55 kunstwerken verwoest bij brand Armando Museum
Met de ondergang van het Armando Museum in het Nederlandse Amersfoort zijn ook 55 onvervangbare kunstwerken verdwenen. Dat is het schrijnendste aan de brand die maandag door de neoclassicistische voormalige Elleboogkerk in het centrum van de stad raasde.
door Rutger Pontzen
AMSTERDAM l Onder de werken bevinden zich een zeventiende-eeuwse ets van Jacob van Ruisdael, twee werken van Anselm Kiefer, grafiek van Albrecht Dürer en een schilderij van Luc Tuymans.
Het enige wat misschien de brand overleefd zal hebben is de Bergeyk Circle van Richard Long, een zestigtal brokken leisteen die in een cirkel op de grond liggen, uit de collectie van het Kröller-Müller Museum in Otterlo. De verzekeringswaarde van alle werken bij elkaar wordt geschat op 3 miljoen euro, maar de artistieke waarde is vele malen hoger.
De brand brak uit op het moment dat in het museum de tentoonstelling In het woud - op zoek naar betekenis te zien was, die drie weken geleden werd geopend. Daarin waren veel werken in bruikleen opgenomen uit andere collecties.
Groot is bijvoorbeeld het verlies van het Berglandschap van Segers, de zeventiende-eeuwse schilder en graficus die door Rembrandt zeer werd bewonderd. Segers heeft tijdens zijn korte leven een bescheiden oeuvre gemaakt, maar geldt als een van de meest eigenzinnige en baanbrekende kunstenaars uit de Gouden Eeuw. Het schilderij is afkomstig uit het Museum Bredius in Den Haag.
Ook Martijn Sanders, de oud-directeur van het Concertgebouw, verloor twee "onvervangbare werken". Een vroeg werk van Anselm Kiefer, het schilderij Königin Louise, dat Sanders in het atelier van de schilder had gekocht, en een late Kiefer die hem door Armando was geschonken.
Kiefer werd, naast kunstenaars als Baselitz, Immendorf en Penck, beroemd als een belangrijke Duitse schilder die de naoorlogse periode in beeld bracht, vol met herinneringen aan het nazisme. En die daarin een grote verwantschap vertoont met de Nederlander Armando.
Voorts had het Amsterdams Historisch Museum grafiek van Dürer afgestaan en Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam een ets van Van Ruisdael. Het Stedelijk Museum voor Actuele Kunst in Gent (S.M.A.K.) verloor een schilderij van Luc Tuymans, getiteld Bos. Het doek geldt als een sleutelwerk uit de Gentse verzameling en behoorde tot de kostbaarste bijdragen aan de tentoonstelling in Amersfoort.
Onder de verbrande werken zijn ook ongeveer twintig schilderijen en litho's van Armando, waaronder Zwart water, zijn belangrijkste project uit de Nulbeweging.
