Actrice Abke Haring: "De vluchtelingenproblematiek is zó aanwezig: daar kun je niet omheen"

“Ik ben niet meer zo goed op de hoogte. Zijn er veel voorstellingen met wijsvingers?” Abke Haring (38) behoedt zich voor 'voorstellingen met wijsvingers' – “ik vind het leuk als mensen iets voelen, maar ik wil niet bepalen wat ze voelen”, stelt ze – maar ze is nu wel een van de vier spelers in Guy Cassiers' Grensgeval, een voorstelling over de vluchtelingencrisis.

Zo zijn er tegenwoordig veel. Samen met Grensgeval loopt ook Mokhallad Rasems Zielzoekers in het Antwerpse Toneelhuis. Vorig jaar stond Luk Percevals Oogst van de wrok op de planken van NTGent. Echo's van de migratieproblematiek waren hoorbaar in de KVS-productie Odysseus. En ook in de Roovers' Onschuld kwam het thema onlangs aan bod.

Van alle tijden

“Ik snap dat dit als een heel actuele en politieke voorstelling beschouwd wordt”, vertelt Haring. “Zulke voorstellingen maak ik zelf nauwelijks. Maar tegelijk is vluchtelingenellende iets van alle tijden: het is al heel lang actueel, ook al komt het nu heel dichtbij. Het is een thema waar je niet omheen kunt. Het maakt niet uit wat je doet. Iedereen is hiermee bezig, en als je toneel maakt, is het logisch dat je dan net daar een voorstelling over maakt. Het is zo groot, zo ongelooflijk aanwezig.”

Er zit een zeker pamfletgehalte in de tekst – van Nobelprijswinnares Elfriede Jelinek – en dus ook in de voorstelling, legt Haring uit. Het risico van een 'voorstelling met wijsvingers' ligt op de loer. “Die tekst is eigenlijk al één grote wijsvinger, met een paar goede grappen erbij. Maar die wijsvinger moeten we niet uitvergroten. Het zou natuurlijk fijn zijn als het iets doet, als het iets teweegbrengt, als er nadien gesprekken ontstaan. Maar we willen de mensen ook geen slecht gevoel aanpraten.”

Verlangen naar thuis

Heeft ze er zelf een slecht gevoel aan over gehouden? Als het gaat over een thuis zoeken, is Abke Haring zelf een beetje een 'grensgeval'. Ze is geboren in Utrecht, en verhuist over drie weken naar Amsterdam, na twintig jaar in Antwerpen te hebben gewoond, terwijl ze haar man leerde kennen in New York. “Toen ik hier twintig jaar geleden aankwam, was het echt de hel, niet te doen. 'Ga terug naar je eigen land': dat werd me letterlijk gezegd. Shocking. En ik werd niet geholpen in de bakker. Maar ik moet niet zeuren: ik heb hier heel mooie jaren beleefd.”

Het onderweg willen zijn is een gevoel dat ze nodig heeft, legt ze uit. “Ik heb helemaal niks. Geen huis, geen auto. Zelfs geen bed: het is gewoon een matras. Ik kan doen wat ik wil. Ik vind het fijn dat dat nog kan. Ik heb die drang altijd al gehad, ik weet niet vanwaar die komt. Maar tegelijk heb ik ook een verlangen naar thuis. Ik ben daar altijd een beetje naar op zoek geweest. Nu nog soms. Al heeft dat zichzelf een beetje opgelost, nu ik een kind heb. Thuis zijn met je kind en je man: het is een klassieker, maar het klopt wel.”

Helpt die voortdurende zoektocht naar een thuis om zich in te leven in het verhaal van de vluchtelingen dat in Grensgeval wordt verteld? “Nee, helemaal niet. Dat is peanuts met wat die vluchtelingen meemaken. Als je die tekst leest... Het is echt afschuwelijk. We hebben daar heel veel over gesproken tijdens de voorbereidingen, en we zijn tot de vaststelling gekomen dat we eigenlijk geen ruk doen. Ik ook niet. Zeggen dat ik me beter in hen kan inleven? Dan denk ik: 'Ab, alsjeblieft, houd op.' Ik weet helemaal niks, en ik voel me zeer bezwaard dat ik niet veel meer inspanningen doe. Misschien komt het er nog van. Ik hoop het.”

Grensgeval, tot 13 mei in Toneelhuis, Antwerpen. Daarna op tournee. Toneelhuis.be