230 miljoen Chinezen in lockdown, protest tegen zerocovidbeleid neemt toe

De geluiden van onvrede over het zerocovidbeleid in China nemen toe, nu het aantal besmettingen een nieuwe piek bereikt. In enkele steden zijn protesten uitgebroken en op sociale media klinkt felle kritiek.

Veel Chinezen hadden gehoopt dat het zerocovidbeleid zou versoepelen na het Partijcongres, waar partijleider Xi Jinping recentelijk zijn macht consolideerde. In plaats daarvan zijn er meer lockdowns, mogelijk ook doordat uitbraken tijdens het congres zijn stilgezwegen.

In heel China werden maandag 5.496 besmettingen gemeld, het hoogste aantal sinds 2 mei, toen er een grote uitbraak was in Shanghai. Gezien het strenge zerocovidbeleid in China betekent dit ook een toename van het aantal mensen in lockdown of quarantaine. Volgens cijfers van de Japanse zakenbank Nomura zaten eind oktober 232 miljoen Chinezen in een vorm van lockdown. ‘De lockdowns worden nog strenger toegepast sinds het einde van het Partijcongres’, aldus de bank.

Golf van kritiek

De verscherping van de maatregelen zorgt voor een toename van onvrede, waarbij het zerocovidbeleid steeds meer in twijfel wordt getrokken. Zo leidde een nieuwsbericht over de arrestatie van een vrouw in Beijing wegens het overtreden van covidregels tot een golf van kritiek op de overheid. De vrouw besmette zeven contactpersonen, waardoor 2.700 mensen in quarantaine belandden.

Bij eerdere verhalen over ‘zerocovidzondaars’ kozen Chinese internetters massaal de kant van de overheid. Maar de nieuwskop ‘een vrouw in Beijing bezorgt 2.700 mensen quarantaine’ werd op sociale media verdraaid tot ‘een man in Beijing bezorgt 1,4 miljard mensen quarantaine’, verwijzend naar Xi Jinping. Directe kritiek op de hoogste leider is uitzonderlijk in China. Alle accounts op Weibo en WeChat (het Chinese Twitter en WhatsApp) die de parodie deelden, werden afgesloten.

In verschillende steden leidden lockdowns recentelijk ook tot protesten. Zo kwamen op 26 oktober honderden Han-Chinese arbeidsmigranten op straat in Lhasa in Tibet. Zij eisten na een maandenlange sluiting van de stad een uitweg om terug naar huis te kunnen. Volgens bronnen van Radio Free Asia werden tweehonderd demonstranten gearresteerd. Het gaat om de grootste protesten sinds 2008, toen Beijing een Tibetaanse opstand neersloeg.

Dood 3-jarige jongen

In Lanzhou in Gansu braken demonstraties uit na de dood van een 3-jarige jongen, die omwille van een lockdown geen medische hulp kreeg. Op video’s op sociale media is te zien hoe inwoners ‘geef me mijn vrijheid terug’ roepen, terwijl gewapende politieagenten in witte beschermingspakken hen terugdringen. Ook in wijken in Wuhan, waar een nieuwe lockdown geldt, en op universiteiten in Shanghai en Binnen-Mongolië, waar studenten in quarantaine zitten, werd geprotesteerd.

De onrust wordt nog extra aangewakkerd doordat de strenge maatregelen van lokale overheden niet corresponderen met het aantal gemelde besmettingen. Mogelijk zijn tal van uitbraken geminimaliseerd, omdat slecht nieuws niet welkom is tijdens het Partijcongres. In drie steden in Henan meldden ouders dat hun kinderen vorige week door hun middelbare scholen waren afgevoerd naar een centrale quarantaine, terwijl er volgens officiële cijfers geen besmettingen waren.

Op een universiteit in Binnen-Mongolië meldden studenten op 25 oktober dat velen van hen met koorts kampten, terwijl er officieel slechts drie gevallen waren gemeld. Gezonde en zieke studenten werden samen opgesloten, zonder toegang tot medische hulp. In Zhengzhou werd een lockdown officieel opgeheven, maar gebeurde dat in de praktijk alleen in de wijken waar een hoge leider op bezoek kwam. Na het bezoek werd de lockdown meteen heringevoerd, aldus burgerjournalisten.

Verwarring

De strengheid en verwarring zijn een klap voor veel Chinezen, die hoopten dat het zerocovidbeleid na het Partijcongres zou worden versoepeld. Geruchten over een nakende aankondiging van een heropening van China leidden vorige week zelfs tot een beursrally, en de grootste waardestijging op de Chinese beurzen in twee jaar tijd. Maar de autoriteiten haalden zaterdag op een persconferentie een streep door de verwachtingen: zij noemden het zerocovidbeleid ‘compleet correct’.

De Chinese overheid kondigde enkele kleine veranderingen aan, zoals een toename van het aantal internationale vluchten (naar 7,3 procent van het niveau in pre-covidtijden) en het beschikbaar stellen van het Pfizer-BioNTech-vaccin voor buitenlanders in China. Ook meldden enkele staatsmedia, in contrast met eerdere berichtgeving, dat het covidvirus niet zo gevaarlijk is. Maar signalen die een grote ommekeer zouden aankondigen – zoals een vaccinatiecampagne – bleven uit.

Het zerocovidbeleid heeft een enorme impact op de Chinese economie. Ook de laatste cijfers van oktober stellen teleur: de Chinese export vertoont een lichte krimp, mede door de mondiale groeivertraging, en het vertrouwen van ondernemers is gezakt naar het laagste punt in een half jaar. Het covidvirus vrij laten verspreiden in China is echter ook riskant, door de lage natuurlijke immuniteit en vaccinatiegraad onder oudere Chinezen.

Veel analisten denken dat Beijing het zerocovidbeleid ten vroegste in maart 2023 zal loslaten, na een volgende politieke topbijeenkomst, anderen voorspellen dat het nog later wordt. ‘De ervaring van Hongkong toont het risico van voortijdig openen’, aldus onderzoeksbureau Capital Economics in een analyse, verwijzend naar een piek in het Hongkongse dodental afgelopen voorjaar. ‘Een soortgelijke uitkomst op het vasteland zou Xi Jinping persoonlijk beschadigen.’