Achter de kammen straat

All Saints, Diesel, Levi's, Lee, Essentiel, Adidas. Het is geen geheim meer dat de Kammenstraat zijn ooit zo edgy imago heeft afgeworpen en verveld is tot een volwaardige mainstream winkelstraat van Antwerpen. Naast die grote merken houden ook andere kleinere evergreens er huis zoals Vier, Zappa, Ringz and Thingz (al héél lang) en Fish 'n Chips - hoewel deze onlangs honderd meter verder is opgeschoven en technisch gezien niet meer in de Kammenstraat ligt.

Op zaterdag kun je er over de koppen lopen. Tuurlijk, elke toerist kent de Kammenstraat en haar geschiedenis. Alternatief straatje ooit. Laundry Day is er geboren.

Als de toerist wandelt, dan gaat hij tot het einde van die straat en maakt dan rechtsomkeer. Vanaf de Oudaan, die de Kammenstraat afbreekt, is het immers dode zone. Dénkt men. Sinds enkele jaren is dat steeds minder het geval. In het verlengde van de Kammenstraat, meer bepaald in de Bredestraat, Kleine Markt, Vlemminckveld en Rosier, duiken de jongste jaren kleine initiatieven op die best de moeite waard zijn om te bezoeken: eetzaak Cafématic, kledingzaak Rosier 41, B&B Rosier 10, handtassenatelier Klaar Devillé, theewinkel Mattheus-B, babywinkel Bianco, conceptsupermarkt HNGRY en conceptstore St. Vincents. Dit jaar kwamen brokaatwinkeltje Paulette in 't Stad en fairdesignhub Host erbij. En zo zet deze schaduwbuurt tussen de Kammenstraat en het Mechelseplein zich gestaag op de kaart.

Pionier

Alles begon zo'n zeven jaar geleden met Rosier 41, de winkel van Paul Visser (60) en Viviane Van Werelyckhuysen (61). Rosier 41 verkoopt hoogwaardige tweedehandskledij van topontwerpers zoals Martin Margiela en Ann Demeulemeester en trok meteen een specifiek publiek van heinde en verre aan. "Toen wij ons hier zeven jaar geleden vestigden, was er helemaal niets", zegt Viviane. "Alleen Raf Simons zat hier met zijn atelier - nu nog altijd. Het is het witte gebouw vol graffiti tegenover onze winkel."

"Nu, ik betwijfel dat de opkomst van de buurt aan ons te danken is", vervolgt Viviane nuchter wanneer we haar een pioniersrol proberen toe te wijzen. "Winkeliers komen niet om zich dicht bij ons te vestigen maar omdat de prijzen in de hoofdstraten niet langer houdbaar zijn. Vooral in de Huidevettersstraat is de huur torenhoog, en ook in de Kammenstraat kunnen tegenwoordig alleen de grote winkels nog de huurprijzen betalen."

Net zoals buurten door gentrificatie te duur worden voor de gewone burger, zo zijn de winkelstraten van Antwerpen haast niet meer te betalen voor de kleinere winkel. En dus verhuizen die richting Rosier en Bredestraat. Maar het gaat niet alleen om geld, volgens Viviane. "Winkels met een heel eigen stijl willen niet meer tussen de mainstream ketens zitten", zegt ze. "Ze vestigen zich liever op een alternatieve plaats." Deze buurt is daar perfect voor. De zijstraten zijn voldoende 'off the track' maar liggen uiteindelijk nog erg centraal in Antwerpen.

Nieuw ijkpunt

Niet in de hoofdstraat maar wel in de zijstraat, zo dachten bijvoorbeeld Bianco en St. Vincents erover. Bianco is (aldus Viviane) de mooiste babywinkel van de stad, St. Vincents een parel van een conceptstore en een nieuw ijkpunt van de buurt. "We hebben er bewust voor gekozen om de hoofdstraten zoals de Nationalestraat en de Kammenstraat te mijden", zegt Henri Delbarre die samen met zijn vriendin Geraldine Jackman de winkel opende in 2015. "Die straten zijn eerder mainstream - waar op zich niets mis mee is natuurlijk. De Kammenstraat was sowieso ook onbetaalbaar voor ons. Ga je hier 50 meter verder (tot de Kammenstraat) dan wordt de huurprijs plots maal drie."

St. Vincents telt veel vierkante meters maar blijft organisatorisch wel een kleine, persoonlijke winkel. Het is niét Main Street en dat typeert deze buurt. "Het is hier een beetje een oase van rust in het centrum", zegt Henri. Dat heeft zijn voor- en nadelen. "We bevinden ons letterlijk een hoek verder dan de Kammenstraat maar krijgen een pak minder volk over de vloer. Aan de andere kant werkt die afstand als een soort van natuurlijke filter. Deze winkel is niet voor iedereen. Alleen zij die echt interesse hebben, geraken dus tot hier."

Deze buurt wordt vooral bezocht door locals en meerwaardezoekende toeristen. Zij belanden negen van de tien keer voor een hap en een drank bij Cafématic, het epicentrum van de buurt. Net zoals Rosier 41 is Cafématic hier al zeven jaar open. Een goed jaar geleden gaf de oprichtster de zaak over aan twee gemotiveerde jongedames: Lauranne De Vos (22) en Nausikaä Van Veerdegem (26). "De vorige eigenares wilde de zaak overgeven aan personen die de charme en de gezelligheid van Cafématic zouden behouden", zegt Nausikaä die er daarvoor al een jaar werkte. "Eerst dachten wij eraan om een nieuwe naam te verzinnen maar kregen toen van onze koffiebrander (Cordon Coffee) te horen dat de Cafématic echt wel een vaste waarde is." Koffiebrander Koen had gelijk.

Vanaf 2018 zou Cafématic een nog grotere rol kunnen spelen voor deze buurt. Het stadsbestuur heeft namelijk gepland om in 2018 hier de straten opnieuw aan te leggen met verhoogde aandacht voor de voetganger. De nabijgelegen gevangenis en de politietoren, twee stoffige bastions, verdwijnen. En zo kan de Kleine Markt, het piepkleine pleintje voor Cafématic dat weinig Antwerpenaren bij naam kennen, heropleven. Lauranne en Nausikaä dromen er alvast van om die Kleine Markt te laten uitgroeien tot een Antwerps fenomeen: het kleinste maar gezelligste pleintje van Antwerpen bijvoorbeeld. "Hopelijk kunnen we na de heraanleg het terras uitbreiden", zegt Lauranne. "Als St. Vincents dan ook een terras opent, kun je hier een echt pleintjesgevoel creëren."

"Ik denk echt dat dit pleintje een ding kan worden", vult Nausikaä aan. De Kleine Markt: het klinkt gezellig.

Centrumcafé

Het ziet er dus allemaal behoorlijk rooskleurig uit voor deze buurt die wij nu omdopen tot côté Kleine Markt. "Wel mag er hier nog wat bijkomen", zegt Lauranne. Iedere winkelier kampt met dat gevoel. De Kleine Markt is voorlopig een fragiele buurt. Zo is Host, de duurzame conceptwinkel op de hoek van Rosier, naar Berchem verhuisd. Gelukkig is er al een nieuwe kandidate voor het pand, een bloemstyliste, maar niets is zeker. Ook HNGRY, de supermarkt die ingrediënten per recept verkoopt, sluit straks de (fysieke) deuren om uitsluitend nog een onlineleven te leiden. Wederom wordt het plaatsje ingenomen, "door een fiets- en boekenwinkel", weet Henri. "Maar naast HNGRY staan er al een hele tijd twee panden leeg. De huur is er te hoog omdat de eigenaars de straat als een verlengde van de Kammenstraat bekijken." Zo trek je geen jonge starters aan. De Kleine Markt heeft nog enkele initiatieven nodig om volledig te vervellen.

kleinschaligheid. Welkom op de Kleine Markt en omstreken.

"Sinds februari houd ik een winkeltje open. De eerste maanden zijn goed verlopen maar de toeristen lijken het moeilijk te hebben om hier te geraken. Nu nog één cafeetje en het zou perfect zijn."

Rosier 1

"Ik werk al heel mijn leven in de sector van de kinderkleding maar deze winkel heb ik pas een goed jaar geleden geopend. Nu verkoop ik ook mijn eigen, bescheiden lijn die ik zelf ontwerp. Ik woon wel al zestien jaar in deze buurt. Met het pleintje, het standbeeld en het café lijkt deze buurt een dorpje in de stad. Je komt hier tot rust. De winkeliers komen onderling ook erg goed overeen. Toen ik pas geopend was, kwamen de dames van Cafématic bijvoorbeeld langs met een cappuccino. We steunen elkaar."

Vleminckveld 6

"We wilden al langer een zaak starten. Toen de eigenares ons voorstelde om Cafématic over te nemen, was dat echt een droom die werkelijkheid werd: zo'n prachtig, licht pand in een leuke buurt. Het menu hebben wij wel aangepast. Je voelt in deze buurt vooral dat het niet 'centrum-centrum' is. Hier zitten vooral locals."

Vleminckveld 2-4

Er groeit wat moois in de schaduw van de bekendste winkelstraat van A

"Voordat wij deze winkel in december 2015 openden, woonden wij in Amsterdam. Geraldine is juriste en ik ben econoom maar we wilden onze jobs inruilen voor een creatieve onderneming. We kozen bewust voor Antwerpen. Hier is er meer ruimte om zo'n zaak te beginnen. Intussen hebben wij goede contacten met de andere uitbaters. Je voelt dat er aan hetzelfde touw wordt getrokken. De dames van Cafématic zijn echt de mama's van de buurt."

Kleine Markt 13

"Zeven jaar geleden hebben wij deze winkel geopend en intussen komt men van erg ver om hier te kopen. Onze kleding bestaat uit tweedehandsstukken van ontwerpers, stuks die recht van de catwalk komen en overschotten van modewinkels. De buurt heb ik echt zien veranderen. Wat vooral opvalt is dat de Bredestraat opgewaardeerd is. Ook heeft men het voormalig OCMW-gebouw platgelegd. In plaats daarvan komt er een businessschool."

Rosier 41

"In maart 2016 zijn wij verhuisd van de Korte Gasthuisstraat naar hier. Het centrum werd te duur. Hier is het nog haalbaar. Vooral het pand stond ons erg aan, maar ook de sfeer van de buurt vond ik goed. In tegenstelling tot de Kammenstraat zit hier eerder kleinhandel. Het enige probleem is dat er nog leegstand is. De meeste panden zijn te groot en daardoor te duur. Ze zouden die moeten opdelen in kleinere panden, zodat jonge starters hier kunnen beginnen. Ook moet co-housing gepromoot worden."

Kleine Markt 8