Aanschouw de geboorte van een nieuwe Drievuldigheid: bij God, bij Geld, bij Groen

Hind Fraihi is journaliste en columniste bij De Tijd en Ons Erfdeel. In oktober verschijnt haar essay Vooruitopia.

De klimaatopwarming noopt heel wat mensen in het Westen tot een zoektocht naar middelen om toch maar een teennageltje af te knippen van die wanstaltig grote ecologische voetafdruk van onze contreien. In die marge duiken er allerhande initiatieven op met hippe namen als Greentripper, Greenseats, Treecological, Atmosfair, MyClimate en SouthPole. Ze zitten in de business van het “milieubewust reizen”. De reiziger betaalt aan deze organisaties een bedrag per ton CO₂ die hij uitstoot op zijn vliegreis.

Met het opgehaalde geld worden bomen geplant in pakweg Ecuador of huishoudens in andere arme landen ‘verduurzaamd’, door bijvoorbeeld traditionele houtovens in te ruilen voor minder vervuilende exemplaren. Turn travel into trees is de slagzin van een van deze spelers. Het verwoordt marketinggewijs lamme lankmoedigheid in groene gulheid. Je betaalt wat meer voor je vliegtuigtickets, stapt met een onbezwaard gemoed het vliegtuig op richting verre bestemming en iemand anders, een armer iemand, zal wel jouw CO₂-uitstoot compenseren.

Als deze in goedheid vermomde arrogantie iets aantoont, is het wel dat men in het Westen nog steeds de rest van de wereld beschouwt als een soort wingewest dat onze absurd exuberante levensstijl moet financieren. Je zou het ecologisch kolonialisme kunnen noemen. Het komt er in grote lijnen op neer dat Europa de klimaatdoelstellingen voor een deel probeert te behalen door ze af te schuiven op het arme(re) deel van de wereld. Het is zonder meer groene missioneringsdrang by proxy.

Aflaten

We weten dat op een vliegtuig stappen een van de meest nefaste zaken is voor het milieu. Naast de CO₂-uitstoot zijn er nog fijnstof, luchtvervuiling en lawaaihinder. Maar een mens menst; de verlokking van Bali, de Seychellen of San Francisco is toch zo ontzettend groot voor ons, hedonisten die van het leven één groot feest willen maken om de loerende burn-outs en depressies te bestrijden. Par avion. Yolo! Erop los.

De middeleeuwers hadden het gevaar van de grote verleiding voor de menselijke zwakte al goed begrepen. Wie het geld had, kon zich een aflaat kopen die een leven van zonde wegspoelde als er eenmaal rekenschap moest worden afgelegd aan de Hemelpoort. Nu staat Sint-Pieter aan de luchthaven. Groene aflaten in ruil voor een vliegreis. De compensatie is ontsproten aan een paringsdans tussen ecologisch bewustzijn, katholiek schuldgevoel en kapitalisme.

En daar wringt het, bij geld. De historische vervuiling die onze klimaatopwarming veroorzaakt, komt niet van de houtvuurtjes van de Derde Wereld. Wel uit de zware industrie die Europa zijn economische voorsprong heeft bezorgd en die gefinancierd werd met rijkdommen vergaard uit de kolonies. Datzelfde Europa verwacht nu van die ex-kolonies dat zij de uitstoot gaan compenseren voor zijn plezierreisjes.

De groene heilige Pieter rammelt met zijn sleutelbos die klinkt als een echo uit het verleden. Aanschouw de geboorte van een nieuwe Drievuldigheid: bij God, bij Geld, bij Groen.