6 niet te missen cultuurtips voor de komende week

1. Kate Tempest, de hipster hopster van het moment

Echt bekend is ze nog niet, maar als je haar werk eenmaal ontdekt hebt, is het moeilijk om haar niét te blijven volgen. Kate Tempest is achtentwintig en ze rapt. Zo zijn er wel meer, denkt u nu. En dat klopt. Maar dit Londense meisje kan méér. Ze publiceert poëziebundels, schrijft theaterstukken en doet daarnaast zelf ook spoken word performances.

In eigen land wordt Tempest inmiddels met lof overladen en ziet ze haar werk regelmatig bekroond worden. The Guardian noemde haar een van de grootste nieuwe talenten in Groot-Brittannië, en zowel protestzanger Billy Bragg als punkpoëet John Cooper Clarke bleken eerder al fan genoeg om haar in hun voorprogramma uit te nodigen. Opmerkelijk, want alleen al het feit dat ze twee jaar aan de prestigieuze BRIT School had gestudeerd was voor enkele critici genoeg om haar geloofwaardigheid als hiphopartieste in vraag te stellen.

Een kortzichtige stelling, vooral omdat Tempest haar tienertijd vulde met het uitvechten van rap battles. Die ervaring resulteerde dit voorjaar in 'Everybody Down', een unieke plaat waarop ze het verhaal vertelt van drie personages die proberen hun eenzaamheid het hoofd te bieden in de grote stad. Daarmee werpt Tempest zich op als de vrouwelijke tegenhanger van Mike Skinner, de spilfiguur van The Streets. Meer nog: haar debuut blijft zonder blikken of blozen overeind naast diens eigen klassieke 'A Grand Don't Come For Free'.

Of haar verhalen zich nu afspelen in het drugsmilieu, of op zinloze feestjes: keer op keer weet ze met haar woordgebruik precies de juiste sfeer te vatten. (BS)

Kate Tempest, 5/12, Ancienne Belgique, Brussel

2. Verknipt drieluik op het podium

Een mysterieus figuur met een karakterkop achter een indrukwekkende brilmontuur met ijzersterke livereputatie. Heeft een mens nog meer nodig om Blaudzun te gaan bekijken.

Herfst in sprookjesland. Zo klonk 'Flame on My Head', de prachtsong waarmee Blaudzun zich in 2012 voor het eerst liet opmerken. Het betekende de internationale doorbraak voor Johannes Sigmond, de Nederlandse singer-songwriter achter Blaudzun. Met 'Heavy Flowers', zijn derde album, tourde hij langs Europese concertzalen en festivals.

Tussendoor schreef hij in alle stilte aan zijn vierde langspeler, 'Promises of No Man's Land'. Die klinkt voller en bombastischer dan eerder werk. Venijniger ook. Al zijn de typische Blaudzun-kenmerken zoals de dynamische arrangementen en Sigmonds snik in de stem nooit ver weg. Denk maar aan de gelijknamige single en het straffe 'Too Many Hopes for July'.

Zelf omschrijft Sigmond zijn jongste als een verknipt drieluik, waarin op de vlucht geslagen personages, eenzaamheid en bedrog een belangrijke rol spelen. De songs zijn bovendien even energiek als de man zelf. Met zijn karakterkop en grote gestalte kan je onmogelijk naast Sigmond kijken. Zijn gitzwarte haar en dito brilmontuur maken hem tot een indrukwekkend en mysterieus figuur. Sigmond leende zijn artiestennaam aan Verner Blaudzun, een Deense wielrenner uit de jaren zeventig. Omdat hij dat mooi vond klinken.

Wielerfanaat Sigmond verzorgt trouwens met 'Bon Voyage' de themasong voor de Tour de France 2015. Maar laat u maar eerst overdonderen door Blaudzuns sterke livereputatie. En pik terwijl ook het Belgische veelbelovende Amongster mee, dat die avond opwarmer van dienst is. (AD)

Blaudzun, zondag 30/11, Ancienne Belgique, Brussel

3. Geen hapklare brokken

De trein der efficiëntie mag dan ook door de artistieke sector razen, bij deze lichting kunstenaars veroorzaakt dat vooral de neiging om aan de noodrem te gaan hangen. Bâtard 2014 maakt opnieuw tijd voor trage en zorgzame gedachten, voor onderzoek en voor stilte. Onder de langgerekte noemer Streeeeetching the Moooooment stelt de betreffende bastaard (het curatorentrio Pamina de Coulon, Michiel Vandevelde en Dries Douibi) het werk van tien jonge en internationale kunstenaars voor. De tien zijn bewust aan de slag gegaan met de parameters 'tijd' en 'ruimte'. Het vierdaagse programma oogt rijk gevuld en avontuurlijk.

Roma
Voor de documentaire film 'Kosmos' werkte de jonge cineast Ruben Desiere samen met een aantal Roma die in 2013 in het Brusselse Gesù-klooster verbleven. Uitgangspunt was de laatste en zwartste roman van de Poolse auteur Witold Gombrowicz. In deze 'Kosmos' vormen paranoia, chaos en beklemming de grondtonen - een fictie die zich aangrijpend vermengt met de realiteit van Desieres hoofdrolspelers, die in die periode uitgewezen dreigen te worden.

Ook de Palestijnse schrijfster Remah Jabr stoelt het verhaal van 'The Apartment' op een waargebeurd incident. In Jabrs tekst zit een koppel vast in een flatgebouw dat door de autoriteiten zal worden opgeblazen. Ze zoeken binnenin een manier om te overleven. Hoeveel mensen passen er in een frigo? De reële versie van het verhaal, waarbij een gehoorgestoord gezin op de Westelijke Jordaanoever bijna het leven verloor omdat het de aanmaning tot ontruiming niet had gehoord, kan qua surrealisme bijna tippen aan deze wrange 'komedie'.

De Nederlandse Emke Idema duwt ons met onze neus midden in de praktijk van snelle opinievorming. Haar 'STRANGER' is een levensgroot bordspel waarin elke toeschouwer een pion is. Idema ontmaskert hoe de mechanismen van groepsdynamiek en beeldvorming werken en dwingt ons om razendsnel, op basis van uiterlijke kenmerken, een mening over onze tegenspelers te vormen. U dacht vrij te zijn van vooroordelen? Haha.

Kleurrijk verzet tegen hapklare verhalen biedt 'Kokokito' van Louis Vanhaverbeke, een performance als een vrolijk 'dansconcert', een stukje 'muzikaal theater' of een 'zanglezing' - bedenk gerust uw eigen creatieve noemers. Het moge duidelijk zijn dat 'Kokokito' geen eenduidige vorm aanneemt, maar vooral een poging is om onze zintuigen te verleiden en te verwarren. Vanhaverbeke praat/denkt/zingt zijn weg door de ruimte in een show die twijfelt tussen theater, dans, installatie en geklungel.

Bâtard is een kunstenfestival als een uit de kluiten gewassen stratier: snuffelend in smoezelige hoekjes, overal ongegeneerd zijn pootje tegenaan heffend, de nekharen steil omhoog. Dit beestje lust geen hapklare brokken. (ECO)

Bâtard festival, 3-6/12 in de Beursschouwburg, Brussel

4. Hoe exotisch zijn de Gilles van Binche?

Kunstenaar Bart Van Dijck heeft drie jaar lang door ons land gereisd op zoek naar de Belgische identiteit. In die periode filmde hij vooral folkloretradities in noord en zuid zoals de Gilles van Binche, de Ganzenrijders van Berendrecht, de Doudou van Bergen, de Pauwelbende van Galmaerden, de Reuskensstoet van Borgerhout, de Krakelingenworp van Geraardsbergen, en de Coucou van Polleur. Sommige van deze tradities zijn bekend, andere dan weer minder, maar allemaal hebben ze fascinerende beelden opgeleverd.

De soms bevreemdende, dan weer groteske film 'The weather was good', is vanaf 6 december te zien op de gelijknamige solotentoonstelling van Bart Van Dijck (1974) in De Warande in Turnhout. In de tentoonstelling confronteert de kunstenaar de tradities van België met die van verre landen om het exotische element van beide te benadrukken. In De Warande wordt nieuw en oud werk getoond en naast elkaar geplaatst zodat er andere inhouden ontstaan: videowerk, sculpturen, prints, lichtbakken en ook grotere installaties, zoals een schietstand waar bezoekers met pijl en boog op doel kunnen schieten.

De zoektocht naar identiteit staat centraal in het oeuvre van Bart Van Dijck. Hij spitst zijn onderzoek ook vaak toe op jongeren en subculturen, die een heel eigen beeldtaal hebben. Naar aanleiding van de tentoonstelling verschijnt een kunstenaarsboek van Bart Van Dijck: 'Great-hearted all friend horizonno matter what my line' wordt uitgegeven bij MER. Paper Kunsthalle. (ER)

Bart Van Dijck. The weather was good, 6/12 tot en met 22/2, De Warande, Turnhout

5. De regering die haar eigen kind opeet

Het is 3160, een doordeweekse donderdagavond bij de familie Onderling. Tot de postbode aanbelt met een uitnodiging voor vader Onderling om te solliciteren op een ondergronds ministerie om de wereld opnieuw vorm te geven.

Eén blik op de plot en de 'koning eet baby'-affiche van Abatoir Fermés nieuwe theatervoorstelling en je denkt: apocalyptische horror. Niets blijkt minder waar. "Horror zou ik 'Colossus' niet durven noemen", zegt regisseur Stef Lernous. "Het is bijna 'Abattoir Fermé lacht met zichzelf'. Bij momenten leest het als een rare revue of pastiche."

Het verhaal gaat over een onplezierig personage in een nog onplezierigere wereld die compleet ontspoord is. "De wereld is vergaan en wat is er nog over? Maar de toekomst is ook een middel om met de nodige afstand naar de huidige wereld te kijken. Het gaat ook over nu, en over de toestand van het theater. Het affichebeeld is voor mij de regering die haar eigen kind opeet. Een symbool voor de politiek van vandaag: dingen die cultureel en sociaal verworven zijn worden nu stapsgewijs afgenomen."

Voor 'Colossus' gaat Abattoir Fermé ook de barokke toer op. De zaal in Kunstencentrum NONA werd volledig herbouwd tot een oud, vervallen theater-in-een-theater. "Barok in zijn vuilheid", zegt Sven Van Kuijk, die het decor ontwierp. "NONA is helemaal volgekleurd. We spelen bewust heel dicht bij het publiek, op een vaak overvolle kleine scène."

Lernous: "Barok gaat eigenlijk om de angst voor de leegte en daarom die leegte helemaal opvullen met overdaad. Toen de kerk aan slagkracht begon te verliezen, werden de kerken barokker om mensen te overweldigen met effecten en weer naar de kerk te krijgen. Of dit dan onze poging is om meer zieltjes voor het theater te winnen? (lacht) Extra zieltjes zijn natuurlijk altijd welkom. We willen tonen dat er ondanks alles nog altijd veel passie en goesting is." (KVDP)

'Colossus' van Abattoir Fermé, NONA en CC Mechelen, 3/12-20/12 in NONA, Mechelen. De voorstelling is uitverkocht, maar je kunt je nog op de wachtlijst zetten.

6. Schilder van het licht

"De kijker moet de periode kunnen ruiken", zegt de Britse regisseur Mike Leigh over zijn schitterende film 'Mr. Turner', een prachtige biopic over de wereldberoemde Engelse landschapsschilder J.M.W. Turner (1775-1851).

Die uitspraak hoeft niet letterlijk genomen te worden. Veteraan Mike Leigh, die de Gouden Palm won met 'Secrets and Lies' en de Gouden Leeuw kreeg voor 'Vera Drake', is een meester van het realisme. Zijn films zijn doorgaans eigentijdse, vaak grimmige drama's, maar als hij dan toch eens een époquefilm maakt, wil hij dat die er zo realistisch mogelijk blijft uitzien. Alsof men de periode zou kunnen ruiken.

In 'Mr. Turner', zijn eerste langspeelfilm die met digitale camera's wordt gedraaid, concentreert Mike Leigh zich op de laatste 25 jaar van het leven van de kunstenaar die vaak omschreven wordt als 'de schilder van het licht'. Het titelpersonage wordt uitstekend vertolkt door de rondbuikige Timothy Spall, een acteur die reeds vaker met Leigh heeft samengewerkt en die vol overtuiging gestalte geeft aan de kunstenaar als knorrige en mopperende brombeer. Het leverde Spall dit jaar reeds de prijs van beste acteur op in Cannes en alvast een nominatie voor de European Film Awards (EFA).

Mike Leigh maakt geen vrijblijvende, maar altijd zeer persoonlijke films, waarbij de nadruk steevast op de personages ligt, ook in een historische context. 'Mr. Turner' is een biopic zonder grote drama's, maar met veel aandacht voor historisch detail, de visuele pracht van de schilderijen, de werkwijze van de bevlogen en ook wel excentrieke kunstenaar. En natuurlijk ook voor de mensen in zijn omgeving, zoals zijn vader, zijn huishoudster, de laatste vrouw in zijn leven en enkele collega's uit de Royal Academy of Arts. Met schilder John Constable klikte het blijkbaar niet zo goed. En jawel, de beroemde anekdote dat Turner zich ooit aan de mast van een schip liet vastbinden om daarna beter een sneeuwstorm te kunnen schilderen, zit ook in de film.

In Tate Britain loopt momenteel de grote overzichtstentoonstelling Late Turner - Painting Set Free. Zou men die best vóór of na het bekijken van de film gaan bezoeken? "Ik heb mij laten vertellen dat het in beide richtingen werkt", zegt Mike Leigh. "Maar als je mijn persoonlijke mening vraagt: ga eerst de film bekijken, daarna de tentoonstelling en dan opnieuw de film (lacht)." (JT)

'Mr. Turner', vanaf woensdag 03/12 in de bioscoop