Abu Dhabi opent nieuwe synagoge, de tweede in de Arabische wereld in bijna honderd jaar

Het moet een ‘baken’ worden van wederzijds begrip, broederschap en ‘harmonie’ tussen de wereldreligies. Woensdag opende in Abu Dhabi, de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), het zogeheten Abraham Familiehuis de deuren voor het grote publiek. Het bestaat uit drie gebedshuizen: het eerste islamitisch, het tweede rooms-katholiek en het derde joods.

De opening van die laatste, de Mozes Ben Maimon-synagoge, is een direct gevolg van de dooi in de betrekkingen tussen een aantal Golfstaten en Israël. Die begon in 2020 met de ‘Abraham-vredesakkoorden’ die tot stand kwamen na Amerikaanse bemiddeling. Behalve de VAE zette ook Bahrein zijn handtekening, gevolgd door Marokko en Soedan. Op de stranden van Dubai duiken sindsdien horden Israëlische toeristen op. Vliegtuigmaatschappij Emirates schotelt reizigers trots een documentaire voor over de groeiende doch piepkleine Joodse gemeenschappen van Dubai en Abu Dhabi.

Ephraim Mirvis, opperrabbijn in Groot-Brittannië, sprak bij de ceremoniële inwijding van de ‘eerste nieuwgebouwde synagoge’ in de Arabische wereld in bijna honderd jaar. Helemaal waar is dat niet, want die primeur ging naar Marokko, waar men enkele maanden geleden een minisynagoge opende op een universiteit in Marrakesh. Joodse studenten heeft de universiteit niet, maar die worden wel verwacht.

Metaaldetector en camera’s

De opening van de synagoge in Abu Dhabi, een ontwerp van de Brits-Ghanese architect Sir David Adjaye, ging met enige nervositeit gepaard. Journalisten mochten bij de rondleiding geen vragen stellen. Bezoekers moeten door een metaaldetector naar binnen en er zijn overal camera’s aangebracht. Van scherpslijpers in Iran, gelegen aan de overkant van de Perzische Golf, is bekend dat ze de VAE sinds de deal met Israël als een legitiem doelwit beschouwen.

Volgens schattingen leven er ongeveer 150 Joodse families in het piepkleine oliestaatje, een federatie van zeven verschillende emiraten. Er zijn koosjere restaurants geopend en een joods cultureel centrum. Er kwam een speciaal ‘jaar van de tolerantie’. Tijdens Chanoeka lieten de Emiraatse autoriteiten felverlichte chanoekia’s (de joodse kandelaar) op pleinen neerzetten. De boodschap: iedereen is hier welkom, ongeacht religie. “Laten we onze verschillen vieren”, zo sprak het hoofd van de moslimdelegatie, Mohammad al-Mahrasawy, ex-voorzitter van de Al Azhar-universiteit in Caïro. De islam is de staatsgodsdienst in de Emiraten. Bekering tot een ander geloof is formeel nog altijd verboden.

Band met Israël

Bij de toenadering tot Israël speelt pragmatisme een grote rol: de Emiraten proberen als klein land met iedereen banden aan te knopen. Het grote buurland Saoedi-Arabië maakt al enige tijd voorzichtige bewegingen in dezelfde richting, maar kan volledige normalisatie niet verkopen aan zijn moslimbevolking, voor wie de Palestijnse kwestie bijzonder gevoelig ligt. Wel kunnen Israëliërs tegenwoordig het land bezoeken, mits ze op een ander (niet-Israëlisch) paspoort reizen. In de hoofdstad Riyad dook onlangs een man op in orthodoxe kledij die zichzelf de ‘opperrabbijn’ van Saoedi-Arabië noemt. Volgens deze Jacob Herzog is het slechts een kwestie van tijd voor er meer volgen.

In een recente peiling, onderdeel van de jaarlijkse Arab Opinion Index, kregen Saoediërs de vraag of ze erkenning van de staat Israël door hun regering zouden steunen. Bijna 40 procent zei nee, een kleine groep ja (5 procent) en een meerderheid (57 procent) kruiste de derde optie aan: ‘Weet ik niet / wil ik niet beantwoorden.’ In de Emiraten werd niet gepeild.