Bedreigde diersoort
Afrikaanse olifant gaat nog sterker achteruit dan gedacht
Het aantal Afrikaanse olifanten is in zeven jaar tijd met 30 procent afgenomen, vooral door stroperij.
Wacht de Afrikaanse olifant het lot van de prehistorische mammoet? Als het zo doorgaat wel. Het aantal olifanten keldert razendsnel. In 2014 liepen er zeker 144 duizend olifanten minder rond dan in 2007. Dat is een afname van ruim 30 procent, voornamelijk als gevolg van stroperij.
Dat blijkt uit een internationale populatietelling van de Afrikaanse (savanne-)olifant die vandaag wordt gepresenteerd op de wereldconferentie van de International Union for the Conservation of Nature (IUCN) in Honolulu, Hawaii. De belangrijkste uitkomsten lekten woensdagavond al uit.
De nieuwe cijfers zijn van belang omdat de IUCN komend weekeinde besluit of de beschermingsstatus van de Afrikaanse olifant op de zogeheten Rode Lijst moet worden bijgesteld van 'kwetsbaar' naar 'bedreigd'. Later deze maand zal CITES, de VN-conventie voor de handel in bedreigde diersoorten, bovendien moeten beslissen over het tijdelijk vrijgeven van de handel in ivoor.
Olifantenkuddes turven
De schattingen zijn gebaseerd op de 'Great Elephant Census', volgens de initiatiefnemers zelf de grootste en meest betrouwbare pan-Afrikaanse telling van savanne-olifanten ooit, gefinancierd door het Wereld Natuur Fonds en Microsoft-oprichter, miljardair en weldoener Paul Allen. Twee jaar lang turfden bijna driehonderd onderzoekers systematisch olifantenkuddes vanuit de lucht.
Er werden in totaal 352.271 olifanten geteld. In vijftien van de achttien onderzochte landen blijken de populaties sinds 2007 met zeker 30 procent gekelderd. In landen als Mali, Tsjaad en Kameroen dreigt de olifant uit te sterven. De meeste olifanten leven in beschermde gebieden, maar ook daar zijn ze niet veilig. Op elke honderd olifanten werden twaalf karkassen geteld.
De resultaten zijn nog ernstiger omdat de Centraal-Afrikaanse bosolifant (een aparte soort) niet in de tellingen is meegenomen. Volgens een woensdag gepubliceerde studie van de Wildlife Conservation Society is het aantal bosolifanten tussen 2002 en 2013 met zeker 65 procent gedaald. Er zijn er nog hooguit 70 duizend over. Om te herstellen hebben die populaties zeker een eeuw nodig vanwege hun trage reproductiegraad, aldus de auteurs.
Sleutelsoort
De cijfers zijn in lijn met eerdere onderzoeken. De Afrikaanse olifant heeft zwaar te lijden onder stroperij en afname van leefgebieden. De gevolgen zijn groot. De olifant is niet alleen een iconisch dier, maar ecologisch gezien ook een sleutelsoort. Olifanten zijn landschapsarchitecten. Ze eten veel, poepen veel en trekken rond. Ze vormen paden in het bos en houden de savanne open, ze verspreiden zaden en vruchten en graven waterpoelen. Zonder olifanten verandert het regenwoud van structuur en groeit de savanne dicht.
De afname is ook slecht voor de wildparken en landen in kwestie. "Als je de olifanten uit de parken weghaalt, wordt het erg moeilijk de politieke wil op peil te houden om die parken in stand te houden", zei James Deutsch van Vulcan Wildlife Conservation,medefinancier van de tellingen. En wildparken leveren geld op voor onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur.
In sommige landen, vooral in zuidelijk Afrika, gaat het beter met de olifant. Niet toevallig willen die landen hun ivoor te gelde maken. De ivoorhandel is internationaal onder CITES verboden, maar binnenlandse handel is veelal toegestaan. Landen als Zimbabwe en Namibië willen hun voorraden mogen verkopen. Andere Afrikaanse landen zijn daar fel tegen, zoals Kenia, dat eerder dit jaar een recordstapel geconfisqueerd ivoor demonstratief in brand stak.
Ivoorhandel
Voorstanders van ivoorhandel zeggen dat gereguleerd handelen geld oplevert voor natuurbescherming. De tegenstanders geloven dat de handel de stroperij bevordert en de vraag naar ivoor in vooral Azië stimuleert. Een eerdere opschorting van de ban was volgens Allan Thornton van de Environmental Investigation Agency het begin van de huidige stroperijgolf.
Fred Kuma van WWF Afrika hoopt dat de cijfers aanleiding zullen zijn tot actie. "De Afrikaanse olifant is pas veilig als we de internationale criminele syndicaten aanpakken, corruptie in de complete keten van de illegale handel de kop indrukken, meer en hoger straffen, meer geld stoppen in handhaving en, last but not least, alles doen om de vraag naar ivoor uit Azië te stoppen."
