'Acteur 'Daens' had seks met twintig Nederlandse studentes'
Oud-studenten van de Amsterdamse theaterschool beschuldigen twee prominente docenten van grensoverschrijdend gedrag, onder wie de Vlaamse acteur Jappe Claes. De mannen, die beiden ook belangrijke posities in de theaterwereld bekleden, zouden amoureuze relaties met leerlingen aangeknoopt hebben. Dat zeggen ex-studenten en docenten in de Volkskrant.
Jappe Claes is een acteur van het Nationale Toneel, bekend van onder meer Daens, Het vonnis, Dossier K. Genomineerd voor de Louis d'Or. Een man met een markant gezicht. Als hij speelt, probeert hij een geheim te creëren, zei hij ooit in een interview. Een geheim dat de toeschouwer nooit te weten komt. Claes stapte begin 2014 op. Dat gebeurde nadat een groep jonge docenten een onderzoek naar hem had ingesteld. Zij concludeerden dat hij met veel studenten seksuele relaties had gehad, mogelijk meer dan twintig. Een aantal vrouwen zei zich door hem geïntimideerd, gemanipuleerd en gebruikt te voelen.
"Hij had een strategie", vertelt een van hen anoniem. "Eerst wordt hij close met een student, dan ontstaat er contact naast school, via sms'jes. Daarna nam hij meisjes mee naar het café en probeerde hij ze te zoenen of aan te raken. Hij nodigde ze uit op zijn hotelkamer. Als ze hem afwezen, reageerde hij heel heftig. Hij zei tegen hen: 'Ik kan je maken of breken.'"
Klimaat
"Ik heb altijd wel tegen mezelf gezegd: tot daar had het nooit moeten komen", vertelt een andere ex-studente. "Maar op een avond belandden we in het café. Op een gegeven moment bleven we met zijn tweeën over. Hij zei: dit wil jij ook. En alle twijfel die je dan hebt, die gezonde weerstand, wordt dan omgebogen naar spanning. Die signalen van jezelf die heel correct zijn, gaf hij een andere kleur. Hij draaide ze, waardoor ik erin ging geloven. Zelfs zijn collega's zeiden tegen mij: goh, hij is echt verliefd, he? Alsof het allemaal heel gewoon was. Juist door dat klimaat had ik lange tijd niet door dat dit niet normaal was."
Een andere getuige vertelt dat ze anderhalf jaar een affaire heeft gehad met Claes. Hij heeft haar als kwetsbare, onzekere studente overladen met complimenten. Haar op een voetstuk geplaatst. Verteld hoe bijzonder ze was. Haar laten merken dat ze anders was dan de anderen. Het waren allemaal dingen die ze wilde horen. Maar het gevoel dat ze hierdoor kreeg, heeft ze verward met verliefdheid. Ze vertelt hoe Jappe Claes haar al die tijd heeft gebruikt, en hoe ze dat nu pas inziet.
Claes werd volgens ingewijden door directeur Jan Zoet voor de keuze gesteld: of hij moest opstappen, of er zou een diepgravend onderzoek komen. Hij koos voor een 'vrijwillig' vertrek. In de zomer van 2013 maakt hij bekend dat hij in januari van het volgend jaar vertrekt als artistiek leider van de Regie-opleiding. Midden in het schooljaar.
In het persbericht staat geen woord over de ware reden voor zijn vertrek. Alleen dat Claes zich meer wil richten op zijn carriere als acteur. Volgens het bericht heeft hij de Regie-opleiding tien jaar lang 'met veel verve' geleid. Zijn vertrek werd 'een verlies' voor de theaterschool genoemd. Zelf ontkent Claes aanvankelijk seks te hebben gehad met studentes. Later erkent zijn advocaat dat Claes één kortstondige relatie heeft gehad met een studente.
De andere docent is Ruut Weissman, artistiek leider van de Theaterschool en vermaard theaterregisseur, bekend van de musical Hij gelooft in mij over André Hazes. Weissman erkent desgevraagd dat hij in de jaren 80 relaties met studenten had, maar zegt zichzelf begin jaren 90 tot de orde te hebben geroepen. "Op een dag realiseerde ik me dat mijn positie dat niet toeliet. Maar in de jaren 80 gebeurde dat gewoon, relaties met studenten. Mijn leidinggevenden deden dat ook. Ik wil het niet goedpraten, maar dat was het klimaat."
Weissman bezweert daarna nooit meer in de fout te zijn gegaan. Hij zegt dat het bij drie relaties is gebleven. De Volkskrant sprak met vier vrouwen die zelf zeggen als student in de jaren 80 een relatie met Weissman te hebben gehad. Andere bronnen zeggen dat het om meer relaties ging. "Ik weet zeker dat de mensen met wie jullie gesproken hebben niet de mensen zijn die succes hebben gehad. Dat weet ik zeker", zegt Weissman.
Dieptepunt
Op de school is het ook de afgelopen jaren onrustig rond Weissman. In 2012 stuurt een docente, die uit angst voor haar positie anoniem wil blijven, een brandbrief aan de vertrouwenscommissie naar aanleiding van recente geruchten over hem. Na overleg met de school dient de docente geen officiële klacht in omdat ze geen juridisch houdbare bewijzen heeft.
In 2014 stapt cabaretière en zangeres Karin Bloemen met verklaringen van zes vrouwen over Weissman naar de schoolleiding. De vrouwen, onder wie in ieder geval twee van de drie met wie Weissman in de jaren 80 een 'verhouding' had, vinden dat Weissman zijn positie heeft misbruikt door relaties met hen aan te gaan.
Omdat het geen formele klachten betrof, de brieven anoniem waren en omdat het ging om feiten van tussen de 20 en 30 jaar geleden, deed de school er verder niks mee. Weissman noemt het dossier van Bloemen het dieptepunt van zijn leven. "Het zit vol met leugens."
De theaterschool laat in een reactie weten dat "intieme relaties tussen docenten en studenten, alsmede tussen medewerkers, die in studie of werk in een onderlinge afhankelijkheidsrelatie verkeren, niet acceptabel en dus niet geoorloofd zijn".
De Volkskrant sprak vijftien oud-studenten, drie (oud-)docenten en andere ingewijden. Volgens hen heerste er jarenlang een cultuur waarin grensoverschrijdend gedrag van docenten zonder consequenties bleef. De school claimt dat met die cultuur is afgerekend. "Alle klachten en signalen die worden opvangen, worden opgevolgd door nader onderzoek en gesprekken. Indien nodig worden er conclusies getrokken en maatregelen genomen."
