniet al jaren van het uitzicht vanuit mijn woning, maar straks kijk ik enkel nog uit op een soort Berlijnse Muur”, zegt Serge Duard tijdens de wekelijkse markt. Op het terras van café ’t Pestelijntje geven enkele vroege dorstigen hem dinsdagvoormiddag gelijk: “Hansbeke wordt een spookdorp en door de vele werken in de omgeving trekken steeds meer handelaars weg”, zegt Olaf Evrard, die voor Vlaams Belang in de gemeenteraad zetelt, terwijl hij van zijn koffie nipt.

Ook Afrit 12, de Hansbeekse dorpsraad, verzet zich tegen de plannen van Infrabel: “De afsluiting van de spooroverweg was geen goed idee, maar het heeft geen zin om tegen windmolens te vechten. We willen er nu vooral voor zorgen dat de geplande geluidsmuur het uitzicht op het dorp niet belemmert”, zegt Miguel Berteloot. Een brede campagne met affiches in de hele gemeente moet Infrabel en de gemeente ervan overtuigen om hun plannen te herzien. “Voorlopig willen zij geen compromis sluiten, maar we zetten door.”

Ongevallen

Wat in Hansbeke gebeurt, is geen uitzondering. Infrastructuurbeheerder Infrabel wil de Belgische spoorwegovergangen in de toekomst zoveel mogelijk afsluiten en verzeilt daardoor steeds vaker in conflicten zoals in Hansbeke. Zo klaagden veertien gezinnen uit het Limburgse Hoeselt in maart aan dat ze door de vervanging van de lokale spoorwegovergang gedwongen werden om te verhuizen. In Leeuwergem verzetten actievoerders zich dan weer tegen soortgelijke plannen omdat ze vreesden dat hun gemeente er minder bereikbaar door zou worden.

Ondanks de kritiek van burgers gelooft Infrabel-woordvoerder Thomas Baeken dat het belangrijk is om de kruising van treinen en andere weggebruikers zoveel mogelijk te vermijden: “Vorig jaar gebeurden er 23 ongevallen aan overwegen met 9 doden als gevolg. Samen zorgden die tragedies gemiddeld voor anderhalf uur vertraging per dag. Met de afsluiting van de spoorwegoverwegen kunnen we heel wat menselijk leed voorkomen en een stipter treinnetwerk uitbouwen.”

Daarnaast gelooft Baeken dat Infrabel voldoende moeite doet om met burgers en overheden te overleggen. “Ons credo is dat we nooit een overgang afsluiten als er geen compromis gevonden kan worden. Zo laten we ons telkens adviseren door lokale overheden en kunnen buurtbewoners bezwaar indienen tegen onze bouwaanvragen. Dat gezegd zijnde, is het onmogelijk om alle neuzen steeds in dezelfde richting te krijgen.”

Infrabel schermt met cijfers van ongevallen bij overwegen om zijn beleid te verantwoorden, maar vzw Trage Wegen gelooft dat de organisatie vooral uit financiële belangen keuzes maakt: “Het onderhoud van een spoorovergang kost heel wat geld, dus uiteraard heeft Infrabel er baat bij om die kosten te drukken”, zegt inhoudelijk coördinator Steven Clays. Hij gelooft dat de organisatie niet oprecht geïnteresseerd is in de meningen van burgers over haar plannen en trekt ook het argument rond veiligheid in twijfel: “Als fietsers en voetgangers door de afsluiting van een overweg gedwongen worden om ver rond te rijden, zullen ze er sneller voor kiezen om zich met een gemotoriseerd voertuig te verplaatsen. En we weten nu eenmaal dat een toename van het gemotoriseerd verkeer tot meer ongevallen leidt.”

De vzw roept federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) en Infrabel daarom op om meer waarde aan burgerinspraak te hechten.

Baeken vindt het jammer dat de Clays Infrabel voorstelt als een gigant die zijn mening aan anderen opdringt: “We hechten wel degelijk waarde aan de inzichten van burgers, maar soms hebben mensen wat tijd nodig om aan bepaalde veranderingen te wennen. Daarnaast zou het onverantwoord zijn om er niet alles aan te doen om ervoor te zorgen dat het aantal ongevallen aan onze overwegen zoveel mogelijk daalt. Ik zou critici willen uitnodigen om aan nabestaanden van mensen die bij spoorwegovergangen om het leven komen te vertellen dat het niet noodzakelijk is om dergelijk leed te voorkomen.”