Afrika heeft na decennialange inspanningen wilde polio uitgeroeid

Nigeria was het laatste Afrikaanse land waarin de ziekte nog niet was uitgeroeid. Dankzij een grootschalige campagne en massale kindervaccinatie is nu ook dat laatste front poliovrij verklaard. Nadat het land tien jaar geleden nog meer dan de helft van de wereldwijde besmettingen voortbracht, is dit volgens de Nigeriaanse overheid een belangrijke mijlpaal.

“Het was een indrukwekkende en grootschalige onderneming, met een grote dosis volharding en doorzettingsvermogen. Dat was nodig, op momenten dat we dachten dat we er geraakt waren, kwam er toch steeds een nieuwe heropleving", zegt Matshidiso Moeti, de Afrikaanse directeur van de Wereldgezondheidsorganisatie.

Moeti wijst er wel op dat het gaat om de wilde polio, een ziekte die vooral jonge kinderen onder de vijf jaar treft. De ziekte leidt tot onherstelbare verlamming. In ernstigere gevallen, waarbij de ademhalingsspieren verlamd raken, kan ze zelfs leiden tot overlijden. Er is wel nog sprake van het ‘van vaccin afgeleide poliovirus’. Dat is een zeldzame vorm die wordt voortgebracht door een mutatie in de vaccins.

Vaccinatie-angst

Dat nu ook op dat laatste stukje Afrikaanse bodem het virus is bestreden, is het resultaat van tientallen jaren werk en samenwerking tussen internationale gezondheidsorganisaties en lokale overheden. Daarbij werd vooral ingezet op het bestrijden van angst en wantrouwen die heersten tegenover de poliovaccins.

Volgens Moeti was het een grote uitdaging om de geruchten te ontkrachten. Volgens haar geloven veel inwoners “dat het vaccin niet veilig zou zijn, dat het zou leiden tot hiv of aids, of dat het vrouwen zou steriliseren met het oog op een bevolkingsdaling in het noorden”. Ook een geschiedenis van controversiële medische proeven versterkte de weerstand in Nigeria.

Dat wantrouwen tegenover de gezondheidsmedewerkers ging ver. In 2013 werden negen vrouwen die zich toelegden op de vaccinatie van kinderen vermoord door leden van Boko Haram. In totaal zijn minstens 47 gezondheidsmedewerkers die betrokken zijn bij de uitroeiing van polio, vermoord. Anderen werden ontvoerd of raakten gewond tijdens aanvallen.

Strijd nog niet voorbij

Maar ook nu is de strijd die begon in 1988 en werd gesteund door Nelson Mandela, nog niet gestreden. De organisaties willen nu inzetten op een betere verzorging en levenskwaliteit van de patiënten.

“Gezondheid is niet alleen de afwezigheid van een dodelijke ziekte, het is een algemeen gevoel van welzijn”, zegt Moeti. Ook Musbahu Lawan Didi, mede-oprichter van de Nigeriaanse Vereniging van Polio-overlevenden benadrukt dat 90 procent van de polio-overlevenden in grote armoede leeft en bedelend op straat belandt.

Daarnaast wordt nog steeds ingezet op een grondige controle en een opvolgsysteem, zodat er zeker geen gevallen onder de radar blijven. Ook van de niet-wilde polio zijn er nog steeds besmettingen. Ondanks de grote inspanningen zijn er nog in zestien landen kleinere uitbraken van die vorm aanwezig.

Enkel in Afghanistan en Pakistan zouden er nu nog gevallen van wilde polio zijn.