Afrika brandt op dit moment harder dan het Amazonewoud

Midden in de wereldwijde commotie over het brandende Amazonewoud lanceerde de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA een satellietbeeld van Centraal Afrika. Daaruit bleek dat de situatie in Afrika veel erger is. Twee landen, Angola en de Democratische Republiek Congo, krijgen af te rekenen met vijf keer zo veel bosbranden als het Amazonewoud, dat zich over negen landen uitstrekt. Zambia, Mozambique en Madagascar staan ook in brand.

De Franse president Emmanuel Macron leek als een van de weinigen ook de Afrikaanse problematiek in de gaten te hebben. De verwijten aan het adres van Bolsonaro en de nood aan oplossingen voor het Amazonewoud waren niet de enige onderwerpen die Macron aanhaalde in zijn speech op de G7-top in Biarritz. Hij pleitte daarnaast voor fondsen om de bosbranden in Afrika aan te pakken.

Vergelijkende vlieger gaat niet op

In zowel de Amazone als in Centraal-Afrika is het vuur aangestoken door boeren. Ze branden alles plat, omdat het een goedkope manier is om bepaalde bacteriën en ziektes te verwijderen en de as van de verbrande struiken zorgt voor vruchtbare bodems. Na enkele jaren verliest de ondergrond zijn voedingsstoffen en vertrekken de landbouwers naar een ander gebied om de techniek te herhalen.

Hoewel beide branden het gevolg zijn van oude landbouwtechnieken waarbij vuur gebruikt wordt, mogen we beide fenomenen niet vergelijken volgens experten. Afrikaanse boeren steken de gebieden ‘gecontroleerd’ in brand, stellen ze. Ook zetten ze de vlammen niet in bij gebieden waar veel bomen staan, maar wel bij weides en akkers.

‘Branden voegen waarde toe’

Tosi Mpanu Mpanu, Congolese onderhandelaar op de klimaatconferenties van de Verenigde Naties benadrukt dat de techniek in Centraal Afrika noodzakelijk is voor landbouw, terwijl “het vuur in het Amazonewoud voornamelijk het gevolg is van de opwarming van de Aarde en van de droogte.” Volgens hem zouden 9 op de 10 branden in Afrika zelfs geen schade berokkenen, maar net waarde toevoegen voor de gemeenschap.

“Vuur wordt in Afrika gebruikt om te jagen, om de beste planten voor voedsel of vezels te laten groeien, om reizen makkelijker te maken en ongedierte te bestrijden. Dat is traditioneel en blijft vandaag in veel delen van het continent bestaan”, zegt Peter Moore, brandspecialist bij de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties.

Ongeruste milieuorganisaties

Samen met president Macron sloegen ook heel wat milieuorganisaties alarm, want hoe dan ook wordt een bosbrand niet ervaren als een pluspunt voor de natuur. Ze waarschuwen dat de brandtechnieken bomen doen sneuvelen, de biodiversiteit doet dalen en zorgt voor erosie in de bodem.

De Angolese regering countert hen. Ze verwittigen voor mogelijke vergelijkingen tussen hun land en het Amazonewoud, want dat kan leiden tot “desinformatie en dramatisering van de situatie”. “In deze tijd van het jaar en in veel regio’s van ons land zijn er branden door boeren die hun land voorbereiden op het regenseizoen dat voor de deur staat,” zeggen de autoriteiten in een verklaring.

Ontbossing

Dat veel bomen verdwijnen in Afrika, staat wel vast. Dat ligt niet aan de branden, maar wel aan de grote machines en hakbijlen die de bomen neerhalen. Mpanu Mpanu schat dat het boomgebied met bijna 15% gedaald is ten opzichte van 2003.

Ook minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders vraagt aandacht voor de ontbossing in Afrika. Dat zei hij in Helsinki tijdens een gesprek met zijn Europese ambtgenoten. “We moeten op een ruimer niveau nadenken over het bewaren van onze natuurlijke rijkdommen”, aldus Reynders. “In Afrika woedt dezelfde problematiek. We moeten nadenken hoe we de lokale bevolking toegang tot landbouwgrond kunnen geven.” Nu worden vaak bosbranden aangestoken om landbouwgrond te creëren.

Volgens hem moet er meer aandacht zijn voor natuur en klimaat in handelsakkoorden. “Moeten we vlees en andere producten accepteren uit gebied dat wordt ontbost?”, vraagt hij zich af. “En hoe kunnen we dat controleren?”

Volgens hem moeten het Europees Parlement en de volgende Europese Commissie, waarvan hij deel uitmaakt, positie innemen. “De EU moet een voorbeeld kunnen stellen”, vindt Reynders.

Finland zette dan weer het noordpoolgebied op de agenda van de Europese ministers. Dat geniet een groeiende geopolitieke aandacht, zoals afgelopen weken onder meer bleek uit de interesse van de Amerikaanse president Donald Trump om Groenland over te kopen van Denemarken. Ook Rusland en China zijn geïnteresseerd in het noordpoolgebied, onder meer voor scheepvaartroutes en natuurlijke rijkdommen.